علیرضا یزدان دوست| کارشناس بیمه |
هدف از تشکیل مناطق آزاد در دنیا، اعطای معافیت‌های مالیاتی یا گمرکی برای ایجاد رونق و رشد و توسعه تجارت هستند. در ایران نیز هدف از ایجاد این مناطق «تسریع در انجام امور زیربنایی، عمران و آبادانی، رشد و توسعه اقتصادی، سرمایه‌گذاری و افزایش درآمد عمومی، ایجاد اشتغال سالم و مولد، تنظیم بازار کار و کالا، حضور فعال در بازارهای جهانی و منطقه‌ای، تولید و صادرات کالاهای صنعتی و تبدیلی و ارایه خدمات عمومی» عنوان شده است.
یکی از صنایع فعال در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ایران، صنعت بیمه است که می‌تواند هم در افزایش پرتفوی بیمه‌ای و هم جذب سرمایه‌گذاری خارجی داشته باشد. در حال حاضر ۴ شرکت جنرال بیمه‌ای حافظ، ایران معین، امید و آسماری و ۲ شرکت بیمه اتکایی ایرانیان و امین در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور فعال هستند. برای بررسی مشکلات، دغدغه‌ها، چالش‌ها و فرصت‌های این شرکت‌ها گفت‌وگویی با علیرضا یزدان دوست داشتیم.
نمایندگان مجلس شورای اسلامی از جنبه‌های کلان اقتصادی به موضوع افزایش مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در کشور نگاه می‌کنند. در دنیا هم برای تبدیل یک منطقه به منطقه آزاد مسائلی مانند مباحث مالیاتی، صادرات و واردات و راه‌اندازی صنایع در نظر گرفته می‌شود تا بتوان در نقطه‌ای رونق ایجاد کرد و چه بسا آن را به عنوان «هاب» منطقه تبدیل کرد. از سوی دیگر می‌بینیم که به‌طور عمومی مهم‌ترین و پر رفت‌وآمدترین بنادر در دنیا هم عموماً جزو مناطق آزاد هستند.
موافقین و مخالفین تبدیل یک منطقه به منطقه آزاد در بین نمایندگان مجلس ایران نیز بیشتر از جنبه‌های کلان به این موضوع نگاه می‌کنند و کمتر از نظر بیمه‌ای به آن می‌نگرند. از نظر بیمه‌ای، بسیاری از فاکتورها در یک منطقه آزاد یا ویژه اقتصادی، مانند جمعیت، گاهاً ثابت و چه بسا نزولی هستند. نرخ رشد جمعیت در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در بسیاری از مقاطع زمانی، ممکن است صعودی نبوده و ثابت یا منفی باشد.
اگر بخواهیم به عنوان مثال تنها فاکتور جمعیت را در مناطق آزاد ثابت در نظر بگیریم، جز موضوع نرخ تورم که می‌تواند افزایش حق بیمه تولیدی در رشته‌هایی مانند درمان و شخص ثالث را نیز در پی داشته باشد، سایر فاکتورهای بیمه‌ای در این مناطق ثابت هستند و لذا انتظار افزایش پرتفوی بیمه‌ای در این مناطق ممکن است امری محتمل نباشد.با این حال شاید مهم‌ترین عارضه‌ای که شرکت‌های بیمه‌ای فعال در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی با آن روبه‌رو هستند، حضور شرکت‌های سرزمین اصلی است.این شرکت‌ها بسیار راحت وارد مناطق آزاد می‌شوند و با سرمایه بیشتر، نام‌های گوش آشناتر و سابقه بیشتر طبیعی است که بتوانند راحت‌تر جذب پرتفوی شوند. باید توجه داشت که سرمایه شرکت‌های مناطق آزاد نسبتا پایین‌تر از سرزمین اصلی است و در بهترین حالت سابقه فعالیت آنها نیز به
۱۵ سال می‌رسد.
همچنین شرکت‌های سرزمین اصلی از نظر تبلیغاتی نیز بودجه بیشتری دارند و به‌طور کلی یکی از مشکلات شرکت‌های بیمه مناطق آزاد، حضور بیمه‌گران سرزمین اصلی در این مناطق است. البته از نظر قانونی، نمی‌توان مانعی برای حضور این شرکت‌ها در مناطق آزاد ایجاد کرد و شرکت‌های بیمه در مناطق آزاد تنها با تکیه بر توانمندی‌های خوداز جمله خدمات ویژه یا متفاوت می‌توانند مشتریان را قانع کنند تا با آنها همکاری داشته باشند.در حال حاضر شرکت‌های بزرگ سرزمین اصلی در مناطق آزاد ملک خریده یا اجاره کرده‌اند و با تعدادی نیرو در این مناطق فعال هستند. اگر پرتفوی قابل قبولی در این مناطق وجود نداشت، شاید شرکت‌های بزرگ هم تمایلی برای این هزینه‌ها نداشتند. با توجه به مجوز جنرال بیمه آسماری برای فعالیت در مناطق آزاد، در همه رشته‌ها می‌توانیم عملکرد مناسبی داشته باشیم. شرکت بیمه آسماری پیش از این شاید خیلی به سمت ایجاد یک فرایند بازاریابی در مناطق آزاد حرکت نکرده بود ولی در حال حاضر طرح‌های جدیدی را برای بازاریابی تهیه و تدوین کرده‌ایم و جز رشته درمان که در آن با توجه به وجود سهامدار عمده‌ای به نام شرکت کمک‌رسان ایران مزیت رقابتی داریم. در رشته‌های آتش‌سوزی، مهندسی و مسوولیت نیز می‌توانیم رشد خوبی را تجربه کنیم. طبیعتا حضور پررنگ‌تر در رشته‌های درمان خیلی برای بیمه آسماری کار سختی نیست و لذا همه تمرکز ما روی این است که بتوانیم در سایر رشته‌ها مانند آتش سوزی، باربری، مسوولیت و مهندسی و کشتی و شناور بتوانیم قوی‌تر عمل کنیم.سرمایه‌گذاران خارجی برای حضور و ورود به صنعت بیمه ایران تمایل دارند. چند سال پیش و در زمانی که مقوله تحریم تا سطح کنونی محدودیت ایجاد نکرده بود، برخی از فعالان در کشورهای حوزه خلیج فارس تمایل به حضور در صنعت بیمه ایران را داشتند. به هرحال باید توجه داشت که ایران با جمعیت بیش از ۸۰ میلیونی خود، ظرفیت بالایی برای توسعه صنعت بیمه دارد و همچنین می‌توان با این کشورها همکاری داشت و اتکایی از آنها قبول یا به آنها واگذار کرد.
از سوی دیگر نیز می‌توانیم در قالب شرکت‌های سهامداری با شرکت‌های خارجی در مناطق آزاد همکاری داشته باشیم. برخی از کشورهای منطقه هم تمایل دارند به جهت نزدیکی جغرافیایی به جای همکاری اتکایی با شرکت‌هایی در کشورهای اروپایی با شرکت‌هایی در منطقه و حتی ایران همکاری اتکایی داشته باشند.
موضوع دسترسی برای شرکت‌های بیمه به ویژه در حوزه‌هایی مانند بازدید، ارزیابی ریسک و غیره برای شرکت‌های بیمه‌ای بسیار مهم است. اگر واقعا فضای رقابتی برای کار داشته باشیم، شاید شرکت‌های عراقی یا عمانی تمایل بیشتری برای واگذاری اتکایی یا تاسیس شرکت مشترک بیمه‌ای با ایران داشته باشند تا اینکه بخواهند این همکاری را با شرکت‌های اماراتی یا غیره داشته باشند.این موضوع درباره شرکت‌های بیمه کشورهای عضو اکو و حوزه آسیای میانه و قفقاز مانند تاجیکستان، ترکمنستان، قزاقستان و قرقیزستان نیز صدق می‌کند. باید توجه داشت که برخی از کشورهای همسایه ایران، عضو سازمان همکاری‌های اقتصادی (اکو) هستند و حتی زمانی دانشکده بیمه اکو در تهران قرار داشت. می‌توان برای همکاری‌های بیمه‌ای یا سرمایه‌گذاری بسیاری از فعالین این حوزه را برای همکاری مجاب کرد.آمارها نشان می‌دهد که فرصت‌هایی برای صنعت بیمه در چابهار ایجاد شده است. متاسفانه چون آمار چابهار از آمار سیستان و بلوچستان جدا نمی‌شود، آمارهای مربوط به حق بیمه تولیدی نیز دقیق نیست. بیمه آسماری در حال حاضر در چابهار حضور ندارد ولی برنامه داریم که در مقطع زمانی مناسب در این منطقه حضور یابیم.
