گروه بانک و بیمه | محسن شمشیری|
براساس لایحه اصلاح قانون پولی و بانکی کشور، واحد پول ایران به تومان تغییر می‌یابد و هر تومان برابر ۱۰۰۰۰ ریال جاری و معادل یکصد پارسه است. به عبارت دیگر، هر پارسه معادل 100 ریال جاری یا 10 تومان فعلی است. پیش از این با معرفی تومان به عنوان پول جدید، برای واحدهای پول خرد یک تومان معادل 100 ریال معرفی شده بود که در تصمیم‌گیری جدید به جای ریال از واژه پارسه استفاده شده است.
به گزارش «تعادل»، هیات دولت، لایحه «حذف چهار صفر از پول ملی و تغییر واحد پول ملی» را برای طی تشریفات قانونی به مجلس شورای اسلامی ارسال کرد.
به گزارش «پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر هیات دولت» وجود تورم مزمن و کاهش قدرت خرید واحد پول ملی در یک دوره زمانی بلندمدت سبب شده است تا ضمن کاهش کارایی پول ملی در تسویه معاملات روزانه، مشکلاتی هم‌چون استفاده از ارقام بزرگ در مبادلات روزمره، افت حیثیت ظاهری پول ملی در مقایسه با سایر اسعار بین‌المللی و بزرگ شدن ارقام متغیرهای کلان اقتصادی مانند تولید ناخالص داخلی، نقدینگی و بودجه بروز نماید. این امر همچنین موجب شده تا سرانه اسکناس در کشور افزایش یابد و مسکوکات نیز به مرور از جریان نظام های پرداخت نقدی خارج شوند.
با اجرای طرح اصلاح نظام پولی در قالب حذف چهار صفر از پول ملی و بازنگری در اقطاع اسکناس و سکه، علاوه بر بهبود ایفای نقش این ابزار در نظام‌های پرداخت کشور، مشکلات مذکور نیز تخفیف می‌یابد. در این راستا، دکتر حسن روحانی، لایحه اصلاح قانون پولی و بانکی کشور را برای طی تشریفات قانونی به مجلس ارسال کرد.
براساس این لایحه واحد پول ایران به تومان تغییر می‌یابد و هر تومان برابر ۱۰۰۰۰ ریال جاری و معادل یکصد پارسه است.
برابری پول‌های خارجی نسبت به تومان و نرخ خرید و فروش ارز توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در چارچوب نظام ارزی حاکم و با رعایت ذخایر ارزی و عنداللزوم تعهدات کشور در مقابل صندوق بین‌المللی پول، محاسبه و تعیین می‌شود.
دوره گردش موازی و اعتبار همزمان «تومان » و «ریال » که در این قانون “دوره گذار “ نامیده می‌شود، حداکثر دو سال خواهد بود. طریقه جمع‌آوری و شرایط خروج اسکناس‌ها و سکه‌های ریال از جریان طبق قانون پولی و بانکی کشور حسب مورد، تعیین یا اجرا می‌شود.
پس از پایان دوره گذار، تعهداتی که پیش از این براساس واحد پول ریال ایجاد شده است، تنها با واحد پول تومان قابل ایفا خواهد بود.
پارسه غیرکاربردی و غیرقابل استفاده است
براساس سابقه تاریخی، تومان اولین‌بار حدود 700سال پیش و به صورت عرفی و غیر رسمی وارد ادبیات مردم کوچه و بازار می‌شود و در آن دوره معادل 10 هزار دینار طلا بوده است. اما بعدها به جهت کاهش ارزش پول، به تدریج در دوره‌های مختلف یک تومان یا 10 هزار دینار، ارزش خود را از دست داده و سرانجام در ابتدای دوره رضاخان، با حذف یک صفر از 10 هزار دینار، تومان معادل یک هزار دینار یا 10 ریال یا 3.66 گرم طلا معرفی می‌شود که هر ریال نیز معادل 100 دینار بوده است. کسانی که در ابتدای دهه 1350 زندگی کرده‌اند خاطرشان هست که یک تومان معادل 20 شاهی یا 100 دینار بوده و حتی سکه‌های 50 دیناری یا 10 شاهی در بازار رایج بود.
این روند کاهش ارزش پول تا روزگار ما ادامه یافته و اکنون به مرحله‌ای رسیده که تومان که روزگاری 10 هزار دینار طلا بوده دیگر قابل استفاده در بازار نیست و عملا 1000 تومانی کوچک‌ترین واحدی است که در بازار و کسب وکار و معاملات استفاده می‌شود لذا تصمیم به حذف چهار صفر گرفته شده است تا یک تومان جدید معادل 10 هزار ریال رایج به پول ملی رسمی و رایج کشور تبدیل شود.
اما همان‌طور که روند تاریخی نشان می‌دهد، تومان هیچگاه به صورت رسمی پول ملی ایران نبوده اما از 700 سال پیش به صورت عرفی رایج شده است و اکنون که عملا ارزش تومان به کلی از بین رفته و دیگری آثاری از تومان 700 سال اخیر نیست، عملا با مرگ تومان 700 سال اخیر، پولی با نام تومان قرار است پول رسمی و رایج کشور شود، که دیگر هیچ اثری از ارزش و اعتبار 700 ساله خود ندارد.
به عبارت دیگر، تومان 700 سال اخیر مرد، تومان جدید معادل 1000 تومان قبلی متولد شد.
یعنی زمانی ما تومان را به عنوان پول رسمی و رایج کشور برگزیده‌ایم، که عملا از بین رفته و ارزش و اعتبار معامله‌ای و مبادله‌ای ندارد و تنها نامی از آن باقی مانده است.
براین اساس، کارشناسان با اشاره به این روند تاریخی، نام‌های دیگری را برای پول ملی ایران پیشنهاد کرده بودند که از جمله پارسه، پارس، ایرانی، شکل، دریک، دینار و... بوده است.
البته دولت و بانک مرکزی و مجلس در لایحه اصلاح نظام پولی و بانکی کشور واژه‌هایی مانند پارسه را انتخاب کرده‌اند که عملا به جهت ارزش پایین معاملاتی آن قابل استفاده نخواهد بود. زیرا در حال حاضر حتی برای خرید نان و بلیت مترو و اتوبوس نیز نمی‌توان از پارسه معادل یک صدم تومان استفاده کرد و حداقل باید از تومان یا چند تومان برای خرید نان و بلیت مترو و اتوبوس استفاده شود.
در نتیجه کلمه پارسه نیامده از بین رفته و غیرقابل استفاده شده است به خصوص آنکه با تورم 50 درصدی فعلی، پیش‌بینی می‌شود که حتی ارزش تومان جدید با اضافه شدن صفرهای دیگر، عملا کاهش یافته و با این رشد 23 درصدی نقدینگی، عملا چند سال دیگر باید واحد پول جدیدی با حذف صفرهای دیگر، جایگزین شود.
لذا واژه‌ای به زیبایی پارسه از ابتدا غیرقابل استفاده شده است و مشخص نیست که دولت و بانک مرکزی، بر اساس چه مبنایی پارسه را واحد پول خرد انتخاب کرده‌اند. اگر قرار باشد که به همان ارزش عرفی و تاریخی تومان احترام بگذاریم، شایسته بود که پارسه معادل 1000 تومان فعلی یا 10 هزار ریال معرفی و به عنوان پولی جدید اعلام شود. از این طریق هم به ارزش عرفی تومان معادل 10 هزار دینار در 700 سال پیش احترام گذاشته‌ایم و روند حذف صفرها و تبدیل پول ملی را دقیق و با رعایت امانت تاریخی اجرا کرده‌ایم و هم واحد پول جدید با کلمه زیبای پارسه را به گونه‌ای انتخاب کرده‌ایم که کاربردی و قابل استفاده و متداوم باشد و در عین حال یک کلمه ایرانی را به جای یک کلمه ترکی مغولی تومان انتخاب کرده‌ایم.
از این رو شایسته است که نمایندگان مجلس، با نظر‌سنجی از مردم و اقوام ایرانی نقاط مختلف کشور، در این زمینه تدبیر کنند و انتخابی مناسب و مورد قبول کوچه و بازار انتخاب شود.
کلمه تومان یا محاوره‌ای آن تومن، به سادگی در بیان مردم جا گرفته و 700 سال است که استفاده می‌شود اما کلمه ایرانی نیست. کلمه پارسه یک واژه خوش آهنگ و وزین و سنگین و رنگین ایرانی و نشانه تاریخ و تمدن و افتخارات ایرانی است اما به راحتی در کلام و زبان نمی‌چرخد و به خصوص در گوشه و کنار کشور که کلمات را کوتاه یا محاوره‌ای و منقطع بیان می‌کنند، طبیعی است که پارسه به خوبی استفاده نخواهد شد و مدتی زمان می‌برد تا مردم تومان را کنار گذاشته و پارسه را استفاده کنند لذا مشکل تنها در لحن و آهنگ کلمه پارسه است که ممکن است مورد استقبال قرار نگیرد. اما تجربه تاریخی نشان می‌دهد هر واژه‌ای که اولین‌بار در کشور وارد شود حتی اگر موقتی باشد تا پایان باقی می‌ماند و کلمه تومان نیز در 700 سال گذشته بدون آنکه رسمی باشد در عرف و معاملات متداول بوده است. به عنوان مثال، وقتی کلمه ال 90 به عنوان یک حرف مجهول برای پروژه ساخت یک خودروی فرانسوی وارد ادبیات ایران شد، هیچگاه فرصت حذف شدن نیافت و وقتی این خودرو با نام کلمه لوگان فرانسوی رونمایی شد، مردم همچنان نام ال 90 را استفاده کرده و نام تندر90 نیز استفاده نشد.
از این رو، لازم است نمایندگان مجلس نیز به این نکته دقت داشته باشند که کلمه پارسه و تومان را باید به شکلی انتخاب و جایگزین کرد که بتواند قابل استفاده باشد.
برخی کارشناسان نیز معتقدند که با توجه به کاهش ارزش پول، تورم مزمن و ساختاری ایران که هر سال از ارزش پول ملی می‌کاهد و در 40 سال اخیر موجبات حذف 4 صفر را فراهم کرده، لازم است که ارزش پول ملی به گونه‌ای انتخاب شود که در سال‌های بعد نیز قابل استفاده باشد و لذا شایسته است که تومان جدید معادل 1000 تومان فعلی، به عنوان پول خرد معرفی شود و پارسه معادل 100 تومان جدید به عنوان واحد پول ملی اعلام شود.
پیشنهاد پارسه معادل 10 تومان جدید
از این طریق تومان جدید که پول خرد و 1000 تومان فعلی است به راحتی جا افتاده و پارسه معادل 10 تومان جدید نیز معرفی خواهد شد و فرصت خواهد یافت که در آینده نیز مورد استفاده قرار گیرد. در آن صورت یک دلار که معادل 12000 تومان فعلی است معادل 12 تومان جدید خواهد بود و پارسه نیز که معادل 10 تومان است نرخ برابری دلار را معادل یک دلار مساوی 1.2 تومان پارسه قابل مبادله خواهد کرد.
در آن صورت در کلام یا محاوره نیز هر چه مردم به کار بگیرند قابل استفاده و کاربردی خواهد بود. چه پارسه و چه تومان هر کدام پول ملی باشد در محاوره نیز قابل استفاده خواهد بود و سال‌های سال قابل استفاده خواهد بود. اما پارسه با ساختار فعلی معادل یک صدم تومان جدید، عملا کاربردی نخواهد داشت و به‌زودی فراموش خواهد شد و همچنان تومان با اضافه شدن صفرهای جدید در کوچه و بازار مورد استفاده قرار می‌گیرد.
4 بار تنزل رسمی ریال در دوران پهلوی
در سال‌های قبل از انقلاب حداقل 4 بار کاهش ارزش رسمی ریال داشته‌ایم. در تاریخ 27 اسفند 1308 ارزش ریال معادل 0.3661191 گرم طلا یا به قول قدیمی‌ها زر ناب بود که در سال‌های 1310، 1320، 1336 و 1350 با 4 بار تنزل رسمی، عاقبت ارزش ریال به 0.0108055گرم طلا رسید.
طی 87 سال گذشته ارزش هر گرم طلا 9 هزار برابر کاهش یافته است. اگر ارزش تومان را از زمان چنگیز تاکنون بررسی کنیم می‌بینیم که هر یک تومان از 000ر520 قیراط طلا در زمان چنگیز به 5 صد هزارم گرم طلا در سال جاری کاهش ارزش داده یعنی تورم همیشه بوده است.
