گروه بانک و بیمه | محسن شمشیری|
افزایش قیمت ارز در دوسال اخیر و گرانی کالاها و خدمات، اثر خود را روی مبلغ تراکنش‌های بانکی گذاشته و مبلغ تراکنش‌ها با رشد قابل توجه 54 درصدی در اردیبهشت 98 نسبت به اردیبهشت 97 مواجه شده است و از نظر تعداد نیز تراکنش‌ها با رشد بانکداری الکترونیک و کاهش معاملات چک و پول نقد، رشد 30 درصدی داشته است.
رشد ۵۴ درصدی مبلغ
به گزارش «تعادل»، بررسی تعداد تراکنش‌های شاپرکی در اردیبهشت ماه ۱۳۹۸ جاری نشان می‌دهد که تعداد تراکنش‌ها در مدت مشابه سال گذشته رشدی ۳۰.۱۲درصدی داشته و تعداد تراکنش‌های شاپرکی در اردیبهشت ۹۷ از یک میلیارد و ۶۴۷ میلیون تراکنش به دو میلیارد و ۱۴۳ میلیون تراکنش در اردیبهشت ماه سال جاری افزایش یافته است. همچنین ارزش تراکنش‌های شاپرکی در اردیبهشت ماه سال جاری نسبت به فروردین ماه ۹۷ بالغ بر ۵۴.۵۱درصد افزایش پیدا کرده است.
اثر محدودیت مبلغ تراکنش و چک تضمینی
رشد 54 درصدی مبلغ و 30 درصدی تعداد تراکنش‌ها، نشان می‌دهد که متناسب با افزایش تورم، رشد قیمت کالاها و خدمات متاثر از افزایش قیمت ارز، مبلغ و تعداد تراکنش‌ها افزایش یافته است. البته بخشی از رشد تعداد و مبلغ تراکنش‌ها به واسطه رشد شدید ابزارهای پرداخت در بانکداری الکترونیک، شامل افزایش حساب و کارت بانکی، کارت هدیه، عابر‌بانک‌ها، کارتخوان فروشگاهی، اینترنت بانک، موبایل بانک و نرم افزارهای پرداخت رخ داده است و بخشی نیز متاثر از کاهش سهم چک‌های عادی و همچنین کاهش سهم پول نقد در گردش رخ داده است اما در عین حال بخش عمده این افزایش مبلغ و تعداد تراکنش‌ها به خاطر کاهش ارزش ریال و نیاز به رقم و تعداد بیشتر تراکنش برای خرید کالاها و خدمات صورت گرفته است.
اثر تورم 52 درصدی
در عین حال باید بررسی شود که چه میزان از مبلغ و تعداد تراکنش‌ها به خاطر اثر نرخ تورم رشد کرده و در مقایسه با تورم، چه میزان از قدرت خرید مردم و خرید واقعی کالاها و خدمات کاسته شده است. آمار تورم نقطه به نقطه در اردیبهشت 98 نسبت به اردیبهشت 97 معادل 52 درصد اعلام شده که تقریبا نزدیک به رشد 54 درصدی مبلغ تراکنش‌ها در یکسال اخیر یعنی اردیبهشت 98 به اردیبهشت 97 است. احتمالا بخشی از رشد 54 درصدی مبلغ حاصل رشد بانکداری الکترونیک و ابزارهای پرداخت الکترونیکی و کاهش سهم چک و پول نقد است و بخش عمده آن حاصل اثر تورم نقطه به نقطه 52 درصدی است.
در عین حال بخشی از رشد 30 درصدی تعداد تراکنش‌ها نیز حکایت از کاهش سهم چک‌های تضمینی و محدودیت‌هایی است که بانک مرکزی در مبلغ تراکنش‌ها ایجاد کرده و با جمع‌آوری چک‌های تضمینی در گردش و اجباری شدن نام ذی نفع و صدور چک در وجه ذی‌نفع و همچنین کاهش رقم مبلغ پرداخت کارت‌ها به
50 میلیون و 100 میلیون تومان در روز، موجب شده که افراد برای انجام خرید‌های خود به تعداد بیشتر کارت بانکی و همچنین تعداد بیشتر تراکنش‌ها با مبلغ کمتر روی آورند و همین موضوع اثر زیادی روی رشد تعداد تراکنش‌ها داشته است و مقایسه میانگین رقم هر تراکنش در اردیبهشت 97 با رقم میانگین رقم هر تراکنش در اردیبهشت 98 و البته با ملاحظه اثر تورم روی میانگین مبلغ در یکسال اخیر، می‌تواند اثر محدودیت‌های بانک مرکزی را بر رشد تعداد و مبلغ تراکنش‌ها نشان دهد. اما در هر صورت افزایش تعداد تراکنش‌ها به خوبی اثر محدودیت مبلغ تراکنش روزانه به خصوص برای صرافی‌ها و خرید و فروش ارز و همچنین اثر جمع‌آوری حدود 8 هزار میلیارد تومان چک تضمینی در گردش در بازار را نشان می‌دهد که نیاز به تراکنش بیشتر برای حفظ قدرت خرید و انجام معاملات در حد ارقام قبلی را مطرح کرده است.
رشد تراکنش‌ها در اردیبهشت نسبت به فروردین
گزارش اقتصادی شاپرک در اردیبهشت ماه ۹۸ نشان می‌دهد که در اردیبهشت نیز نسبت به فروردین ماه که با تعطیلات نوروزی مواجه بوده، رشد قابل توجهی داشته است و حکایت از ثبت دو میلیارد و ۱۴۳ میلیون و ۶۴۹ هزار تراکنش با ارزش دو هزار و ۷۵۹ میلیارد ریال دارد که نسبت به فروردین ماه ۹۸ بالغ بر ۱۷.۳۴ درصد در تعداد و در حدود 50.42 درصد در مبلغ افزایش پیدا کرده است که میزان افزایش حجم مبالغ نسبت به ماه گذشته بسیار بالا بوده است.
وضعیت تعداد ابزارهای پذیرش
گزارش اقتصادی اردیبهشت ماه ۹۸ نشان می‌دهد که به تدریج موبایل جایگزین اینترنت و کارتخوان فروشگاهی می‌شود و در اردیبهشت 98 در بخش ابزارهای پذیرش حاکی از رشد ۱.۶۸ درصدی ابزار پذیرش موبایلی نسبت به فروردین ماه سال جاری است؛ این در حالی است که تعداد ابزارهای پایانه فروشگاهی ۰.۹۶ رشد و ابزار پذیرش اینترنتی ۰.۸۸ درصد کاهش را تجربه کرده است؛ بر اساس این گزارش در حال حاضر تعداد مجموع ابزارهای شاپرکی ۰.۸۵ درصد نسبت به فروردین ماه کاهش پیدا کرده و به رقمی در حدود ۹ میلیون و ۵۴۲ هزار ابزارش پذیرش رسیده است.
سهم ابزارهای پذیرش در تعداد تراکنش
بر اساس این گزارش، دستگاه‌های کارتخوان فروشگاهی همچنان بیشترین سهم از تراکنش‌های شبکه پرداخت را به خود اختصاص داده‌اند؛ در اردیبهشت ماه سال جاری، کارتخوان‌های فروشگاهی 88 درصد، ابزار پذیرش اینترنتی 6 درصد و ابزار پذیرش موبایلی بیش از 6 درصد از سهم بازار تراکنش ابزارهای پذیرش را خود اختصاص داده‌اند؛ یکی از دلایل عنوان شده از سوی شاپرک در خصوص سهم پایین تراکنش‌های موبایلی و اینترنتی بحث تعداد بسیار زیاد کارتخوان‌های فروشگاهی و فراگیر بودن این ابزار در کنار اعمال محدودیت در زمینه پرداخت‌های موبایلی و اینترنتی است.
افزایش ۱۰ درصدی سرانه تراکنش ابزارها
در اردیبهشت ماه ۹۸ در حدود ۹ میلیون و ۵۴۲ هزار ابزار پذیرش در شبکه پرداخت فعال بوده که با استفاده از آنها بالغ بر دو میلیارد و ۱۴۳ میلیون تراکنش انجام شده و سرانه تراکنش به ازای هر ابزار پذیرش در گزارش شاپرک با رشدی قابل توجه نسبت به فروردین ماه ۲۲۵ تراکنش اعلام شده و ۱۰.۲۵ درصد رشد را تجربه کرده است. کارتخوان فروشگاهی: در گزارش اقتصادی اردیبهشت ماه شرکت شاپرک همچنان ابزار کارتخوان فروشگاهی در بخش تعداد ابزار و تراکنش در شبکه پرداخت بیشترین سهم را دارد؛ در فروردین ماه حدود ۷ میلیون و ۳۳۸ هزار کارتخوان فروشگاهی فعالیت داشته که با استفاده از آنها بالغ بر یک میلیارد و ۸۸۵ میلیون تراکنش به ثبت رسیده و سرانه تعداد تراکنش ابزار کارتخوان ۲۵۷ تراکنش اعلام شده است متوسط تعداد تراکنش هر ابزار کارتخوان فروشگاهی در اردیبهشت ماه نسبت به فروردین ماه ۹۸ با رسیدن به عدد ۲۵۷ تراکنش بالغ بر ۲۱.۹۱ واحد افزایش پیدا کرده است.ابزار پذیرش موبایلی: شاپرک در خصوص ابزار پذیرش موبایلی تاکید داشته که با وجود حدود یک میلیون و ۲۱۱ هزار ابزار پذیرش موبایل بالغ بر ۱۳۰ میلیون تراکنش با موفقیت به ثبت رسیده و سرانه تعداد تراکنش این ابزار پذیرش با رشد ۱۰.۹۵ درصدی نسبت به ماه گذشته به ۱۰۸تراکنش رسیده است. ابزار پذیرش اینترنتی: بر اساس گزارش منتشر شده بالغ بر ۹۹۲ هزار ابزار پذیرش اینترنتی در اردیبهشت ماه ۹۸ فعال بودن که از طریق آنها ۱۲۸ میلیون تراکنش به ثبت رسیده؛ سرانه تراکنش ابزار پذیرش اینترنتی با افزایش ۲۸.۱۸ درصدی از ۱۰۵ تراکنش در فروردین ماه سال جاری به ۱۲۹ تراکنش افزایش یافته است.
مقایسه تعداد و مبلغ
بر اساس گزارش، تعداد و مبلغ تراکنش‌های ابزار کارتخوان فروشگاهی در اردیبهشت ماه ۹۸ نسبت به فروردین ۹۸ به ترتیب با افزایش ۰.۱۱ و ۰.۹۶ درصدی همراه بوده است. تعداد و مبلغ تراکنش‌های ابزار پذیرش اینترنتی به ترتیب افزایش ۰.۲۴ درصدی و کاهش ۰.۸۲ درصدی را به دنبال داشته و تعداد تراکنش ابزار پذیرش موبایلی با کاهش ۰.۳۵ درصدی همراه بوده و مبلغ تراکنش‌های ابزار پذیرش موبایلی نیز ۰.۱۳۷ درصد کاهش پیدا کرده است.
اثر رشد تورم بر تعداد و مبلغ تراکنش
محاسبه تورم در گروه‌های مختلف کالایی که در سبد هزینه‌های خانوار و مایحتاج عمومی وجود دارند و نیاز روزمره و ماهانه خانوارها است نیز نشان می‌دهد که متناسب با رشد قیمت‌ها در هر گروه کالایی، تعداد و مبلغ تراکنش‌ها نیز رشد کرده است. به گزارش مرکز آمار ایران، تورم نقطه به نقطه کشور در اردیبهشت ماه امسال به رقم ۵۲٫۱ درصد رسیده، این در حالی است که این شاخص در فروردین ماه سال جاری معادل ۵۱٫۴ درصد بوده است. رشد قیمت کالاها و خدمات مصرفی خانوارهای کشور در میانگین ۱۲ ماهه منتهی به اردیبهشت ماه امسال به رقم ۳۴٫۲ درصد رسیده است که این شاخص در اولین ماه سال جاری معادل ۳۰٫۶ درصد بوده است.بررسی تورم ماهانه دو ماه ابتدایی امسال نشان می‌دهد که در اردیبهشت ماه از شدت رشد این نوع تورم کم شده است. سبد کالاهای مصرفی خانوارهای کشور در اردیبهشت ماه امسال نسبت به فروردین ماه امسال معادل ۱٫۵ درصد گران شده اما این شاخص در فروردین ماه معادل چهار درصد بوده است. مجموعه خوراکی‌ها در اردیبهشت ماه نسبت به فروردین ماه با تورم منفی ۰٫۸ درصدی مواجه شده است. گروه سبزیجات که شامل سبزی‌ها و حبوبات می‌شود با تورم نقطه به نقطه ۱۳۶٫۲ درصدی در اردیبهشت ماه بیشترین تورم را داشته، یعنی هر خانوار ایرانی برای خرید این کالاها در اردیبهشت ماه امسال نسبت به سال گذشته، ۱۳۶ درصد بیشتر هزینه کرده‌اند. اما این گروه مصرفی تورم ماهانه منفی ۱۰٫۷ درصدی را نسبت به فروردین ماه سال جاری داشته است، اما این گروه در فروردین ماه امسال با تورم ماهانه ۳۰٫۳ درصد بیشترین رشد قیمتی را نسبت به اسفند ماه سال ۹۷ از آن خود کرد. کمترین تورم نقطه به نقطه اردیبهشت ماه امسال نیز با رقم ۲۱٫۳ درصد از آن گروه آموزش است. به جز گروه انرژی (آب، برق و سوخت) با تورم سالانه ۱۰٫۵ درصدی در اردیبهشت ماه امسال که شامل یارانه‌های دولتی می‌شوند، آموزش در بخش تورم سالانه نیز با رقم ۱۸٫۹ درصد کمترین تورم را داشته است. دخانیات با تورم سالانه ۱۱۸٫۸ درصدی در ماه گذشته، بیشترین تورم سالانه را از آن خود کرده است.
