گروه بانک و بیمه| احسان شمشیری |
روز یک شنبه 22 مهرماه بازار ارز و طلای تهران شاهد ثبات نسبی بود بطوریکه در بازار آزاد، دلار حدود 14 هزار تومان، یورو 16 هزار و 190 تومان و پوند 18 هزار تومان معامله شد. همچنین مشاهدات بازار ارز تهران نشان می‌دهد که عمده صرافی‌ها و دلالان خریدار هستند و کمتر کسی در حال فروش اسکناس برای فروش است.
به گزارش «تعادل»، از آنجا که چند روزی است در تارنمای «سنا ریت» یا سنا میانگین نرخ روز قبل اعلام می‌شود و امکان مشاهده نرخ‌های روز جاری و نوسان آن فراهم نیست، در نتیجه عملا مشخص نیست که در سامانه نیما و سنا در طول روز جاری چه نرخ‌هایی معامله شده است اما مشاهد میانگین نرخ‌های روز قبل با توجه به ثبات نسبی بازار ارز، می‌تواند روند نرخ‌ها را مشخص نماید.
براین اساس، نرخ‌های میانگین معاملات انجام شده روز قبل یعنی شنبه نشان می‌دهد که یورو 16673، دلار 14324، پوند 18553، یوآن 2187، درهم 3851 و لیرترکیه 2547 تومان بوده است. همچنین نرخ حواله ارزی نیز برای یورو 9885، درهم 2108، یوآن 1198، دلار 14312 و لیر 1763 تومان بوده است.
در بازار سکه و طلا نیز سکه طرح جدید 4میلیون و 251 هزار تومان، سکه طرح قدیم 4 میلیون 151 هزار تومان، نیم سکه 2 میلیون و 131 هزار تومان، ربع سکه 1 میلیون و 131 هزار تومان، سکه گرمی 671 هزار تومان، یک مثقال طلای 17 عیار 1 میلیون و 174 هزار و 500 تومان قیمت خورد.
عده‌ای از کارشناسان معتقدند که اگرچه بازار ارز و طلا یکی، دو هفته گذشته را با ثبات نسبی همراه بوده، اما تداوم این ثبات به نظارت بر بازار، تزریق و حضور مستمر ارز بانک مرکزی و صادرکنندگان، کاهش مشکلات صادرکنندگان و... نیازمند است.
برخی فعالان ارزی معتقدند که صادرکنندگان با مشکلات بی‌شماری مواجه هستند و همین موضوع نیز در میزان عرضه ارز به بازار نیما، سنا و بازار آزاد اثرگذار بوده است. وجود پیمان سپاری ارزی، بخشنامه‌های ممنوعیت واردات مواد اولیه، ممنوعیت‌های صادراتی و مشکلات بخشنامه‌های ارزی همچنان مانع اولیه فعالیت صادرکنندگان به شمار می‌رود. همچنین ورود ارز به کشور با مشکلات عدیده‌ای مواجه است و در شرایطی که از مشوق‌های صادراتی هنوز خبری نیست و ثبت سفارش متوقف است و موانع گمرکی متعددی وجود دارد فعالان اقتصادی برای تهیه ارز از سامانه‌های نیما و سنا با مشکل مواجه هستند.
اعلام نرخ سنا با تاخیر یک روزه و میانگین روز قبل
سامانه نظارت ارز (سنا) که قبلا میانگین نرخ فروش ارز در صرافی‌های مجاز سراسر کشور و حواله‌های ارزی در سامانه نیما را منتشر می‌کرد، چند روزی است که دیگر نرخ‌ها را به صورت ساعتی همان روز اعلام نمی‌کند بلکه متوسط نرخ خرید و فروش روز کاری گذشته را اعلام می‌کند
در شرایطی که سامانه سنا به نشانی اینترنتی
https: //www.sanarate.ir را بانک مرکزی طراحی کرده تا محملی برای اعلام نرخ ارز در صرافی‌های مجاز اعم از صرافی‌های بانکی و دیگر صرافی‌های دارای مجوز باشد، این تارنما باید میانگین معاملات انجام شده را به‌صورت ساعتی به‌روز رسانی کند.
اعلام نرخ‌ها به صورت ساعتی این خوبی را داشت که عملکرد و رفتار بازار در ساعات روز مشخص می‌شد؛ برای نمونه در ساعات آغازین روز اگر نرخ‌ها بالاتر می‌رفت، نشان‌دهنده خرید و فروش‌هایی بود که روز گذشته در قالب «معاملات فردایی ارز» در بازار انجام می‌شد اما به تدریج نرخ‌ها متعادل شده و در میانه روز نرخ بازار مشخص می‌شد.
در ماه‌های اخیر که سامانه ارزی نیما برای خرید و فروش حواله‌های ارزی راه‌اندازی شده بود، نرخ‌ها در سنا نشان می‌داد که فروشندگان حواله‌های ارزی که اغلب پتروشیمی‌ها هستند، در چه ساعتی از روز ارز به بازار عرضه می‌کنند.
مشاهدات از سامانه سنا نشان می‌دهد که فروش ارز صادرات غیرنفتی اغلب حوالی ساعت 14 بعدازظهر به بعد انجام می‌شد زیرا با آغاز عرضه، نرخ‌ها در سنا به اصطلاح بازاری‌ها «می شکست» و چند کانال پایین می‌آمد. در همین زمینه یکی از صرافان با تایید این مطلب به ایرنا گفته که اغلب پتروشیمی‌ها ارز خود را در ساعات پایانی روز و حوالی ساعت 16 به نیما عرضه می‌کنند و حجم بالای عرضه، قیمت‌ها را پایین می‌آورد.
با این حال تارنمای این سامانه در 2 هفته اخیر و همزمان با آغاز روند کاهشی نرخ‌ها در بازار آزاد، برای به روز رسانی در دسترس نبود؛ هرچند برخی از فعالان بازار ارز این موضوع را به خط و نشان دادستانی تهران درباره ممنوعیت اعلام نرخ لحظه‌ای ارز نسبت می‌دادند اما این توجیه از دو منظر قابل استناد نبود؛ نخست اینکه سنا میانگین نرخ خرید و فروش قطعی ثبت شده در بازار و نیما را نشان می‌داد و اغلب نرخ اعلامی آن پایین‌تر از کف بازار بود و دیگر اینکه «تمامی حقوق مادی و معنوی این پایگاه متعلق به بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران است» و بانک مرکزی هیچ‌گاه با اعلام نرخ غیرواقعی و بالاتر، بازاری که باید مدیریت کند را به هم نمی‌زند.
در هر صورت تارنمای سنا بار دیگر در دسترس عموم مردم قرار گرفته اما نکته قابل تامل اینکه ساعت اعلام میانگین نرخ‌ها از آن رخت بسته است و گردانندگان آن ترجیح داده‌اند همه اسعار عمده را در یک جدول ساماندهی کنند؛ این در حالی است که در تارنمای پیشین، یورو، یوان و درهم امارات صدرنشین بود و نرخ آنها به صورت ساعتی اعلام می‌شد و بقیه اسعار در جدول جانبی فقط نرخ خرید و فروش را اعلام می‌کردند. تفاوت دیگر تارنمای جدید، اختصاص بخشی به عنوان «گزارش خرید و فروش ارز در سامانه نیما» است که به میانگین نرخ حواله‌های ارزی اختصاص دارد. با همه این تغییرات، سنا یک تفاوت اصلی با گذشته دارد و آن اینکه دیگر نرخ ارز در همان روز را اعلام نمی‌کند بلکه در جداولی که طراحی شده، نرخ‌های اعلامی به روز کاری قبل اختصاص دارد و میانگین هفتگی و ماهانه خرید و فروش اسعار ثبت می‌شود.
تفاوت «تارنمای سنا» با «سامانه سنا»
یکی از صرافان پایتخت که خواست نامش ذکر نشود به خبرنگار ایرنا توضیح داد که سامانه سنا که صرافی‌ها در آن اعلام نرخ می‌کنند، با آنچه در تارنمای سنا از سوی بانک مرکزی اعلام می‌شود، تفاوت دارد؛ در سامانه سنا، صرافی‌ها می‌توانند نرخ خرید و فروش‌هایی را که انجام داده‌اند، ثبت کنند که میانگین معاملات آنها در سراسر کشور در بانک مرکزی برآورد شده و در سامانه اعلام نرخ سنا (سنا ریت) اعلان عمومی می‌شود.
وی افزود: آنچه سایت سنا در گذشته به صورت ساعتی اعلام می‌کرد، چندان دقیق نبود و در رویه جدید، میانگین مجموع معاملات انجام شده در روز بعد اطلاع‌رسانی می‌شود تا نرخ اعلامی دقیق باشد.
ورود دلارهای خانگی درکاهش نرخ موثر است
از سوی دیگر، عضو هیات رییسه کمیسیون اقتصادی مجلس با بیان اینکه در برابر واقعی شدن نرخ دلار مقاومت وجود دارد، گفت: با تدبیر مناسب می‌توان از ظرفیت دلارهای خانگی در بخش تولید استفاده کرد. معصومه آقاپور علیشاهی درباره کاهش قیمت دلار گفت: در حال حاضر مقاومت‌های در برابر منطقی شدن قیمت دلار در بازار وجود دارد که از توجیه اقتصادی برخوردار نیست. عضو هیات رییسه کمیسیون اقتصادی مجلس ادامه داد: مقاومت داخلی و خارجی در برابر کاهش قیمت دلار وجود دارد چرا که سوداگران داخلی و خارجی که در تلاطم‌های ارزی نقش داشته‌اند مایل به ایجاد ثبات در بازار نیستند. نماینده مردم شبستر در مجلس در گفت‌وگو با خانه ملت با تاکید بر لزوم تقویت ارزش پول ملی افزود: با توجه به دلایل اقتصادی قیمت واقعی دلار در بازار آزاد حدود ۸ هزار تومان است؛ بنابراین قیمت‌ها در بازار باید کاهش یابد و در نرخ منطقی ثبات ایجاد شود.
آقاپور علیشاهی با بیان اینکه برخی از صرافی‌ها در برابر واقعی شدن نرخ دلار مقاومت می‌کنند، تصریح کرد: با توجه به اجرای تعهدات برجام از سوی ایران و ادامه مذاکرات با گروه 1+4 و همچنین تصویب لوایح چهارگانه مرتبط با FATF پیش بینی می‌شود برقراری ارتباطات بانکی با کشورهای اروپایی بتواند شرایط مبادلات ارزی را تسهیل کند.
عضو هیات رییسه کمیسیون اقتصادی مجلس یادآور شد: دلارهای خانگی قابل توجهی وجود دارد که با طراحی و تدبیر مناسب می‌توان از این ظرفیت در بخش تولید استفاده کرد و با انجام این مهم به اشتغال زایی کمک کرد.
فریب حباب نرخ ارز را نخورید
همچنین عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس با تاکید بر اینکه قیمت ارز در حال حاضر متاثر از عوامل سیاسی بوده و از واقعیت به دور است، گفت: با توجه به پیش بینی‌ها نرخ ارز باز هم کاهش خواهد داشت. عزت‌الله یوسفیان ملا بر ضرورت یکسان سازی نرخ خرید و فروش ارز در صرافی‌ها و بانک‌ها تاکید کرد و گفت: متفاوت بودن نرخ خرید و فروش ارز، خود بر نابسامانی وضعیت بازار دامن می‌زند.
نماینده مردم آمل و لاریجان در مجلس شورای اسلامی، با بیان اینکه نابسامانی بازار ارز همه قیمت‌ها را در بازار تحت تاثیر قرار داده است، افزود: در حال حاضر قیمت‌های مطرح شده برای خرید و فروش ارز اقتصادی نبوده از این‌رو تجدیدنظر در آن لازم است.
وی با تاکید بر اینکه قیمت ارز در حال حاضر متاثر از عوامل سیاسی بوده و از واقعیت به دور است، تصریح کرد: اگر قیمت ارز اقتصادی بود یعنی معادلات اقتصادی به نرخ‌های متفاوت منجر می‌شد، امکان کاهش آن ممکن نبود اما چون این نرخ‌ها متاثر از مبادلات سیاسی است حباب آن محسوس‌تر است.
این نماینده مردم در مجلس دهم با بیان اینکه دولت اعتقاد به نرخ دلار در کانال کمتر از ٨ هزار تومان دارد، گفت: دولت وقتی به این نرخ معتقد است نباید نسبت به خرید و فروش آن بیش از ٨ هزار تومان اقدام کند.
یوسفیان ملا با تاکید بر اینکه مردم باید بدانند نرخ‌های موجود در بازار نرخ واقعی دلار نیست، تصریح کرد: این نرخ‌های حبابی شاید تا مدتی تداوم داشته باشد اما مردم باید بدانند که در نتیجه بازگشت به نرخ واقعی رخ خواهد داد.
وی با بیان اینکه مردم نباید فریب حباب نرخ ارز را خورده و نسبت به سرمایه‌گذاری در آن اقدام کنند، گفت: با توجه به پیش بینی‌ها نرخ ارز باز هم کاهش خواهد داشت از این‌رو سرمایه‌گذاری در این حوزه به صرفه نیست. عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی یادآور شد: روند کاهش نرخ ارز در بازار همچنان ادامه خواهد داشت تا ساماندهی نرخ‌ها نیز رخ دهد.
