ذخایر ارزی ناموس بانک مرکزی است، نمی‌توان موضوعی را به من القا کرد؛ از نظرات چپ چپ تا راست راست استفاده می‌کنم
گروه بانک وبیمه| احسان شمشیری|
بیست و نهمین همایش دو روزه بانکداری اسلامی روز شنبه 10 شهریور 97 در حالی در مرکز همایش‌های صدا وسیما برگزار شد که نسبت به سال‌های قبل با حضور کمتر مدیران عامل بانک‌ها و کارشناسان بانکی همراه بود و با استقبال کمتر کارشناسان نظام بانکی شروع به کار کرد .. اما مهم‌ترین نکات از سوی همتی رییس کل بانک مرکزی مطرح شد که بیانگر وضعیت کنونی بازار پول و چالش‌های آینده اقتصاد ایران و سیاست‌های جدید ارزی است . به گزارش تعادل، رییس کل بانک مرکزی باتاکید بر اینکه، هیچ دستوری برای افزایش نرخ سود به ۲۳ درصد صادر نشده است، اظهار داشت: بانک مرکزی در نرخ بازار ارز نیز دخالت ندارد اما آن را کنترل می‌کند.
عبدالناصر همتی در افتتاحیه بیست و نهمین همایش دو روزه بانکداری اسلامی گفت: اتفاقی که در بازار ارز افتاد محصول ناترازی سیستم بانکی، رشد نقدینگی و اصرار به تداوم رشد نقدینگی است وتا زمانی که این وضعیت ادامه دارد این مشکلات نیز تداوم خواهد داشت ضمن اینکه این روند همراه با بی برنامگی سیاست‌های پولی منجر به بروز این معضلات شده است.
وی با بیان اینکه، به شرطی در این همایش شرکت کردم که این نوع همایش‌ها کاهش یابد، اظهارداشت: بهتر است کمتر حرف بزنیم و بیشتر عمل کنیم. ایران از جمله کشور‌هایی است که به حذف ربا متعهد شده است و برگزاری این همایش به صورت مستمر نشان‌دهنده حداقل‌هایی در این زمینه است البته امیدواریم با ارتقای قانون عملیات بانکداری اسلامی به صورت بهتری این بانکداری را اجرایی کنیم.
تاکید بر اجرای حاکمیت شرکتی
همتی با بیان اینکه موضوع همایش حاکمیت شرکتی است، گفت: عدم توجه به الزامات بانکداری شرکتی به خصوص توسط سهامداران و بردن بانک‌ها به سمتی که به صورت حرفه‌ای اداره نشوند، بسیار بحث مهمی است و باید به آن توجه شود.وی افزود: امیدوار هستم افرادی که امروز مقاله یا سخنرانی دارند به موضوع مهم عدم مداخله سهامداران در امور بانک توجه کنند زیرا یکی از برنامه‌های من اعمال این بحث مهم است.رییس شورای پول و اعتبار اظهار داشت: دخالت سهامدار در اداره بانک در بانک دولتی و خصوصی باید به حداقل برسد و باید بانک توسط مدیریت حرفه‌ای اداره شود. همه افراد چه در داخل نظام بانکی و چه خارج از آن به وضعیت فعلی اعمال حاکمیت شرکتی در بانک‌ها معترض هستند.
هیچ اراده‌ای برای کند کردن نقدینگی وحشتناک نمی‌بینم
همتی به دیدار اخیر هیات دولت با رهبر معظم انقلاب اسلامی به مناسبت هفته دولت اشاره کرد و گفت: باور عمیق من این است که اتفاقی که در بازار ارز افتاد، محصول ناترازی سیستم بانکی و رشد وحشتناک نقدینگی و اصرار ما به تداوم نقدینگی است. هیچ اراده‌ای نمی‌بینم که بخواهد رشد نقدینگی را کند کند یا فکری برای جمع آوری آن داشته باشد؛ تا زمانی که این وضعیت ادامه دارد، شرایط در بازار ارز و سایر دارایی‌های قابل وصول برای حفظ ارزش پول توسط افراد ادامه دارد.
وی اظهار داشت: دولت امریکا برای محروم کردن ایران از درآمدهای نفتی خود تلاش‌های فراوانی می‌کند و همزمان می‌خواهد انتقال دارایی‌های ایران را سخت و محدود کند؛ به همین دلیل دفاع از نرخ واحد برای ارز امکان پذیر نبود و نباید خود را در تله سیاست‌های امریکا قرار می‌دادیم.همتی افزود: با هماهنگی سران سه قوه بسته جدید سیاست ارزی را اجرا کردیم و حداقل شاهد تثبیت در بازار ارز بودیم و امیدوارم به تدریج نتایج این سیاست را در بازار ارز ببینیم. حفظ قدرت ارزی کشور برابر با حفظ منابع ارزی، کنترل تورم و اصلاح ناترازی ترازنامه بانک‌ها و کنترل نقدینگی وحشتناک در کشور باید در دستور کار باشد؛ در شرایط تحریم مهم‌ترین متغیر اقتصادی برای ما نرخ ارز است و مهم‌ترین هدف جلوگیری از اتلاف منابع ارزی است.
ذخایر ارزی ناموس بانک مرکزی است
همتی در ادامه درباره حفظ ذخایر ارزی بانک مرکزی، گفت: ذخایر ارزی بانک مرکزی، ناموس این بانک است و همانطور که در یک ماه گذشته در جهت تقویت این ذخایر اقدام شد، باید از هر وسیله‌ای استفاده کنیم تا این روند ادامه داشته و این ذخایر حفظ شود. رییس کل بانک مرکزی با اشاره به فرمایشات مقام معظم رهبری مبنی بر حفظ ذخایر بانک مرکزی افزود: سیاست ما حفظ ذخایر بانک مرکزی و استفاده از سایر منابع در کشور از جمله منابع حاصل از صادرات غیر نفتی است.
وی ادامه داد: با ورود ارز حاصل از صادرات غیر نفتی قدرت تنظیم بازار ایجاد می‌شود و از ارز بانک مرکزی نیز می‌توان در سرمایه‌گذاری‌های صنعت نفت و یا شرایط خاص در بازار استفاده کرد که در حال حاضر ضرورتی برای این اقدام وجود ندارد.رییس شورای پول و اعتبار ادامه داد: بازار ثانویه با منابع غیر بانکی آغاز به کار کرده و روند بسیار خوبی دارد و به سرعت در حال شکل‌گیری و شفاف شدن است و ما نیز در بانک مرکزی به صورت روزانه در حال بررسی این روند هستیم.همتی تاکید کرد که رهبر معظم انقلاب بطور خصوصی درباره دغدغه‌ها و مسائل مرتبط با نظام بانکی به وی تاکیداتی داشته است. اطمینان دارم علاوه بر دولت، قوه قضاییه و مجلس نیز بانک مرکزی را در اجرای سیاست‌های خود کمک خواهند کرد.
القا پذیر نیستم
رییس کل بانک مرکزی با تاکید بر اینکه القا پذیر نیست و از نظرات و مشورت‌های بسیاری از افراد استفاده می‌کند، گفت: من با بسیاری از افراد مشورت می‌کنم؛ البته خود نیز در سی سال گذشته در بخش اقتصاد کلان و پول فعال بوده‌ام و نمی‌توان موضوعی را به من القا کرد؛ از نظرات چپ چپ تا راست راست استفاده می‌کنم.
وی با بیان اینکه بسیاری از نظرات کارشناسان دارای نقاط مشترک است، اظهار داشت: ما باید از برآیند و نقاط مشترک نظرات افراد مختلف استفاده کنیم.
همتی ادامه داد: سیاست‌های پولی ما مشکل دارد زیرا برخی از آنها قابل اجرا نیست؛ شاید با شورای فقهی و شورای نگهبان صحبت کنیم زیرا بانک مرکزی دنبال سود و زیان نیست.رییس شورای پول و اعتبار گفت: بانک‌های مرکزی در دنیا از ابزارهای مختلفی مانند زیپو برای کنترل بازار پول استفاده می‌کنند و ما نمی‌توانیم با روش‌های سنتی و گذشته تورم و بازار پول را کنترل کنیم.وی با بیان اینکه، روش‌های سنتی و مقداری جواب نمی‌دهد و آن را پیش از این نیز آزمایش
کرده‌ایم، تصریح کرد: ما نیاز داریم تا روش‌های دیگری را پیگیری کنیم.همتی تاکید کرد که بانک مرکزی به عنوان مرجع سیاست‌های پولی و ارزی کشور برای تمامی نظرات باز است.
بانک مرکزی در نرخ ارز دخالت ندارد
اما بازار را کنترل می‌کند
رییس کل بانک مرکزی با اشاره به برخی اظهارنظرها درباره دخالت در بازار، گفت: ما در نرخ بازار دخالتی نداریم اما در بازار نظارت و کنترل لازم را خواهیم داشت و اگر هم لازم باشد اقداماتی برای کنترل بازار انجام خواهیم داد.وی افزود: اکنون ۹۷ درصد مبادلات ارزی در بازار ثانویه و ۳ درصد در صرافی‌ها در حال انجام است و نرخ سنا نیز که برآیند دو نرخ نیما و بازار است، بیشتر میل به نرخ نیما دارد.رییس شورای پول و اعتبار ادامه داد: نکته بعدی که بسیار مهم است، بانک‌ها و ناترازی صورت‌های مالی بانک‌ها است، که بیشتر مشکلات ما در اقتصاد کشور از همین جا نشات می‌گیرد.همتی گفت: برخی بانک‌ها نرخ سود مصوب را رعایت نمی‌کنند و بدون توجه به آثار مخرب این اقدام به این روند ادامه می‌دهند.وی با اشاره به اینکه یک ماه اول حضور من در بانک به مشکلات ارزی اختصاص یافت، گفت: رشد سریع شبه پول در تعیین نرخ سود و اضافه برداشت‌های بی قانون و قاعده از سوی برخی بانک‌ها قابل قبول نیست و با بانک‌هایی که این روش را در پیش بگیرند برخورد خواهد شد.همتی تاکید کرد: همانطور که مقام معظم رهبری نیز تاکید کردند، اگر می‌خواهیم اقتصاد کشور درست باشد باید بانک‌ها منظم باشند و باید جسارت جراحی را داشته باشیم زیرا این روند کل نظام و سیستم بانکی را نابود خواهد کرد.عالی‌ترین مقام نظام در کشور به بانک مرکزی تاکید کردند که موظف هستید جلوی بنگاهداری، بی نظمی بانک‌ها و .. را بگیرید.استقلال بانک مرکزی به معنای آن است که با استفاده از نظرات صاحبنظران بتوانیم تصمیم‌گیری داشته باشیم.
رشد 15 هزار میلیارد تومانی پایه پولی
وی با اشاره به افزایش مطالبات بانک‌ها از بانک مرکزی تصریح کرد: حجم پایه پولی ما به دلیل برداشت بانک‌ها یا مطالبات بانک‌ها از بانک مرکزی از تیر ماه پارسال نسبت به تیر ماه امسال ۱۸.۲ درصد افزایش یافته و ۱۵۰ هزار میلیارد ریال به بدهی بانک‌ها اضافه شود و برخی از افزایش حجم نقدینگی به این مساله ارتباط دارد. ریسک بانک‌های ما به‌شدت در حال افزایش است و باید سریعتر فرآیندهای کاهش ریسک که در دستور کار داریم، اجرایی شود.
هیچ دستوری برای افزایش نرخ سود
به ۲۳ درصد صادر نکرده ایم
وی با اشاره به انتشار برخی اخبار مبنی بر دستور بانک مرکزی برای افزایش نرخ سود سپرده‌های بانکی عنوان داشت: بانک مرکزی در زمینه افزایش نرخ سود که ۲۳ درصد شده هیچ دستوری ارایه و ابلاغ نکرده و فقط ما تاکید کردیم که تمدید یک‌ماهه قراردادها، منحصر به سپرده‌های ۲ تا ۱۱ شهریور ۹۶ بود اما معلوم نیست چرا این خبر اعلام شد؛ قطعا یک سری از خبر سازی در این حوزه منافعی در زمینه نرخ سود دارند که این صحبت را می‌کنند. این احتمال وجود دارد که به سمت رایج کردن سپرده‌های دو ساله و سه ساله برویم و دولت نیز اوراق چند ساله ارایه کند می‌توان ریسک را کاهش داد و این مسائل می‌تواند راه‌حلی باشد تا مردم دارایی‌های خود را حفظ کنند.
وی تاکید کرد: باور کنید که کشور در چارچوب یک جنگ اقتصادی از سوی دولتی قرار گرفته که هر روز با سیاست‌های جدی فشار بیشتری ایجاد می‌کند و ما باید یک سری سختی‌ها را قبول کنیم و نباید مانند برخی بچه پولدارها زندگی کنیم تا بتوانیم از این بازه فشار عبور کنیم.
فروش ۶ هزار میلیارد تومان
اموال مازاد بانک‌ها
همچنین امیر باقری معاون امور بانک، بیمه و شرکتی‌های دولتی وزیر اقتصاد در مراسم افتتاحیه بیست و نهمین همایش بانکداری اسلامی، گفت: در شش ماه گذشته تقریبا بطور ماهیانه حدود هزار میلیارد تومان اموال مازاد بانک‌ها فروخته شده که از این رقم ۴ هزار و ۶۰۰ میلیارد سهام شرکت‌ها و یک هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان اموال مازاد بود و در ۶ ماه گذشته ۶ هزار میلیارد تومان از اموال و دارایی‌های مازاد بانک‌ها به فروش رفته است.
دلایل عدم توازن ترازنامه بانک‌ها
همچنین محسن خوش طینت رییس موسسه عالی بانکداری در بیست و نهمین همایش بانکداری اسلامی، گفت: همایش‌های بانکداری اسلامی قدمتی بیست و هشت ساله دارد به گونه‌ای که هر سال، مقارن با هفته بانکداری اسلامی و همزمان با تصویب عملیات بانکداری بدون ربا در سال ۱۳۶۸ این همایش برگزار می‌شود و فرصتی برای ارایه نظرات خبرگان دارای فن در این حوزه است.رییس موسسه عالی بانکداری درباره عدم توازن در ترازنامه بانک‌ها گفت: عدم توازن در دو طرف ترازنامه بانک‌ها رابطه مستقیمی با ورشکستگی بانک‌ها و افزایش نقدینگی دارد.
رییس موسسه عالی بانکداری ادامه داد: بیست و نهمین همایشی که پیش رو داریم با عنوان بانکداری اسلامی، چالش‌های حاکمیت شرکتی و مدیریت منابع و مصارف است؛ واژه مدیریت دارایی و بدهی یا همان مدیریت منابع و مصارف از مهم‌ترین مقوله‌های مالی و بانکی است چرا که ارزش دارایی‌ها به ریسک‌ها ارتباط مستقیم دارد و این مساله آن را از سایر واحدهای تجاری متمایز می‌کند.
رابطه بانک‌ها و مشتریان شفاف نیست
همچنین آیت‌الله سیدمصطفی محقق داماد در بیست و نهمین همایش بانکداری، با اشاره به اینکه رابطه بین بانک‌ها و مشتریان شفاف و همراه با آگاهی نیست و «غرر» رخ می‌دهد، گفت: هیچ فعالیت اقتصادی بدون بانک امکان پذیر نیست.این استاد دانشگاه تهران به بند ۳۸ اصول راهنمای اعمال حاکمیت شرکتی اشاره کرد و ادامه داد: در این اصل «منع غرر» داریم و در معاملات بانک‌ها «غرر» رخ می‌دهد.به گفته آیت‌الله محقق داماد، بند ۳۸ اصول راهنمایی حاکمیت شرکتی قانونی که برای حاکمیت شرکتی تصویب شده، می‌گوید موسسات باید شیوه‌ها، رویه‌های اجرایی و حقوقی را مشخص کنند تا بطور کافی پاسخگوی هرگونه مساله‌ای بوده تا نوعی از غرر را ایجاد کنند.
الزامات اجرای حاکمیت شرکتی
در ادامه مراسم بیست و نهمین همایش بانکداری اسلامی پرویز عقیلی کرمانی گفت: حاکمیت شرکتی از بالاترین مقام هر موسسه و بانک گرفته تا شرکت‌های تولیدی و اعضای هیات مدیره را در بر می‌گیرد و رابطه بین هیات مدیره با تمامی ذی‌نفعان بانک از جمله سهامداران، کارکنان، مشتریان، نهادهای نظارتی و دولت را شامل می‌شود.مدیرعامل بانک خاورمیانه بر ضرورت مدیریت ریسک، استقلال، پاسخگویی و مسوولیت‌های اجتماعی در نظام بانکی تاکید کرد و گفت: تمامی بانک‌ها برای شفافیت باید صورت‌های مالی خود را با استاندارد IFRS تطبیق دهند.وی یکی از وظایف بانک مرکزی را ترجمه دقیق قوانین «بال» عنوان کرد و افزود: بانک مرکزی در این زمینه مقداری عقب است زیرا دوران بال ۳ تمام شده و شروع اجرای مقررات بال ۴ از سال آینده لازم الاجرا خواهد بود.مدیرعامل بانک خاورمیانه موضوع کفایت سرمایه را از جمله مواردی اعلام کرد که در بال ۳ بطور صریح درباره آن صحبت شده و گفت: کفایت سرمایه به معنای آن است که چه میزان از سرمایه خود بانک و چه میزان از سرمایه سپرده گذاران برای سرمایه‌گذاری در قالب تسهیلات یا طرح‌ها استفاده می‌شود.
افزایش حساب‌های قرض‌الحسنه
در نظام بانکی
همچنین سید عباس موسویان در بیست و نهمین همایش بانکداری اسلامی با اشاره به اهمیت شریعت در بانکداری گفت: از نظر شریعت اسلام دو نوع قرض الحسنه داریم؛ نوع اول قرض بدون هیچ نوع اضافه است که در بانکداری ما در قالب‌های مختلف مانند صندوق‌های قرض الحسنه و صنعت پیاده سازی شده و نوع دوم قرض با اضافه است، در واقع قرض الحسنه‌ای که قرض‌دهنده آن قرض را می‌دهد و قرض‌گیرنده آن را دریافت می‌کند با امتیازی بر می‌گرداند.عضو شورای فقهی بانک مرکزی بیان داشت: طبق بررسی‌های انجام شده، بسیاری از مشتریان به دنبال ایجاد حساب‌های بدون سود قرض الحسنه در بانک‌ها هستند.
پیش شرط‌های بهبود وضعیت
تسهیلات‌دهی بانک‌ها
همچنین علی صالح آبادی در بیست و نهمین همایش بانکداری اسلامی درباره بررسی چالش‌های پیاده‌سازی حاکمیت شرکتی در بانک‌های توسعه‌ای و تخصصی ایران و ارایه راهکارهایی برای ارتقای آن، اظهار داشت: حاکمیت شرکتی تعاریف متفاوتی دارد و به اعتقاد برخی سیستمی است که شرکت‌ها با آن هدایت و کنترل می‌شوند، برخی آن را ساختارها، فرایندها، فرهنگ و سیستم‌هایی که عملیات موفق سازمان را امکان پذیر می‌کنند.به گفته صالح آبادی، از نظر کمیته بال، مسوولیت اصلی حاکمیت شرکتی موثر بـر عهـده هیات مدیره، ناظران، سهامداران از طریق اعمال حق رای بطور موثر و آگاهانه، سپرده‌گذاران و مشتریان به وسیله عدم ورود به معاملات تجاری یا بانکی بـه شیوه نادرست، حسابرسان مستقل از طریق اجرا و به‌کارگیری اسـتانداردهای حسابرسـی و تعامـل بـا هیات مدیره، هیات عامل و ناظران بانکی و کارمندان از طریق بازتاب مباحث مربوط به شیوه‌های غیراخلاقی و غیرقانونی و ... است. وی در ادامه درباره اهمیت و نتایج اجرای حاکمیت شرکتی در بانک‌ها، اظهار داشت: حاکمیت شرکتی از چند جهت از جمله تسهیل تامین مالی بانک‌ها از منابع داخلی و خارجی به دلیل رغبت بالای وام‌دهندگان و سرمایه‌گذاران، کاهش نرخ هزینه سرمایه بانک‌ها از طریق کاهش ریسک مربوط به سهامداران و سپرده‌گذاران، بهبود عملکرد عملیاتی و افزایش شدت مقاومت بانک‌ها در برابر شوک‌های اقتصادی برای بانک‌ها اهمیت دارد.
