برگشتی مبلغ چک‌ها در 3 استان بالای 30درصد مبلغ چک‌های صادره بوده است
گروه بانک و بیمه|محسن شمشیری|
سهم چک‌های برگشتی از نظر تعداد در دی 96 نسبت به دی 95 به میزان 0.2درصد افزایش یافته و از 14.6 درصد به 14.8درصد رسیده است اما سهم مبلغی آن از 21.4 درصد به 19.3 درصد رسیده و به میزان 2.1 درصد کاهش داشته است. در استان تهران نیز در حالی که از نظر تعداد سهم چک‌های برگشتی به میزان 0.4 درصد بیشتر شده و از 14 به 14.4 درصد در یک‌سال منتهی به دی 96 رسیده اما از نظر مبلغی، سهم چک‌های برگشتی در استان تهران از 20.1 درصد به 16.8 درصد رسیده و به میزان 3.3 درصد کاهش داشته است.
به گزارش «تعادل» بررسی سهم چک‌های وصولی بر حسب عادی و رمزدار نشان می‌دهد که تمایل مردم و کسبه و فعالان اقتصادی به چک رمزدار بیشتر شده و برای انتقال پول از چک رمزدار به خاطر وصول قطعی آن بیشتر استفاده می‌شود و از چک عادی به خاطر برگشت حدود 19درصد مبلغ آن کمتر استفاده می‌شود.
در دی ماه ١٣٩٦ در کل کشور حدود 8.9میلیون فقـره چـک وصـول شد کـه از ایـن تعــداد بــالغ بــر 8.2میلیــون فقــره عــادی و حــدود 700 هزار فقــره رمــزدار بــوده اســت. بــر ایــن اســاس در کــل کشــور 92.6درصــد از کــل تعــداد چـک‌هـای وصــولی، عــادی و 7.4درصد رمزدار بوده است. یعنی تعداد چک‌های عادی 12 برابر چک‌های رمزدار بوده است.
اما از نظر مبلغ بالغ بـر ١٧٤٧هـزار میلیـارد ریـال چـک وصـول شده که بالغ بر ٥٣٦ هزار میلیارد ریال چک عادی و بالغ بـر ١٢١١هـزار میلیـارد ریـال چـک رمزدار است. به عبارتی در کل کشور 30.7 درصد از کـل مبلـغ چـک‌هـای وصـولی، عـادی و 69.3درصد رمزدار بوده است. یعنی مبلغ چک رمزدار معادل 2.26 برابر چک‌های عادی بوده است.
به عبارت دیگر با وجود آنکه تعداد چک‌های رمزدار 8.5درصد چک‌های عادی بوده اما مبلغ آن 2.26 برابر مبلغ چک‌های رمزدار بوده است و این موضوع نشان می‌دهد که نقل و انتقال پول توسط چک‌های رمزدار عملا با اقبال و انتقال وجه بیشتری مواجه شده است.
نتایج سامانه چکاوک نشان می‌دهد در دی ماه سال ۱۳۹۶سهم ارزشی چک‌های برگشتی نسبت به ماه قبل و نسبت به دی ماه سال گذشته کاهش یافته است. سهم تعدادی چک‌های برگشتی نیز نسبت به ماه قبل کاهش و نسبت به دی ماه سال گذشته افزایش داشته است.
به گزارش «تعادل» در دی‌ماه سال ۱۳۹۶ در کل کشور بالغ بر 9.6میلیون فقره چک به ارزشی حدود ۶۶۵ هزار میلیارد ریال مبادله شد که از این تعداد بالغ بر 1.4میلیون فقره چک به ارزشی حدود ۱۲۹هزار میلیارد ریال برگشت داده شده است. به این ترتیب در کل کشور 14.8درصد از تعداد و 19.3درصد از ارزش کل چک‌های مبادله‌یی دی‌ماه سال جاری را چک‌های برگشتی تشکیل می‌دهد که سهم ارزشی این چک‌ها نسبت به ماه قبل و نسبت به دی ماه سال گذشته کاهش یافته است. سهم تعدادی چک‌های برگشتی نیز نسبت به ماه قبل کاهش و نسبت به دی ماه سال گذشته افزایش داشته است.
در دی‌ماه سال ۱۳۹۶ در تهران حدود ۳.۵میلیون فقره چک به ارزشی بالغ بر ۳۹۶هزار میلیارد ریال مبادله شد که از این تعداد بالغ بر ۵۰۵هزار فقره چک به ارزشی بالغ بر۶۶هزار میلیارد ریال برگشت داده شده است.
به این ترتیب 14.4درصد از تعداد و 16.8درصد از ارزش کل چک‌های مبادله‌یی دی ماه سال جاری در تهران را چک‌های برگشتی تشکیل می‌دهد که سهم ارزشی این چک‌ها نسبت به ماه قبل و نسبت به دی‌ماه سال گذشته کاهش یافته است. سهم تعدادی چک‌های برگشتی نیز نسبت به ماه قبل کاهش و نسبت به دی ماه سال گذشته افزایش داشته است.
طبق آمار موجود بخش عمده‌یی از چک‌ها به دلیل فقدان یا کسری موجودی برگشت داده شده است، به‌طوری که در دی‌ماه سال جاری در کل کشور 97.1درصد از تعداد و 95.2درصد از ارزش کل چک‌های برگشتی به دلیل کسری یا فقدان موجودی بوده است.
در دی ماه سال جاری در استان تهران 96.4درصد از تعداد و 94.0درصد از ارزش کل چک‌های برگشتی به دلیل کسری یا فقدان موجودی بوده است.
در دی مــاه ١٣٩٦ درکــل کشــور بــالغ بــر 1.4 میلیــون فقــره چــک بــه مبلغــی حــدود ١٢٩ هزار میلیارد ریال برگشت داده شده است که نسبت به ماه قبـل از نظـر تعـداد و مبلـغ بـه ترتیب 0.2 درصد و 4.7درصد کاهش نشان می‌دهد و در کـل کشـور 14.8درصـد از کـل تعـداد چـک‌هـای مبادلـه‌یی و 19.3درصد از کل مبلغ چک‌های مبادله‌یی برگشت داده شده است.
در ماه مورد گزارش در استان تهران بالغ بـر ٥٠٥ هـزار فقـره چـک بـه مبلغـی بـالغ بـر ٦٦هزار میلیارد ریال برگشت داده شد. در استان تهـران 14.4درصـد از کـل تعـداد چـک‌هـای مبادله‌یی و 16.8درصد از کل مبلغ چک‌های مبادله‌یی برگشت داده شده است.
3 استان بالای 30درصد مبلغ برگشتی
در ماه مذکور در بین سایر استان‌های کشور بیشترین نسبت مبالغ چک‌های برگشـتی بـه کـل مبـالغ چـک‌هـای مبادلـه شـده در اسـتان بـه ترتیـب بـه استان‌های آذربایجـان‌غربـی 40.5درصد، خراســان شــمالی 32.2درصــد و هرمزگــان 30.8درصــد اختصــاص یافتـــه اســـت و استان‌های کرمانشـــاه 14.7درصـــد، خوزســـتان 15.2 درصـــد و گیلان ١٦درصد کمتـرین نسـبت مبـالغ چـک‌هـای برگشـتی بـه کـل مبـالغ چـک‌هـای مبادله شده در استان را به خود اختصاص داده‌اند.
در دی مــاه ١٣٩٦ در کــل کشــور حــدود 1.4میلیــون فقــره چــک بــه مبلغــی بــالغ بــر ١٢ هزار میلیارد ریال به دلایل کسری یا فقدان موجودی برگشت داده شده است. در واقـع در کل کشور از نظر تعداد 97.1درصد و از نظر مبلغ 95.2درصـد از کـل چـک‌هـای برگشـتی بـه دلایل کسری یا فقدان موجودی بوده است.
در استان تهـران معـادل ٤٨٧ هـزار فقـره چـک بـه مبلغـی بـالغ بـر ٦٢هزار میلیارد ریال به دلایل کسری یا فقدان موجودی برگشت داده شـده اسـت. در واقـع در استان تهران از نظر تعداد 96.4درصد و از نظر مبلغ 94درصد از کل چک‌هـای برگشـتی بـه دلایل کسری یا فقدان موجودی بوده است. در بین سایر استان‌های کشور بیشترین نسبت مبالغ چک‌های برگشـتی بـه دلایل کسری یا فقدان موجودی بـه کـل مبـالغ چـک‌هـای برگشـتی در اسـتان بـه ترتیـب بـه استان‌های آذربایجـان‌غربـی 98.8، کهگیلویـه و بویراحمـد 98.4 و زنجـان 98.3 درصد اختصــاص یافتــه اســت و استان‌های خراســان‌شــمالی 52درصد، خراسان‌جنوبی93.2 درصد و ایلام 93.5درصد کمترین نسبت مبالغ چک‌هـای برگشـتی بـه دلایل کسری یا فقدان موجودی به کل مبالغ چک‌های برگشتی در استان را بـه خـود اختصـاص داده است.
افزایش چک‌های رمزدار وصولی
در دی ماه ١٣٩٦ درکل کشور بالغ بر
٦٥٩ هزار فقره چک رمزدار به مبلغی بالغ بـر ١٢١١هزار میلیـارد ریـال وصـول شد کـه نسـبت بـه مـاه قبـل از نظـر تعـداد و مبلـغ بـه ترتیـب 4.7درصد و 29.5درصد افزایش داشته و در استان تهـران بـالغ بـر ٢٣٥ هـزار فقـره چـک رمـزدار بـه مبلغـی حدود ٨٨٦ هزار میلیارد ریال وصول شد.
49.7 درصـد از تعـداد چـک‌هـای رمـزدار وصـولی در 3 اسـتان تهـران 35.7، خراسان‌رضوی 7.3 و اصفهان 6.7 درصد وصـول شده اسـت کـه بیشترین سهم را در مقایسه با سایر استان‌ها دارا بوده‌اند.
همچنین به لحـاظ مبلـغ 79.8درصـد از مبـالغ چـک‌هـای فـوق در استان‌های تهـران ٧٣درصـد، اصـفهان 3.5درصـد و خراسـان‌رضـوی 3.2درصـد وصـول شده اسـت.
به گزارش بانک مرکزی، با وجود پیشرفت بانکداری الکترونیک در روش‌های نوین پرداخت چک به عنوان یکی از ابزارهای مهم مبادلات همواره نقش خود را در تسویه حساب‌های خرد و کلان حفظ کرده است. اگرچه طی دو دهه اخیر به دلیل تداوم توسعه سامانه‌ها و تجهیزات پرداخت الکترونیکی، ابزارهای پرداخت الکترونیکی به مرور زمان جایگزین ابزارهای پرداخت سنتی نظیر اسکناس و مسکوک شد، اما به دلیل اهمیت کارکرد و امتیاز چک به خصوص جایگاه اعتباری چک در مبادلات کشور، این ابزار پرداخت هنوز هم از مهم‌ترین ابزارهای نظام پرداخت کشور محسوب می‌شود.
بانک مرکزی در راستای شفاف‌سازی و مقاوم‌سازی اقتصاد، علاوه بر تکمیل زیرساخت پردازش و پذیرش الکترونیکی چک، پیاده‌سازی کامل سامانه‌های نظارتی مرتبط نظیر سامانه چک برگشتی، سامانه مرکز کنترل و نظارت اعتباری (مکنا) و به خصوص سامانه صدور یکپارچه الکترونیکی دسته‌چک (صیاد) را با هدف ایجاد زمینه و امکان نظارت موثر بر سازوکار صدور دسته چک در دستور کار قرار داده است.
با رونمایی از سامانه صیاد عملا گام اجرایی برای پیاده‌سازی سامانه یکپارچه چک در کشور برداشته شد. با راه‌اندازی این سیستم، بانک مرکزی موفق به صدور چک‌ها یکپارچه می‌شود و همچنین اطلاعات چک به صورت آنلاین در دسترس متقاضیان است که امکان شناسایی و اعتبارسنجی را فراهم می‌کند. این سیستم سبب منحصربه‌فرد بودن چک و آنلاین بودن آن بدون در نظر گرفتن بانک صادر‌کننده می‌شود. سامانه‌یی که چهار هدف «ارتقای ضریب امنیتی و اعتباربخشی به برگه چک»، «استانداردسازی جانمایی مورد نوشتاری و کاهش عملیات تصدی‌گری»، «بررسی صلاحیت‌دارنده دسته چک از طریق سامانه‌های اعتبارسنجی بانک مرکزی» و «ایجاد شفافیت اطلاعاتی و جلوگیری از سوءاستفاده‌های ناشی از تبانی شعب در صدور دسته چک» را دنبال می‌کند. انتظار می‌رود که با تکمیل و راه‌اندازی سامانه مزبور راهکاری برای کاهش چک‌های برگشتی ایجاد شود و سهم چک‌های برگشتی در نظام پرداخت کشور به‌طور قابل ملاحظه‌یی کاهش یابد.
