گروه بانک وبیمه محسن شمشیری
درحالی که نرخ اونس جهانی طلا درحال صعود به مرز 1300دلار است و روز گذشته نرخ 1293دلار را با رشد 11دلاری تجربه کرد و همزمان در روزهای اخیر نرخ هر دلار به 4017تومان افزایش یافته در نتیجه نرخ طلا و سکه در بازار ایران با افزایش قابل توجه در روزهای اخیر مواجه شده و هر گرم طلای ۱۸عیار در بازار آزاد ۱۲۴هزار و ۳۲۱تومان و سکه به نرخ یک میلیون و 307تومان معامله شد.
به گزارش«تعادل» قیمت انواع سکه دیروز در بازار تهران درحالی افزایش یافت که نرخ دلار با وجود کاهش نسبی با نوسان مواجه بود و هر قطعه سکه تمام بهار آزادی طرح جدید با ۸ هزار و ۵۳۰ تومان افزایش یک میلیون و ۳۰۶هزار و ۹۳۰تومان دادوستد شد. همچنین هر قطعه سکه تمام بهار آزادی طرح قدیم با ۷هزار و ۷۸۰تومان افزایش یک میلیون و ۲۵۶هزار و ۲۸۰تومان ارزش‌گذاری شد. از سویی دیگر نیم سکه بهار آزادی شاهد رشد ۴هزار و ۸۶۰ تومانی بود و ۶۶۷ هزار و ۷۹۰تومان معامله شد. ربع سکه بهار آزادی نیز با رشد ۴هزار و ۳۷۰تومانی ۳۹۴هزار و ۶۰ تومان و هر قطعه سکه گرمی نیز با یک هزار و ۶۶۸ تومان افزایش ۲۵۴هزار و ۸۳۰ تومان بود.
در بازار ارز نیز نرخ رسمی 5 ارز کاهش و 33 ارز افزایش یافت و بهای یک ارز بدون تغییر درج شد. بر این اساس نرخ دلار مبادله‌یی یا رسمی با 33ریال افزایش 34117ریال، پوند با 249ریال رشد 44902ریال و یورو با رشد 140ریالی 40148ریال ارزش‌گذاری شد.
در بازار آزاد نیز صرافی‌ها هر دلار امریکا با 13تومان افزایش نسبت به روز دوشنبه 4857تومان اعلام کردند. همچنین هر یورو با ۴۸تومان افزایش ۴هزار و ۸۰۸ تومان و هر پوند با ۷۸تومان رشد ۵ هزار و ۳۸۴تومان معامله شد. همچنین خبرگزاری‌های مختلف نوسان دلار را بین 4024تا 4057تومان گزارش کردند. نرخ پوند بین 5384 و یورو را 4808تا 4820تومان اعلام کردند. نکته قابل توجه در بازار آزاد این است که نرخ یورو در روزهای دوشنبه و سه‌شنبه روی هم معادل 127تومان افزایش داشته و نرخ پوند نیز افزایش قابل توجهی در این دو روز داشته است و بر این اساس برخی کارشناسان با توجه به نرخ برابری دلار، یورو و پوند معتقدند که نرخ دلار جای بیشتری برای افزایش نرخ دارد. درهم امارات متحده عربی نیز با 30ریال رشد 1122تومان فروش رفت.
در سامانه نظارت ارز(سنا) که میانگین نرخ‌های موزون فروش ارزهای عمده در صرافی‌های مجاز سراسر کشور درج می‌شود، نرخ هر یورو 47هزار و 213ریال و هر دلار 40هزار و 55 ریال اعلام شده و هر درهم امارات متحده عربی 10هزار و 982ریال به فروش می‌رود.
نکته قابل توجه در مواضع دولت این است که روز گذشته نوبخت سخنگوی دولت بدون اشاره به نرخ 4هزارتومانی دلار گفته است که سیاست دولت مدیریت نرخ ارز شناور است. برخی تلقی می‌کنند که قیمت دلار بیش از ۵ هزار تومان است اما ما این را قبول نداریم، دولت به دنبال نرخ 5 هزار تومان نیست و نباید عده‌یی سخنان رییس‌جمهور امریکا را به بازار ارز و سکه و طلا وارد کنند و اگر اینگونه تلقی کنیم، افزایش تقاضا به وجود خواهد آمد. تاکید می‌کنم ممکن است تا پایان هفته ترامپ حرف‌هایی بزند نباید باعث آشفتگی بازار شود و بازار را تحت تاثیر این ناآرامی قرار دهیم.
این سخنان نشان می‌دهد که دولت و بانک مرکزی به دنبال افزایش نرخ رسمی دلار که اکنون به 3412تومان رسیده، خود را برای دلار آزاد بالای 4هزار تومان آماده کرده است اما در مقابل واکنش‌ها و پرسش‌های مختلف در مورد بازار ارز اعلام کرده که به دنبال تحقق نرخ 5 هزار تومان برای دلار نیست و خواستار آن شده که بازار نسبت به سخنان ترامپ واکنشی نداشته باشد و این سخنان را وارد معادلات بازار ارز نکند. این درحالی است که برخی کارشناسان با اشاره به عوامل بنیادی رشد نرخ ارز ازجمله شاخص تورم در 3سال اخیر و رشد کمتر نرخ دلار در مقایسه با تورم معتقدند که شرایط برای تخلیه بار تورمی در بازار ارز آماده است و حذف ارزهای مبادله‌یی، رشد نرخ ارز رسمی، افزایش تقاضا برای دلار به جای ارزهای دیگر و اظهارنظرهای ترامپ و تحولات پیش رو عواملی هستند که بر رشد نرخ ارز اثرگذار خواهند بود.
در نتیجه افزایش رشد تقاضا برای دلار که به جای ارزهای روپیه، درهم، لیر، یوآن، ین، یورو و روبل و... وارد‌کننده دلار بیشتری درخواست می‌کند، باعث خواهد شد که تقاضای بیشتری برای دلار ایجاد شود و در صورت تغییر سیاست دولت امریکا اثر بیشتری نیز بر تقاضا و نرخ دلار خواهد داشت.
نگاهی به شاخص تورم و نرخ تورم در دوره 4ساله 96- 1392 نشان می‌دهد که شاخص تورم از عدد 75 در اسفند 92 به 108 در شهریور 96 رسیده و 44درصد رشد کرده است. به عبارت دیگر اگر قرار باشد که بار تورمی به طور کامل روی دلار و ارز تخلیه شود باید نرخ دلار 44درصد رشد می‌کرد.
اما در عمل نرخ دلار از 3200تومان در اسفند 92 به 4020تا 4045تومان در مهر 96 رسیده و 25درصد رشد کرده است. بر این اساس در مقایسه با تورم معادل 19واحد درصد کمتر رشد کرده است.
البته برخی صاحب‌نظران در این زمینه معتقدند که باید کاهش ارزش دلار در برابر سایر ارزها و دلار و تورم جهانی را نیز در نظر گرفت و تورم جهانی را از تورم داخلی کم کرد سپس نرخ ارز را متناسب با عدد باقی مانده ارزیابی کرد. بر این اساس اگر فرض کنیم که تورم سالانه جهانی معادل 2واحد درصد است برای 4سال 8 تا 10واحد درصد می‌توان تورم جهانی دلار را محاسبه کرد اما پس از آن باز هم دلار می‌توانست معادل 34درصد رشد کند درحالی که 25درصد رشد کرده است.
به عبارت دیگر، دلار به جای آنکه معادل 34تا 44درصد رشد کند و حداقل به 4300تومان و حداکثر به 4600 تومان برسد اما برای مدت 3سال تقریبا روندی با ثبات و زیر 4هزار تومان را طی کرده است و نگهداری دلار به خاطر رشد کم آن در مقایسه با نرخ تورم عملا زیان بوده و نرخ مبادله به نفع ریال در مقایسه با تورم تقویت شده است.
اما اکنون برخی کارشناسان معتقدند که این اثر تورمی انباشته شده 4سال اخیر به تدریج می‌تواند تخلیه شود زیرا نه نرخ مبادله‌یی و توزیع سایر ارزهای غیردلاری مانند روپیه، یوآن، لیر، درهم، روبل، یورو و ین مثل سال‌های قبل وجود دارد و نه نرخ مبادله‌یی در سطح پایین تثبیت شده تا مانع افزایش نرخ‌ها شود و در شرایطی که هم تقاضا برای دلار آزاد بیشتر شده و جای ارزهای مبادله‌یی غیردلاری را گرفته است همچنین نرخ مبادله‌یی هر روز رو به افزایش است و به 3412تومان رسیده در نتیجه بازار تمایل با تخلیه بار تورمی 3سال اخیر روی بازار ارز را دارد و اگر مواضع دولت امریکا نیز با تغییراتی مواجه شود، واکنش بازار نیز به این عوامل بنیادی اضافه خواهد شد.بر این اساس تمایل نرخ دلار به سمت بالاتر از رقم فعلی وجود دارد و بستگی به شرایط و عملکرد دولت و بانک مرکزی دارد که در روزهای آینده تا چه حدی می‌خواهد اجازه رشد نرخ ارز را بدهد.
آغاز سفته‌بازی دلار
یک استاد اقتصاد گفت: اشتباه بانک مرکزی در شیوه اجرای کاهش نرخ سود سپرده‌ها، پول‌ها را به سمت سفته‌بازی دلار سوق می‌دهد.
ابوالقاسم حکیمی‌پور در گفت‌وگو با فارس گفت: تک‌نرخی شدن ارز آرزوی دیرینه 39ساله بعد از انقلاب اسلامی است که هنوز محقق نشده است.
وی با بیان اینکه سیاست تک‌نرخی کردن ارز از سال 1368 بیشتر نمود یافت، افزود: تک‌نرخی کردن ارز یکی از توصیه‌های بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول برای اقتصاد ایران هم بوده است تا هم از رانت و فساد اقتصادی جلوگیری شود و هم در صورت اعطای تسهیلات از سوی آنها به ایران آنها بدانند که ارز را با چه نرخی به ایران تحویل دهند.
وی با اشاره به دستور 2 ماه پیش بانک مرکزی برای کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی اظهار داشت: تا زمانی که ارز تک‌نرخی نشود، کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی اشتباه است و باعث خروج سپرد‌ها از بانک‌ها و حرکت سپرده‌های بانکی به سمت بازار ارز به امید سود بیشتر می‌شود. حکیمی‌پور با تاکید بر اینکه بیان این مطلب به معنای مخالفت وی با تولید نیست، گفت: تولید با پرداخت تسهیلات با نرخ سود بالا امکان‌پذیر نیست، اما در شرایط فعلی که بانک مرکزی نرخ سود سپرده‌ها را کاهش داده است، امکان حرکت سپرده‌های بانکی به بازار سفته‌بازی و خرید و فروش دلار وجود دارد.
