هر ایرانی هر دو روز یک تراکنش بانکی انجام می‌دهد
بانک‌های ایران به جای دریافت کارمزد، بابت ابزارهای پرداخت اجاره می‌پردازند
گروه بانک و بیمه| محسن شمشیری|
برای مقایسه عملکرد بانک شهر در بازار تراکنشهای بانکی کشور، نگاهی به آمار کل شبکه بانکی در تهران و سایر استان‌ها، نشان می‌دهد که بانک شهر با وجود سابقه کوتاه و چند ساله خود توانسته است نفوذ قابل توجهی در بازار بانکداری الکترونیک کشور داشته باشد.
مجموع کل تعداد تراکنشهای کشور در اردیبهشت 96 معادل 1284میلیون بوده که 422میلیون معادل 32.8درصد یعنی یک‌سوم کل کشور متعلق به تهران و 862میلیون یا 67درصد متعلق به سایر استان‌ها بوده است. براین اساس ایرانیان روزانه 41.5میلیون تراکنش بانکی انجام داده‌اند یعنی هر دو نفر ایرانی یک تراکنش در روز انجام داده یا هر ایرانی، هر دو روز یک‌بار یک تراکنش انجام می‌دهد و به عبارت دیگر، هر خانوار 4 نفره ایرانی روزانه دو تراکنش بانکی انجام می‌دهد.
از طریق موبایل، 121.6میلیون پرداخت قبض و خرید شارژ، 479 خرید و 87 مانده‌گیری انجام شده است. به عبارت دیگر، سهم موبایل از تراکنشهای بانکی تنها 9.5درصد است.
همچنین از طریق پایانه فروش، 953میلیون خرید، 81میلیون مانده‌گیری و 94میلیون پرداخت قبض انجام شده و براین اساس 88درصد تراکنشهای بانکی همچنان از طریق پایانه‌های فروش انجام می‌شود.
از طریق اینترنت نیز 30میلیون خرید، 5.2میلیون پرداخت قبض و خرید شارژ انجام شده است. یعنی سهم اینترنت تنها 2.8درصد کل تراکنش‌هاست.
مبلغ تراکنشهای کشور
مجموع کل مبلغ تراکنشهای کشور در اردیبهشت 96 معادل 132.8هزار میلیارد تومان بوده که 46.5هزار میلیارد تومان معادل 35درصد یعنی بیش از یک‌سوم متعلق به تهران و 86.3هزار میلیارد تومان یا 65درصد متعلق به سایر استان‌ها بوده است.
از طریق موبایل، 692 میلیارد پرداخت قبض و خرید شارژ و 7.4میلیون تومان خرید انجام شده است. به عبارت دیگر، سهم موبایل از مبلغ تراکنشهای بانکی تنها 0.5درصد است. همچنین از طریق پایانه فروش، 119.6هزار میلیارد تومان خرید، و 2715 میلیارد تومان پرداخت قبض و خرید شارژ انجام شده و براین اساس 92درصد مبلغ تراکنشهای بانکی همچنان از طریق پایانه‌های فروش انجام می‌شود. از طریق اینترنت نیز 8574 میلیارد تومان خرید، 1246 میلیارد تومان پرداخت قبض و خرید شارژ انجام شده است. یعنی سهم اینترنت تنها 7.4درصد کل مبلغ تراکنش‌هاست.
متوسط هر تراکنش 103هزار تومان
متوسط مبلغ هر تراکنش در کل کشور 103هزار تومان، در تهران 110هزار تومان و در سایراستان‌ها 100هزار تومان بوده است.
تعداد و مبلغ تراکنش‌ها در تهران
در اردیبهشت 96، از طریق موبایل، 119.8میلیون پرداخت قبض و خرید شارژ، 479 خرید و 87 مانده‌گیری، از طریق پایانه فروش، 231میلیون خرید، 14میلیون مانده‌گیری و 28.7میلیون پرداخت قبض و از طریق اینترنت نیز 23.2میلیون خرید، 5میلیون پرداخت قبض و خرید شارژ انجام شده است.
در تهران از طریق موبایل، 7.4میلیون تومان خرید و 675 میلیارد تومان پرداخت قبض و خرید شارژ، از طریق پایانه فروش، 37.7هزار میلیارد تومان خرید، 995 میلیارد تومان پرداخت قبض و خرید شارژ، و از طریق اینترنت نیز 6هزار میلیارد تومان خرید، یک‌هزار میلیارد تومان پرداخت قبض و خرید شارژ انجام شده است.
تعداد و مبلغ تراکنش‌ها در استان‌ها
در سایراستان‌ها، از طریق موبایل، 1.79میلیون پرداخت قبض و خرید شارژ، از طریق پایانه فروش، 722میلیون خرید، 66.5میلیون مانده‌گیری و 65.3میلیون پرداخت قبض و از طریق اینترنت نیز 6.56میلیون خرید، 78هزار پرداخت قبض و خرید شارژ انجام شده است.
در سایر استان‌ها، از طریق موبایل، 17 میلیارد تومان پرداخت قبض و خرید شارژ، از طریق پایانه فروش، 82هزار میلیارد تومان خرید، 1720 میلیارد تومان پرداخت قبض و خرید شارژ، و از طریق اینترنت نیز 2.4هزار میلیارد تومان خرید، 206 میلیارد تومان پرداخت قبض و خرید شارژ انجام شده است.
تعداد پایانه‌های تراکنش‌دار
تعداد پایانه‌های تراکنش‌دار در کشور 5میلیون و 321هزار بوده که 4میلیون و 194هزار در سایر استان‌ها و 1میلیون و 127هزار در تهران بوده است. از این تعداد 1453 پایانه موبایل و 22573 پایانه اینترنتی بوده و بقیه پایانه فروش گزارش شده است.
نسبت کارمزدهای پرداختی
در حال حاضر نه تنها بانک‌ها بابت تراکنشهای معمولی مشتریان خود پولی دریافت نمی‌کنند بلکه عملا بابت اجاره خودپرداز، کارتخوان و استفاده از دستگاه‌های دیگر بانک‌ها اجاره و کارمزد پرداخت می‌کنند.
مبلغ کارمزد پرداختی در خرداد 96 به ازای هر 100هزار ریال معادل 109.42 ریال بوده و نشان‌دهنده استفاده بانک از ابزارها و سرمایه‌های در اختیار بانک‌های کشور در نقاط مختلف است. و البته اگر مشتریان از ابزارهای بانک خود استفاده کنند در نتیجه میزان کارمزد پرداختی بانک‌ها کاهش می‌یابد نسبت کارمزد پرداختی به ازای هر 100هزار ریال تراکنش خرید با احتساب اجاره‌بهای ابزارهای کارتخوان نیز در خرداد 96 نیز به میزان 266 ریال بوده و نشان می‌دهد که بانک‌ها برای رفاه حال مشتریان خود، اقدام به اجاره کارتخوان‌ها در نقاط مختلف کشور کرده‌اند. نسبت کارمزد پرداختی به ازای هر 100هزار ریال تراکنش پرداخت قبض و خرید شارژ نیز معادل 657 ریال در کل شبکه بانکی بوده است. مردم همچنان بیشترین مبلغ تراکنش خود را از طریق کارتخوان‌های فروشگاهی انجام می‌دهند و البته در اینده با رشد استفاده از موبایل، بانک‌ها از مزیت بالای موبایل روبه توسعه خود بهره‌مند خواهند شد و این موضوع ضرورت تدوین کارمزدهای مناسب در استفاده از ابزارها و تراکنش‌ها را مطرح خواهد کرد.
سهم 78درصدی استان‌ها از تعداد تراکنش خودپردازها
در اردیبهشت 96، از 410میلیون تراکنش خودپردازها در کشور، تعداد 89میلیون تراکنش خودپردازها در تهران و 321میلیون تراکنش خودپردازها در سایر استان‌ها رخ داده است. یعنی 21.7درصد متعلق به تهران و 78.3درصد متعلق به سایر استان‌ها بوده است.
از 20.31میلیون تراکنش پایانه شعب در کشور، نیز 3.63میلیون تراکنش پایانه شعب در تهران و 16.67میلیون تراکنش پایانه شعب متعلق به سایر استان‌ها بوده است. یعنی 18درصد در تهران و 82درصد در استان‌ها رخ داده است.
سهم 73درصدی استان‌ها از مبلغ تراکنش خودپردازها
در فروردین ماه 96 مبلغ پرداخت شده از طریق خودپردازها معادل 104.5هزار میلیارد تومان بوده که 28.17هزار میلیارد تومان آن در تهران و 76.3هزار میلیارد تومان در سایراستان‌ها انجام شده است. یعنی 27درصد مبلغ تراکنش خودپردازها در تهران و 73درصد در استان‌ها وصول شده است. همچنین 47.4هزار میلیارد تومان مبلغ تراکنش‌ها از طریق پایانه شعب در کل کشور بوده که تهران 15.5هزار میلیارد تومان و سایراستان‌ها 31.92هزار میلیارد تومان بوده است. سهم تهران از مبلغ تراکنشهای پایانه‌های شعب معادل 33درصد و سایر استان‌ها 67درصد بوده است.
سهم 32درصدی استان تهران از بازار کارت‌های بانکی
براساس آماری که فروردین 96 منتشر شده تعداد 412.6میلیون کارت بانکی شامل کارت برداشت و کارت اعتباری و کارت هدیه در کشور فعال بوده که 130.57میلیون کارت در تهران و 282میلیون کارت در سایر استان‌ها صادر شده و سهم استان تهران از تعداد کل کارت‌ها معادل 31.7درصد متعلق به استان تهران بوده است. آمارهای فروردین سال 96 در بازار 33 بانک و موسسه اعتباری نشان می‌دهد که از مجموع 271میلیون کارت برداشت در کل کشور استان تهران 67.15میلیون کارت برداشت معادل 25درصد را صادر کرده است. در سایر استان‌ها نیز 204میلیون کارت برداشت فعال بوده است. آمارهای سال 96 نشان می‌دهد که از مجموع 139.8میلیون کارت هدیه یا خرید در کل کشور نیز در استان تهران 63میلیون کارت هدیه فعال بوده که معادل 45درصد در تهران صادر شده است. از مجموع 1.47میلیون کارت اعتباری در کل کشور نیز 431هزار در تهران و 1.05میلیون کارت اعتباری در سایر استان‌ها صادر شده است. یعنی حدود 30درصد در تهران فعال بوده است.
بیش از 21درصد خودپردازها
و پایانه شعب درتهران
در ابتدای سال 96 تعداد 46778 خودپرداز در کشور شامل 11591 خودپرداز در تهران و 35187
خودپرداز در سایر استان‌ها فعال بوده است. یعنی 25درصد خودپردازها در تهران فعال بوده است.
آمارهای ابتدای سال 96 نشان می‌دهد که تعداد پایانه شعب 71712 در کشور بوده که 15027 در تهران و 56685 در استان‌ها فعال بوده است. به عبارت دیگر
21درصد پایانه‌های شعب متعلق به تهران است.
مزیت بالای ابزار موبایلی و آینده بازار تراکنشهای بانکی
در خرداد 96 و براساس گزارش شاپرک، برخی بانک‌ها در شبکه بانک‌های پذیرنده با سهم روبه رشدی از نظر تعداد و مبلغ تراکنش از طریق ابزارهای پرداخت شامل کارتخوان فروشگاهی، پذیرش اینترنتی و پذیرش موبایلی برخوردار بوده و به خصوص در ابزار پذیرش موبایلی که در آینده به ابزار مسلط و اول بازار تبدیل خواهد شد، سهم بالای 10درصدی از نظر تعداد تراکنش موبایلی و 7.5درصدی از نظر مبلغ تراکنش موبایلی را به خود اختصاص داده‌اند. بالاترین سهم تعدادی از پذیرش تراکنشهای هر بانک پذیرنده در خصوص ابزار پذیرش موبایلی در خرداد ماه 96 در تراکنشهای بانک‌های کشور به بانک‌های «شهر» و «آینده» اختصاص داشته است. در بازار ابزار پذیرش موبایلی تعداد بسیار کمی از بانک‌ها سهم قابل توجهی از پذیرش تراکنشهای بازار را در اختیار گرفته‌اند که به ترتیب بانک «ملت» و پس از آن بانک «شهر» و بانک «پارسیان» رتبه‌های اول تا سوم در بازار ابزار پذیرش موبایلی را در اختیار دارند. در خرداد 96 بالاترین سهم تعدادی ابزار پذیرش اینترنتی بعد از بانک ملت به بانک‌های «شهر»، «پارسیان» و «آینده» اختصاص داشته است. در این بررسی ارزش ریالی تراکنشهای صادر شده هر بانک ازارزش ریالی تراکنشهای پذیرش شده توسط همان بانک کسر می‌گردد و بیانگر عملکرد مطلوب بانک در جذب منابع مالی می‌باشد؛ چراکه بیشتر از آنکه منابع مالی از حساب‌های آن خارج شود، پول وارد حساب‌های پذیرندگان آن شده است و حساب منفی به معنای از دست دادن پول و خروج پول از بانک از طریق تراکنشهای خرداد ماه است.
