عملیاتی شدن سامانه صیاد، هشداری برای صادرکنندگان چک‌های بلامحل خواهد بود. در این سامانه امکان استعلام اطلاعات مربوط به صادرکننده چک فراهم شده و دریافت‌کننده می‌تواند از آخرین وضعیت اعتباری صادرکننده آگاه و در مورد دریافت چک از وی تصمیم‌گیری کند.
به گزارش ایسنا، طی سال‌های گذشته عمدتا میزان چک‌های برگشتی به دلایل مختلفی درحال افزایش بوده به طوری که طبق آخرین آمارها در پایان خرداد ماه امسال از حدود 9.6میلیون فقره چک مبادله شده حدود 8.1 میلیون وصول شده و نزدیک به 1.5میلیون فقره برگشت خورده است. چک‌های برگشتی که رقمی حدود ۱۳هزارمیلیارد تومان را در این دوره به خود اختصاص داده از نظر تعداد تا 2.7درصد و مبلغ تا 6.6 درصد رشد داشته است. هر چند که عمده دلایل برگشت چک‌ها به کسری یا فقدان موجودی مربوط می‌شود اما در مجموع مسائل دیگری نیز وجود دارد که در برگشت چک بی‌تاثیر نیست.
این درحالی است که از مدت‌ها پیش بانک مرکزی وعده راه‌اندازی سامانه صیاد را داده تا عاملی برای ایجاد شفافیت اطلاعاتی و مانعی برای صدور چک‌های بلامحل باشد. هر چند که سامانه صیاد هنوز اجرایی نشده و در دستور کار قرار دارد اما عملیاتی شدن آن می‌تواند موجب ایجاد شفافیت اطلاعاتی از طریق برپایی نظام استعلام همگانی شود به طوری که در این شرایط هشداری برای صادرکنندگان چک‌های بلامحل بوده و در صورت تخلف و عدم اقدام برای رفع سوءاثر سابقه چک‌های برگشتی، این اطلاعات در اختیار دریافت‌کننده چک قرار خواهد گرفت و عملا سایر برگه‌های چک شخص بلااستفاده خواهد بود. به عبارت دیگر این موضوع فعالیت اقتصادی متخلفان را با مشکلات جدی مواجه خواهد کرد.
البته طرح صیاد علاوه بر این برای صیانت از برگه چک به عنوان اوراق بهادار، ارتقای ضرایب امنیتی با استفاده از طراحی امنیتی و به کارگیری مرکب و کاغذ امنیتی همچنین با بهره‌مندی از ماشین‌آلات و نرم‌افزارهای پیشرفته و مطابق با استانداردهای روز دنیا در دستور کار قرار می‌گیرد. درحال حاضر نیز این طرح در مرحله نهایی بوده و به زودی اجرایی
می‌شود.
علی نصیری، مدیر اداره نظارت بر بانک‌ها و موسسات اعتباری بانک مرکزی با اشاره به راهکارهایی که بانک مرکزی برای ساماندهی صدور دسته چک در نظر گرفته، توضیح داد که برای ساماندهی به نحوه صدور دسته چک، ایجاد رویه‌یی واحد برای انجام اعتبارسنجی کافی و حصول اطمینان از بررسی اهلیت درخواست‌کننده دسته چک در دستور کار بانک مرکزی قرار گرفت. به این منظور با ایجاد سازوکاری متمرکز مقرر شد هنگام درخواست صدور دسته چک جدید توسط متقاضی، شعب بانک‌ها بدون مجوز این بانک نتوانند در این رابطه اقدام کنند.
وی افزود: از این رو بررسی و سابقه عملکرد متقاضی براساس مقررات و بخشنامه‌های مربوطه به «حد چک برگشتی» توسط بانک مرکزی انجام شده و چنانچه اهلیت درخواست‌کننده با بررسی سوابق عملکردی وی محرز شد، آنگاه صدور دسته چک جدید برای فرد متقاضی انجام می‌شود. در غیر این صورت درخواست مورد پذیرش قرار نگرفته و دسته چکی تخصیص داده نخواهد شد.
نصیری با بیان اینکه براساس بخشنامه بانک مرکزی بانک‌ها موظفند در دوره‌های 6 ماهه، آمار افرادی که بیش از ۲۰فقره چک برگشتی دارند را به بانک مرکزی اعلام کنند، گفت: بر این اساس عدم ارسال این موارد تاکنون بدین معنا نبوده که مسوولیتی متوجه بانک‌ها نبوده است. با وجود اینکه در سامانه اداره«اطلاعات بانکی» بانک مرکزی آمار چک‌های برگشتی و متخلفان وجود دارد در هر حال درخواست این آمار در مقاطع زمانی 6 ماهه برای رصد بیشتر هیات‌مدیره بانک‌ها بوده است.
وی در ادامه بر راه‌اندازی سامانه صیاد تاکید کرد و توضیح داد: در کنار تمامی این مسائل ایجاد سامانه صیاد قرار دارد. در طرح صیاد برای ایجاد شفافیت حداکثری در زمینه کارکرد حساب جاری اشخاص، اختصاص«شماره شناسه استعلام» مرتبط به سریال هر برگ از دسته چک متقاضی ثبت و به روزرسانی برخط اطلاعات مربوط به چک‌های برگشتی انجام می‌شود. در این حالت گیرندگان چک می‌توانند با استعلام این شناسه‌ها از سامانه مربوطه اطلاعاتی درخصوص صحت نام صاحب حساب و سابقه چک برگشتی وی دریافت و نسبت به پذیرش یا عدم پذیرش آن تصمیم‌گیری
کنند.
نصیری یادآور شد که با صدور متمرکز دسته چک فقط از طریق سامانه صیاد و دریافت از سامانه‌های چکاوک و اطلاعات موجود از چک‌های مفقودی ابطال شده و درون بانکی همچنین ایجاد انبار داده در سامانه استعلامات این بانک وضعیت مربوط به تمام برگه‌های چک صادر شده در شبکه بانکی جمع‌آوری شده و با اختصاص شماره شناسه استعلام از پیش درج شده از سوی نهاد ناظر می‌توان اطلاعات مفید، دقیق و بدون دخالت صادرکننده را دریافت کرد که در این شرایط ذی‌نفعان از آخرین وضعیت اعتباری صادرکننده مطلع خواهند شد.
