گروه بانک و بیمه |
مدتی است برخی کارشناسان خواستار پرداخت وام به پشتوانه یارانه‌های نقدی شده‌اند تا دولت با کسری یارانه نقدی و پرداخت اقساط به بانک‌ها عملا منابع قابل توجهی را برای خانوارها و خرید کالا ایجاد کند. هر چند بخشنامه طرح یاراکارت هنوز به شعب ابلاغ نشده اما پرسش‌های مختلفی در مورد اثر این طرح بر میزان تقاضا، ایجاد رونق و خروج از رکود مطرح کرده است.
به گزارش«تعادل» علاوه بر میزان اثر این طرح بر فروش کالا و ایجاد رونق، این پرسش نیز مطرح است که منابع لازم برای پرداخت وام همچنین سود این تسهیلات از کجا تامین خواهد شد؟ آیا خانوارها اصل و سود این وام را پرداخت می‌کنند یا فروشنده کالاها نیز در این طرح سهیم هستند و به ایجاد رونق و تقاضا کمک خواهند کرد. همچنین این نگرانی وجود دارد که پیش‌خور کردن یارانه‌ها عملا به فشار بر بودجه دولت منجر شود و باعث پیش‌خور کردن بودجه دولت شود و اثرات تورمی نیز بر اقتصاد داشته باشد.
برخی کارشناسان در این زمینه در مقایسه این طرح با کارت اعتباری مرابحه می‌گویند که در طرح کارت اعتباری مرابحه به دلیل سود بالای آن تنها در خرید خودرو مورد استقبال قرار گرفت و عملا به خاطر سود بالا نه مورد اقبال مردم بود و نه بانک‌ها به آن توجه داشتند زیرا سود آن برای منابع بانک‌ها نیز کم بود. اما در طرح یاراکارت به دلیل آنکه پرداخت اقساط تضمین شده است احتمالا مورد استقبال برخی خانوارها خواهد بود که نیازمند خرید کالا، جهیزیه و... هستند و در صورتی که تولیدکنندگان در آن مشارکت کنند و بخشی از سود تسهیلات بانک‌ها را پرداخت نمایند، باعث تشویق این طرح و ایجاد رونق اقتصادی خواهد بود. بانک مرکزی درحالی از پرداخت تسهیلات
۵ میلیون تومانی به خانوارها با پشتوانه یارانه نقدی‌شان سخن می‌گوید که با یک برآورد ساده بین 20تا 100هزار میلیارد تومان برای اجرای این طرح لازم است تا به صورت مرحله‌یی و از دهک اول
کم‌درآمدها تا دهک دهم پر درآمدها یا به صورت یک‌باره و 100درصد خانوارها در این طرح شرکت کنند و بیش از 20میلیون خانوار ایرانی تقاضای این وام را داشته باشند که در آن صورت 100هزارمیلیارد تومان باید پول برای این طرح تامین اعتبار شود.
سوال مهم‌تر نیز این است که سود این وام چقدر است و دولت باید پرداخت کند یا خانوارها یا فروشنده کالا یا هر 3 به نسبت‌های متناسب؟ و در آن صورت باید حداقل 10سال سود برای آن در نظر بگیریم که با سود 15درصدی حداقل باید 3میلیون تومان سود برای وام 5 میلیون تومانی در نظر گرفته شود.
طبق اعلام مراکز رسمی 75میلیون نفر مشمول دریافت یارانه هستند و با توجه به اینکه تعداد خانوارها در ایران(طبق اعلام مرکز آمار ایران) به طور متوسط حدود 3.4 نفر است بنابراین حدود 22میلیون و
58 هزار نفر صاحب حساب دریافت یارانه وجود
دارد.
اگر همه مشمولان دریافت یارانه متقاضی دریافت این وام شوند 110هزار و 294میلیارد تومان اعتبار برای پاسخ به این تقاضا مورد نیاز است و اگر نیمی از مشمولان دریافت یارانه متقاضی این وام شوند در این صورت 55 هزار و 145میلیارد تومان در این قالب باید پرداخت شود. همچنین اگر فقط 20درصد(4میلیون و 411هزار و 600 نفر) مشمولان، متقاضی دریافت این تسهیلات شوند در این صورت سیستم بانکی باید 22هزار و 58 میلیارد تومان اعتبار برای پرداخت به این افراد پرداخت کند. این درحالی است که بانک‌ها و موسسات اعتباری در 11ماهه سال 95 بیش از 31هزارمیلیارد تومان از منابع بانک مرکزی اضافه برداشت کردند و بیش از 15هزارمیلیارد تومان برای طرح خرید تضمینی گندم پرداخت کردند و امسال هم باید این میزان اعتبار پرداخت کنند. همچنین بسیاری از بانک‌ها وارد دامنه زیان شده‌اند که یکی از دلایل آن پرداخت نرخ‌های سود بالاست که به طور متوسط 20درصد است. بانک‌ها در چنین شرایطی حاضر به پرداخت تسهیلات با نرخ سود 18درصد نیستند. از سوی دیگر طبق اعلام بانک مرکزی در سال گذشته بانک‌ها 351هزارمیلیارد تومان تسهیلات برای سرمایه در گردش واحدهای تولیدی پرداخت کردند و امسال هم همین میزان و احتمالا کمی بیشتر پرداخت خواهند کرد.
همچنین در 3ماهه پایانی سال گذشته بسیاری از بانک‌های مهم کشور به دلیل کمبود اعتبار، اعطای تسهیلات را به طور کامل متوقف کردند. بر این اساس، این پرسش مطرح است که منابع این طرح بزرگ باید از کجا تامین شود و تامین اعتبار 20تا 110هزارمیلیارد تومانی اجرای این طرح و پرداخت وام به مردم چگونه امکان‌پذیر است و چه اثری بر رشد تقاضا در اقتصاد خواهد داشت همچنین پرداخت سود حداقل 15درصدی این تسهیلات با چه سهم یا درصدی از حساب دولت یا حساب خانوارها یا حساب تولید‌کننده پرداخت خواهد شد؟
چالش ۱۱۰ هزار میلیارد تومانی بانک‌ها
بانک مرکزی در 27 اردیبهشت ماه (دو روز قبل از انتخابات) از اجرای طرحی خبر داد که دربرگیری آن حدود 75میلیون نفر و حدود 22.5میلیون خانوار بود. بانک مرکزی اعلام کرد که برای پوشش گسترده کارت‌های اعتباری در کشور و تسهیل بهره‌مندی تمام اقشار جامعه از تسهیلات بانکی به پشتوانه یارانه واریزی به حساب خانوارها، طرح«یاراکارت اعتباری» ابلاغ می‌شود. با توجه به لزوم افزایش پوشش کارت‌های اعتباری در سطح کشور و تسهیل دسترسی اقشار و آحاد مختلف جامعه به ویژه طبقات کمتر برخوردار به خدمات اعتباری نظام بانکی، بانک مرکزی در نظر دارد، امکان صدور کارت‌های اعتباری به پشتوانه یارانه واریزی به حساب خانوارها را مقرر کند و به هر خانوار مشمول دریافت یارانه صرفا یک فقره یاراکارت اعتباری اعطا و کارت مزبور به نام سرپرست خانوار صادر می‌شود.
بانک مرکزی در این طرح حقی برای همه خانوارهای مشمول دریافت یارانه برای اخذ وام 5 میلیون تومانی در قالب یاراکارت قائل شده و این پرسش مطرح است که منابع مورد نیاز برای اجرای این طرح چقدر است؟ آیا سیستم بانکی توانایی پرداخت این حجم از تسهیلات را دارد؟ آیا قرار است به صورت مرحله‌یی و متناسب با نیاز دهک‌های خانوار وام داده شود؟
هنوز ابلاغ نشده
پرداخت تسهیلات در قالب یاراکارت 27اردیبهشت ماه در سایت بانک مرکزی منتشر شده و برای دریافت‌کنندگان یارانه امکان اخذ تسهیلات تا سقف 5 میلیون تومان از بانک مربوطه به وجود می‌آید. با وجود گذشت 27روز از این اطلاع‌رسانی، خبرهایی از عدم اجرای این طرح در بانک‌ها منتشر شد اما رییس کل بانک مرکزی روز گذشته در پاسخ به این سوالات گفت که بخشنامه این طرح به بانک‌ها ابلاغ شده است. البته ممکن است بخشنامه این طرح به بانک‌ها ابلاغ شده باشد اما پیگیری خبرنگار فارس از شعب 4 بانک بزرگ کشور(ملی، صادرات، تجارت و رفاه) نشان می‌دهد هنوز بخشنامه این طرح به شعب بانک‌ها ابلاغ نشده است. کارمندان این بانک‌ها گفتند: این طرح فعلا در رسانه‌ها مطرح شده و هنوز چیزی به بانک ابلاغ نشده است.
