در شرایطی که در ماه‌های گذشته و در جریان مذاکرات وین، ایران و امریکا به شکل مستقیم با یکدیگر مذاکره‌ای نداشتند، وزیر امور خارجه احتمال مذاکره مستقیم میان دو کشور را رد نکرد. وزیر امور خارجه کشورمان درباره مذاکرات هسته‌ای در وین اظهار کرد: ما در تمام مراحل مذاکرات تلاش کردیم در سطح سفرای کشورهای همسایه در تهران یا با سفر دستیاران وزارت امور خارجه به این کشورها یا سفر بنده آنها را در جریان آنچه بین ما و پنج کشور می‌گذرد قرار دهیم. وی خاطرنشان کرد: مذاکرات ما در وین به نقطه‌ای دارد نزدیک می‌شود که مذاکرات فنی ما در آینده نه چندان دور به حد اشباع می‌رسد و ما باید تصمیم سیاسی بگیریم. امیر عبداللهیان درباره رویکرد اروپایی‌ها در مذاکرات اظهار کرد: تا اینجای کار سه کشور اروپایی رفتارشان در مذاکرات این طور بوده که وقتی از تحریم صحبت می‌شود آن را به امریکا حواله می‌دهند و در این موضوع non paperهای شما و امریکا عمل می‌کند و اتحادیه اروپا به عنوان واسطه اقدام می‌کند. در موضوع هسته‌ای وقتی صحبت می‌شود اروپایی‌ها می‌گویند موضوع مورد نگرانی ماست و در همه موضوعات مربوط به آن آماده گفت‌وگو هستیم. اما انتقاد ما این است که اروپایی‌ها هیچ ابتکار جدید، سازنده و رو به جلویی در مذاکرات ارایه ندادند البته تلاش کردند در مذاکرات هفته‌های اخیر منطقی و سازنده ورود پیدا کنند. حتی امروز دیگر فرانسه نقش پلیس بد را در مذاکرات بازی نمی‌کند. وی افزود: چین و روسیه تلاش دارند هم در ۱ + ۴ نقش سازنده و مثبت ایفا کنند هم گاهی در نقل و انتقال پیام‌هایی که امریکایی‌ها برای موضوع مذاکرات دارند، فعال هستند. البته برخی از کشورهای همسایه ما هم در این موضوع با نگاه به تسریع در رسیدن به توافق سعی می‌کنند حامل پیام‌ها از طرف امریکایی به ایران باشند. البته طرف امریکایی تاکنون به صورت non paper پیشنهادات خودش را در موضوعات فنی به ایران ارایه داده است. وزیر امور خارجه کشورمان گفت: امروز در نقطه‌ای قرار داریم که باید نتیجه کار کمیته‌های سه‌گانه را در یک تعامل سیاسی با همه طرف‌ها مورد توجه قرار دهیم و تصمیم بگیریم که چه چیزی در مقابل چه چیزی اتفاق می‌افتاد. در عین حال طرف امریکایی از طرق مختلف پیام‌هایی را به ما می‌دهد که خواهان سطحی از مذاکرات مستقیم با ایران است. مذاکرات ما با 1+4 به‌طور مستقیم است و مذاکرات با امریکا از طریق non paper و آقای مورا و یکی- دو کشور عضو برجام در وین است. از این رو اینکه بعضا در برخی از کانال‌های مجازی منتشر می‌شود که ایرانی‌ها در حال مذاکره مستقیم با امریکا هستند، صحت ندارد اما در عین حال اگر در روند مذاکرات به مرحله‌ای برسیم که رسیدن به یک توافق خوب با تضمین بالا لازمه‌اش این باشد که سطحی از گفت‌وگوها را با امریکایی‌ها داشته باشیم این را هم نادیده نخواهیم گرفت. روز گذشته همچنین خطیب‌زاده از نزدیک شدن به توافق در مذاکرات هسته‌ای خبر داد و گفت که ایران پیش‌شرطی را نمی‌پذیرد. سخنگوی وزارت خارجه با بیان اینکه هنوز زمان برگزاری دور پنجم گفت‌وگوهای ایران و عربستان مشخص نشده است، گفت: اولین منتفع از عادی شدن روابط بین ایران و عربستان، منطقه خواهد بود. سخنگوی وزارت خارجه در نشست خبری خود با خبرنگاران داخلی و خارجی در پاسخ به سوالی در ارتباط با بحث مذاکرات وین و آخرین تحولات در جریان این مذاکرات گفت: آنچه که امروز در موضوع مذاکرات وین شاهد آن هستیم این است که پیشرفت گفت‌وگوها در این زمینه در مسیر درستی قرار دارد. ما در چهار حوزه اسنادی برای گفت‌وگو داریم. پیشرفت‌های خوبی انجام شده است. در برخی از اسناد اختلافات و پرانتزها کمتر شده است. موفقیت بزرگ این بود که بسیاری از ایده‌های ایران تبدیل به کلمات شده است از جمله در حوزه تضامین. سخنگوی وزارت خارجه همچنین در پاسخ به این سوال که برخی از اخبار موید این است که امریکایی‌ها برای رسیدن به توافق پیش‌شرط‌هایی را مطرح کرده‌اند، گفت: ایران هیچ پیش‌شرطی را از روز اول نپذیرفته است. وی در ادامه پاسخ به این پرسش تصریح کرد: مذاکرات به اندازه کافی پیچیده است و نباید با اظهارات اینچنینی آن را پیچیده‌تر کرد. خطیب‌زاده همچنین در مورد اظهارات اخیر رابرت مالی نماینده ویژه امریکا در مذاکرات وین در ارتباط با آزادی اتباع امریکایی در ایران و ارتباط آن با مذاکرات وین اظهار کرد: ما نگرانی‌های خود را در مورد وضعیت اتباع ایرانی در امریکا از همان روز اول مطرح کرده‌ایم، چه به صورت مستقیم و چه غیرمستقیم و چه پیش از این مذاکرات و چه همزمان با مذاکرات. البته این دو، دو مسیر مختلف است و اگر امریکا به توافقات قبلی پایبند باشد این مساله در کمترین زمان قابل حل است.
سخنگوی وزارت خارجه ادامه داد: اتباع ایرانی به بهانه‌های واهی از جمله دور زدن تحریم‌های ظالمانه و غیرقانونی امریکا از سوی واشنگتن به گروگان گرفته شده‌اند و برخی از این اتباع در شرایط غیرانسانی نگهداری می‌شوند، این در حالی است که افرادی که در ایران زندانی هستند اتهامات آنها توسط قوه قضاییه اعلام شده است و آنها جرایمی مرتکب شده‌اند و مراحل رسیدگی به جرایم آنها در دادگاه صالحه طی شده است. وی بار دیگر تأکید کرد: این دو، دو مسیر جدا از هم هستند، البته اگر اراده در طرف مقابل باشد این امکان وجود دارد که در کمترین زمان در مورد دو موضوع به یک توافق پایدار برسیم. سخنگوی وزارت خارجه همچنین در پاسخ به سوال دیگری در مورد آخرین وضعیت بدهی کره به ایران و همچنین اخبار منتشر شده مبنی بر اینکه از طریق بازپرداخت بخشی از بدهی کره به ایران مشکل به وجود آمده در مورد حق رأی ایران در سازمان ملل برطرف شده است، اظهار کرد: متأسفانه بدهی قطعی کره جنوبی به ایران همچنان پرداخت نشده و این بدهی باقی مانده است. گفت‌وگوهایی که بین دو کشور در این زمینه انجام می‌شود با یک سرعت لاک‌پشتی در حال انجام است و مورد قبول ما نیست و این موضوع از سوی ایران فراموش نمی‌شود. این پول‌های ملت ایران است که در نزد کره امانت است که متأسفانه ما شاهد رعایت امانت نبودیم. وی همچنین با ارایه توضیحاتی در مورد چگونگی پرداخت بدهی ایران به سازمان ملل از طریق بخشی از پول‌های ما نزد کره جنوبی گفت: بخشی از این پول از طریق امن به حساب سازمان ملل منتقل شده است. خطیب‌زاده همچنین با بیان اینکه این عدم پرداخت بدهی طی دو سال گذشته به خاطر تحریم‌های امریکا بوده است، گفت: متأسفانه ما در این زمینه برخورد مناسبی از دبیرخانه سازمان ملل با توجه به آگاهی آنها از شرایط نبودیم. وی در مجموع گفت: ما منتظر شرایطی هستیم که امکان دسترسی ما به منابع مالی‌مان فراهم شود. خطیب‌زاده همچنین در پاسخ به سوال دیگری در مورد بحث توافق موقت در مذاکرات وین و برخی از اخباری که مجددا در این ارتباط مطرح شده است، گفت: همانطور که پیش از این نیز گفته‌ام موضع ما درباره آنچه که در وین در حال گفت‌وگو است روشن و ثابت است. ما به دنبال توافقی هستیم که پایدار و قابل اتکا باشد و هیچ چیز را کمتر از این نمی‌پذیریم. آنچه که برای ما اصالت دارد کیفیت آن چیزی است که در مورد آن توافق می‌شود نه چیز کمتر و نه بیشتر. سخنگوی وزارت خارجه در پاسخ به این سوال که تا چه زمانی مذاکرات دور هشتم ادامه پیدا می‌کند، گفت: نزدیک یک ماه از دور هشتم مذاکرات گذشته است. البته در این چند هفته ما یک تنفس داشتیم ولی گفت‌وگوها در سطوح مختلف ادامه داشته است. روز گذشته برای اولین‌بار روسای هیات‌های مذاکره‌کننده در فرمتی غیر از کمیسیون مشترک برجام جلسه داشتند و تا مادامی که این موضوعات به نقطه‌ای نرسیده که نیازمند بازگشت همه هیات‌ها به پایتخت‌هایشان باشند همین دور ادامه پیدا می‌کند ولی اگر به نقطه‌ای برسیم که نیازمند بازگشت هیات‌ها به پایتخت‌هایشان برای کسب مشورت‌های سیاسی و اخذ تصمیمات خاص باشند غیر از بحث تنفس‌ها، دور هشتم پایان می‌یابد. وی ادامه داد: در یک ماه گذشته مسیر مذاکرات پیوسته و آهسته رو به پیشرفت بوده است و ما از هر زمان دیگری به نقطه توافق نزدیک‌تر هستیم و همچنین نقطه‌ای که امریکا باید تصمیمات خاص سیاسی خود را بگیرد.
پاسخ وزیر خارجه به حاشیه‌های سفر رییسی به مسکو
وزیر امور خارجه با اشاره به حاشیه‌سازی‌ها درباره سفر رییس‌جمهور به روسیه اظهار کرد: البته این روزها در فضای مجازی به دلیل تحرکاتی که وجود دارد با حاشیه‌هایی سعی می‌کنند برای این سفر ساخته شود به دلیل اینکه گاهی اوقات حاشیه‌ها بر متن غلبه می‌کند. وی افزود: در جمع شما دیپلمات‌ها، اندیشمندان و فرهیختگان عزیز توضیح بدهم که دستاوردهای این سفر کاملا در راستای منافع ملی کشور هست. ما بارها سعی کردیم توضیح بدهیم که هیچ اقدامی که خدشه‌ای به تصمیم سیاسی و شعار پایدار جمهوری اسلامی ایران مبنی بر استقلال سیاسی کشور و نه شرقی و نه غربی خدشه‌ای وارد کند، اتفاق نیفتاده است، نه در رویکرد ما به چین و نه در رویکرد ما به روسیه. امیر عبداللهیان تصریح کرد: به صراحت اعلام می‌کنیم که در روابط خارجی هم با شرق و هم با غرب کار می‌کنیم اما در حوزه استقلال سیاست نه شرقی نه غربی با قدرت در جای خودش به درستی قرار دارد. رییس دستگاه دیپلماسی خاطرنشان کرد: در حاشیه‌های سفر آقای دکتر رییسی بیان می‌کنند که نحوه چیدمان میز و نحوه استقبال از رییس‌جمهور متفاوت از روسای جمهور دیگر بود. ما چند روز قبل از اینکه سفر را به روسیه انجام بدهیم، به ما اعلام کردند که شرایط کرونایی در روسیه به‌شدت وخیم است. روزی که ما در آنجا بودیم ۷۰۰ نفر آمار رسمی فوتی‌های مبتلا به کرونا در روسیه بود و ۳۴ هزار نفر آمار مبتلایانی که تست PCR از آنها انجام شده بود. وی افزود: ما توافق کردیم که به دلیل این محدودیت‌ها و شرایط کرونایی در نشستن و چیدمان، پروتکل‌ها کاملا رعایت و فاصله لازم حفظ شود. برای ما بسیار مهم است که رییس‌جمهور کشورمان در سفر خارجی که دارند آن هم در مرحله خطیر به کشوری که تا این حد درگیر کرونا هست، همه پروتکل‌ها به دقت رعایت شود. امیر عبداللهیان یادآور شد: آقای پوتین برای اینکه از آقای رییسی استقبال کنند، از چند دقیقه قبل در کرملین در اتاق استقبال از ایشان قدم می‌زد و منتظر بود و وقتی آقای رییسی وارد شد با شتاب سمت آقای رییس‌جمهور آمدند. وی ادامه داد: به ما گفته بودند از 2 ساعت تا ۵ ساعت آقای پوتین گفتند که آماده گفت‌وگو هستند، هر مقدار که فضای گفت‌وگو اجازه بدهد. ما از قبل گفته بودیم به دلیل طولانی بودن مذاکرات، هیات ایرانی و آقای رییس‌جمهور در اذان مغرب باید نمازشان را ادا کنند. ساعت ۵ و ۱۲ دقیقه که زمان اذان مغرب بود، آقای پوتین به آقای رییسی اشاره می‌کنند که من اطلاع دارم وقت نماز شماست و منتظر شما می‌مانم. ۹ تا ۱۰ دقیقه آقای پوتین در همان اتاق می‌نشینند و منتظر می‌مانند که تا آقای رییسی نماز را بخوانند و برگردند. وزیر امور خارجه افزود: در فرودگاه هم استقبالی که از آقای رییسی انجام شد، استقبال رسمی بود و صرف نظر از تمام محدودیت‌های کرونایی که بود، تمام آداب و پروتکل‌ها رعایت شد. سخنرانی ایشان در دوما و سایر ملاقات‌هایی که داشتند و از همه مهم‌تر طرح همه موضوعاتی که در راستای منافع ملی ماست و برای ما مهم است. امیرعبداللهیان اضافه کرد: در مناسبات با روسیه، در سطح ملاقات با روسای جمهور انجام شد و روز بعد هم هر دو رییس‌جمهور مطالب را به وزرای خارجه منتقل کرده بودند و برای عملیاتی کردن آن توافقات در سطح وزرای خارجه هم گفت‌وگوی مفصلی شد و روی نقشه راه و کلیات آن و موضوعات دیگری که بایستی پیگیری شود، توافق شد.
