گزارش مردان اقتصادی روحانی از روزهای سخت

تعادل| آخرین سخنرانی روحانی در شمایل رییس‌جمهوری ایران دیروز در شرایطی برگزار شد که روحانی در آن همچنان تلاش می‌کرد از طریق بازخوانی شرایط کشور در سال‌های ابتدایی دهه 90 و در زمان تشکیل دولت تدبیر و امید، افکار عمومی را متوجه نقش دیپلماسی در پایان دادن به مشکلات اقتصادی و راهبردی کشور کند؛ راهبردی که دولت روحانی در سال 92 با پرده‌برداری از آن نوع تازه‌ای از مناسبات ارتباطی با قدرت‌های جهانی را در پیش گرفت تا به زعم خود بخش قابل توجهی از مشکلات عمومی کشور در حوزه‌های اقتصادی و معیشتی را حل و فصل کند. روندی که بعد از امضای برجام تا حد زیادی تحقق پیدا کرد و ایران توانست صادرات نفتی خود را به محدوده بیش از 2میلیون و 700هزار بشکه‌ای برساند، دارایی‌های مسدودی کشور را بازگرداند، رشد اقتصادی مستمر 8درصدی را ایجاد کند، تورم را برای 2سال تک رقمی کند و...اما بهار دلپذیر دولت روحانی کشور، خیلی زود با ظهور ترامپ بدل به خزان شد. ترامپ که تلاش می‌کرد مجموعه دستاوردهای اوباما را کنار بگذارد، به سرعت برای برجام نیز چنگ و دندان نشان داد و سرانجام در اردیبهشت ماه سال 97 از آن خارج شد. خروجی که باعث شد، روند رو به رشد اقتصاد کشور به دلیل تحریم‌های بیشتر دولت ترامپ معکوس شود و اقتصاد ایران با نزول مستمر شاخص‌های اقتصادی مواجه شود. روحانی دیروز هم در نشست با مدیران ارشد تلاش کرد تصویری از روزهای خوش گذشته و در سال‌های ابتدایی دولتش برای افکار عمومی فراهم کند، روزهایی که به زعم او امید در کشور موج می‌زد و دستاوردهای بسیاری نصیب کشور شد. رییس دولت دوازدهم با اشاره به تجربه اولین حضور و سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل متحد گفت: پیشنهاد دادم قطعنامه‌ای تحت عنوان جهان عاری از خشونت و افراطی‌گری تصویب شود که به اتفاق آرای اعضا، بدون مخالفت تصویب شد. این نظر دنیا نسبت به ایران بود. اینجا که این جناح و آن جناح نیست. قطعنامه رییس‌جمهور ایران به اتفاق آرا به تصویب می‌رسد.روحانی اثرات این اتمسفر امیدبخش در اقتصاد را نیز قابل توجه ارزیابی کرد و گفت: در شرایط اقتصادی هم ردپای این امیدواری مشاهده می‌شد. نرخ ارز روند نزولی داشت و رییس بانک مرکزی اصرار می‌کرد قیمت ارز را بالاتر از آن چیزی که در بازار است بخرید. روحانی اضافه کرد: آنچه که برای نجات کشور در سال ۹۲ فکر می‌کردم همان است. اعتدال و تعامل سازنده در داخل و خارج. هنوز بعد هشت سال همان فکر را می‌کنم. با چنگ انداختن به صورت هم با هتاکی و تخریب یکدیگر نمی‌توانیم کشور را به پیشرفت برسانیم. باید به این نتیجه برسیم که دوران تندروی به پایان رسیده است. راه اعتدال است.

  رویای توسعه پایدار

روحانی تصریح کرد: من به ملت ایران عرض می‌کنم کشور باید توسعه پیدا کند، باید کشوری الگو برای جهان باشد. یکی از راه‌های اصلی‌اش تعامل سازنده با همسایگان و جهان است. چطور ما توانستیم هفت قطعنامه خطرناک را از سر ملت‌برداریم کار ساده‌ای نبود. من می‌دانم کار وزیر خارجه و دستگاه دیپلماسی ما چقدر دشوار بود. ما قطعنامه را برداشتیم روی این موضوع که شک ندارید؟ کمتر کسی بود که باور کند این قطعنامه‌ها برداشته می‌شود. این اراده ملت ایران و تلاش در سایه تدبیر و امید ما را به ثمر رساند. البته رهبر معظم انقلاب ما را هدایت و حمایت کرد. مقام معظم رهبری در ابتدای دولت گفتند تعامل وسیع و سازنده و گسترده با جهان. رییس‌جمهور همچنین گفت: آمار می‌گوید دوازده و نیم رشد اقتصادی ما در سال ۹۵ بود. بعد از ۲۶ سال ما به تورم تک‌رقمی رسیدیم. بعد از ۶۰ سال به صادرات غیرنفتی رسیدیم. مساله روشن است. همانطور که رهبری گفتند به غرب نمی‌شود اعتماد کرد. اما گفت‌وگو حرف دیگری است. داعش از همان زمانی که ما مذاکرات را شروع کردیم فعال‌تر شد. موصل سال ۹۳ سقوط کرد. ما در شرایط داعش و ناامنی منطقه و نفت ۳۰ دلاری اجازه ندادیم تکانه‌ها ما را تسلیم کند. ما در آن شرایط به توافق رسیدیم اما برای برهم زدن توافق تلاش شد.  

خیلی حرف‌ها هست که الان نمی‌توانم بگویم و شاید تا سال‌ها هم نتوانم که چه کارها شد که توافق نشود و بین تیر و دی ۹۴ چه حوادثی رخ داد. اکثریت مردم از این اتفاقات خبر ندارند.

  نقش مخالفان دولت در بروز مشکلات

روحانی با بیان اینکه در دولت دوازدهم خر داغ کردند اما آنها بوی کباب به مشام‌شان رسید، افزود: دی ۹۶ اولین علامت را به صهیونیست‌ها و ارتجاع منطقه داد که می‌شود برجام را به هم زد. اسنادی دروغ و راست اسراییلی‌ها بردند و منتشر کردند و به ترامپ گفتند براساس این اسناد چیزی از برجام نمی‌ماند. راست و دروغ آن اسناد هم گذشت. ترامپ و تندروهای امریکا هم که همیشه مخالف برجام بودند و این توافق بالاخره شکسته شد. شاید هر دولت معمولی بود، در اثر این فشارها کمرش می‌شکست اما ما ناچار شدیم در این جنگ اقتصادی مسیر خود را ادامه دهیم. همه دنیا می‌دانند که شرایط جنگ و صلح یکسان نیست. بنادر، چاه‌های نفت و بانک‌ها بسته شد و صادرات ما هم دچار مشکل شد. صادرات متوقف و شرایط ما سخت شد. ۱۱۶ میلیارد دلار ما کمتر درآمد نفتی داشتیم و معلوم است که وقتی دلار نباشد، گران شده و تأثیر خود را بر سایر اجناس می‌گذارد. در این شرایط انتظار بود که همه حتی مخالفان هم به کمک دولت بیایند و حداقل تخریب‌های بزرگ متوقف شود. روحانی با بیان اینکه کرونا یک و نیم میلیون نفر را بیکار کرد، گفت: می‌دانم مردم چقدر رنج و زحمت دیدند اما اقتصاد دانانی که به من می‌گفتند در پایان سال ۹۷ تورم سه رقمی داریم، شرایط را برای مردم تشریح کنند. ما فقط توانستیم بخشی از مشکلات را جبران کنیم. به‌طور مثال در زمینه واکسیناسیون تا فردا به مرز تزریق به ۱۴ میلیون نفر می‌رسیم. در حد توان خودمان در این زمینه تلاش کردیم.

رییس‌جمهور بیان کرد: در این مدت مسائل غیرمنتظره‌ای وجود داشت. من فکر نمی‌کردم در 25 استان سیل بیاید و در مدت کوتاهی سدهای خوزستان پر شده و دچار مشکل بشویم. یا اینکه زلزله‌ای عظیم یا با کرونا مواجه شویم. فکر نمی‌کردم امریکا به راحتی برجام را زیر پا بگذارد. بینی و بین‌الله دولت کوتاهی نکرده است. من هیچ وزیر یا معاونی را به خاطر توصیه فردی، جناحی یا براساس رفاقت انتخاب نکردم. هر که را برگزیدم براساس لیاقت بوده است. 

  هیچ‌کس از ما نپرسید چگونه نفت فروختید

قبل از صحبت‌های رییس‌جمهوری معاون اول رییس‌جمهور با بیان اینکه ترامپ می‌خواست حتی یک بشکه نفت ایران فروخته نشود، گفت: در این مدت هیچ کس از ما نپرسید چگونه نفت فروختید. جهانگیری در جلسه رییس‌جمهور با مدیران ارشد دولت تدبیر و امید با بیان اینکه در دور دوم دولت فشارهای بین‌المللی توسط صهیونیست‌ها و مرتجعین منطقه شروع شد، اضافه کرد: رییس‌جمهور نادان امریکا از برجام خارج شد و با هدف فروپاشی ایران فشار حداکثری را وضع کرد، اما مسوولان دولت متحد شدند که در این جنگ ظالمانه اقتصادی، امریکا را شکست دهند. جهانگیری ادامه داد: هیچ کس از ما نپرسید که چگونه نفت فروختید؟ ترامپ ایستاد و نگذاشت یک بشکه نفت فروخته شود و به ۱۲ نفتکش ما آسیب زده و منفجر کردند. اسراییل آدم می‌فرستاد داخل نفتکش ما و آن را منفجر می‌کرد. هیچ کس نگفت پول نفت چگونه جابه‌جا می‌شد. اگر صنعت پتروشیمی و فولاد و مس نبود، ارز کشور هم تامین نمی‌شد و ممکن بود نقشه دشمن موفق شود. در دوران جنگ اقتصادی هیچ کارخانه‌ای به دلیل نرسیدن مواد اولیه، تعطیل نشد، اما کسی نپرسید پتروشیمی چگونه فروش رفت. بانک‌ها، کشتی‌ها و بنادر ایران تحریم بود اما ما سالی ۱۳۰ میلیون تن کالا از بنادر دنیا وارد می‌کردیم. وی با اشاره به کاهش ۱۰۰ میلیون دلاری فروش نفت تصریح کرد: سال ۱۳۹۹ به دلیل همه‌گیری کرونا شرایط سخت شد و ۱.۵ میلیون شغل از دست دادیم، سلامت مردم هم به خطر افتاد. در این بین رسانه‌های خارجی، نیروهای برانداز و همچنین نیروهای کج‌سلیقه به سرمایه اجتماعی، مشارکت و امید مردم آسیب زدند . ایران ظرفیت‌های بزرگی برای توسعه دارد اما با چالش و ابرچالش‌های بزرگی روبروست . مهم‌ترین مانع عبور کشور از این شرایط، دیرفهمی تغییرات جامعه بر جهان و بی‌توجهی به سرمایه اجتماعی است. گاهی شکاف جامعه و حاکمیت و مردم و دولت می‌تواند به حوادث نگران‌کننده منجر شود.جهانگیری اضافه کرد: فرصت خوبی در اختیار دولت بعدی است. از هماهنگی قوا و حمایت نهادهای حاکمیتی می‌توان برای حل مشکلات استفاده کرد اما اگر به موقع از فرصت‌ها استفاده نشود، آنها می‌توانند به تهدید تبدیل شوند.

  نشست مدیران ارشد دولت تدبیر و امید

چهره دیگری که اظهاراتش در نشست روز گذشته بازتاب‌های وسیعی پیدا کرد، زنگنه وزیر نفت دولت دوازدهم بود. وزیر نفت با اشاره به مصائب کشور در حوزه فروش نفت در ایام تحریم‌ها گفت: ما در این مدت بیش از ۱۰۰ میلیارد نفت نفروختیم و آنچه که فروختیم با مشکلات بود. هدف فروپاشی نظام بود.بیژن زنگنه در نشست رییس‌جمهور با مدیران ارشد دولت اظهار کرد: من از سال ۶۷ وزیر بودم اما هیچ دولتی را مظلوم‌تر از دولت تدبیر و امید نمی‌دانم. اداره کشور با وجود تحریم‌ها کاری کارستان بود. قابل انکار نیست که مدیریت ما جهان سومی است، اما عملکرد دولت درست بود. وزیر نفت خاطرنشان کرد: در این دوره نه برای نفت خام و محصولات پتروشیمی و… حتی یک بشکه معافیت نداشتیم . ما در این مدت بیش از ۱۰۰ میلیارد نفت نفروختیم و آنچه که فروختیم با مشکلات بود. هدف فروپاشی نظام بود. ما در این دولت با همت ملت نگذاشتیم دشمن به هدف خود برسد. دولت در این هشت ساله و این سه سال جنگ اقتصادی کارهای مهمی کرد.وزیر نفت خاطرنشان کرد: عملکرد دولت در این سه سال اخیر نمونه بازر اقتصاد مقاومتی بود. به عنوان مثال، در صادرات نفت اقدامی بزرگ شد و اصلا قابل مقایسه با دوره‌های قبل نبود، در دوره قبل از تحریم‌ها بیش از یک میلیون بشکه معافیت برای صادرات داشتیم، اما در این دوره برای هیچ چیز یک بشکه معافیت هم نداشتیم. دولت کارهای بزرگی در این مدت انجام داد، میزان تولید گاز کشور با تمرکز بر پارس جنوبی ۲.۵ برابر شد و از ۲۸۰ میلیون متر مکعب به ۸۰۰ میلیون متر مکعب افزایش یافت. ظرفیت تولید ما از میدان مشترک غرب کارون ۵ برابر شد و از ۷۰ هزار بشکه در سال ۹۲ به ۴۰۰ هزار بشکه در سال جاری رسید. وی تصریح کرد: ۳۲ طرح پتروشیمی در این مدت انجام شد، پیشبرد طرح‌ها جهش سوم ما را در سال ۱۴۰۴ قادر می‌کند که ۳۳ میلیارد دلار محصولات پتروشیمی تولید کنیم. پوشش گاز رسانی کشور به ۹۵ درصد کل جمعیت رسید که آثار زیست محیطی دارد. ابر پروژه بید بلند خلیج فارس یکی از طرح‌های بزرگ جمع‌آوری گازهای مشعل در مناطق نفت‌خیز در دولت آغاز شد و خاتمه یافت. در آغاز دولت یازدهم پیشرفت واحدهای پالایشگاه ستاره خلیج فارس ۴۷ درصد بود که تکمیل و این طرح باعث شد در تولید بنزین خودکفا شویم؛ ظرفیت نفت و فرآورده‌های ما ۴ برابر شد و از ۵.۹ میلیون تن در سال ۹۱ به ۲۳ میلیون تن در سال ۹۹ رسید.زنگنه در بخش پایانی گفت: اکنون در مقطعی خطیر هستیم و همگی برای وحدت ملی باید تلاش کنیم و با پرهیز از تندروی، نفرت پراکنی و خشونت این موضوع محقق می‌شود. وزیر نفت یادآور شد: تجربه به ما نشان داده که با تغییر دولت‌ها، تغییری در وضعیت زندگی مردم ایجاد نمی‌شود مگر آنکه در رویه‌ها تغییر حاصل شود.