چهاردهمین نشست کمیسیون مشترک برجام دیروز در شرایطی با یک ساعت تاخیر در سطح معاونان و مدیران کل سیاسی ایران و گروه 1+4 در وین پایتخت اتریش آغاز شد. اما این نشست این‌بار به جای هتل کوبورگ در ساختمان نمایندگی اتحادیه اروپا برگزار شد. چهاردهمین نشست کمیسیون برجام اما در شرایطی برگزار می‌شود که قبل از برگزاری این دور از نشست صف کشی نمایانی میان مخالفان و موافقان تداوم برجام در سطح رسانه‌های گروهی در این زمینه شکل گرفته است؛ از یک طرف چین و روسیه به عنوان یکی از اضلاع اصلی برجام و از اعضای شورای امنیت سازمان ملل با انتقاد از خروج ترامپ از برجام و در پیش گرفتن سیاست فشار حداکثری بر ایران تلاش می‌کنند تا امریکا را مسوول به نتیجه نرسیدن برجام معرفی کنند و از سوی دیگر ایالات متحده، رژیم صهیونیستی و ...با استفاده از بازوهای رسانه‌ای و نفوذی که در بین کشورهای اروپایی دارند؛ تلاش دامنه‌داری را در جهت به بن بست کشاندن برجام و بازگشت به دوران پیشابرجام در دستور کار قرار داده بودند. کشورهای اروپایی در میان این منازعه اما از یک طرف تلاش می‌کنند تا ایران را برای اجرای تعهدات برجامی‌اش قانع کنند و از سوی دیگر تلاش می‌کنند تا با امریکا برای احیای برجام و کاهش فشارها مذاکره کنند. بر اساس این فشار زاید الوصف امریکاست که بر اساس اعلام رویترز چندی پیش فرانسه تهدید کرده بود سازوکار موجود دربرجام موسوم به مکانیسم ماشه برای بازگردادن تحریم‌های سازمان ملل را فعال خواهد کرد. ادعایی که هم دیروز خبرگزاری فرانسه آن را بعید دانست و هم عباس موسوی سخنگوی وزیر خارجه ایران آن را رد کرده و مفاد آن را «غیرسازنده» خواند. موسوی عقب‌نشینی ایران از تعهداتش را اقدامی قانونی علیه اقدام غیرقانونی امریکا برای خروج یک طرفه از برجام دانست.
نامه اروپا به گوترش
روز پنج‌شنبه خبر رسید که فرانسه، آلمان و بریتانیا طی نامه‌ای به دبیرکل سازمان ملل متحد، برخی موشک‌های بالستیک ایران را ناقض قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت خواندند. فرانسه، آلمان و بریتانیا در نامه‌ای مشترک به «آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل متحد نوشته‌اند که ایران موشک‌های بالستیک با قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای تولید کرده است. در این نامه که توسط نمایندگان این سه کشور در سازمان ملل متحد نوشته است، از گوترش خواسته شده است که در گزارش بعدی خود درباره برنامه موشکی ایران، این موشک‌ها را ناقض مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ توصیف کند. نامه‌ای که بلافاصله با قدردانی نخست وزیر و وزیر خارجه رژیم صهیونیستی مواجه شد تا مشخص شود که نامه تروییکای اروپاییان بر چه اساسی تنظیم شده است. در واکنش به این نوع از اظهارنظر اروپاییان ایران بیکار ننشست و علی لاریجانی، رییس مجلس کشورمان در اظهارنظری اعلام کرد اگر کشورهای اروپایی مکانیسم ماشه را فعال کنند، ایران مجبورخواهد بود در برخی از تعهدات خود نسبت به آژانس تجدید نظر کند. با عبور از یک چنین فضای پر التهابی است که چهاردهمین کمیسیون مشترک برجام با امیدها و بیم‌های فراوانی آغاز شد تا در نهایت تصوری از چشم‌اندازی که در آینده در برابر این سند بین‌المللی قرار خواهد گرفت؛ رونمایی شود..
دلایل نامه تروییکا
وزیر امورخارجه کشورمان نامه تروییکای اروپا به سازمان ملل علیه ایران را دروغی باطل از سوی این کشورها برای پوشاندن بی‌کفایتی بدبختانه آنها در اجرای تعهداتشان ذیل برجام دانست. محمدجواد ظریف وزیر امورخارجه جمهوری اسلامی ایران پس از آنکه انگلیس، فرانسه و آلمان در نامه‌ای به دبیرکل سازمان ملل مدعی شدند که برنامه موشکی ایران خلاف قطعنامه شورای امنیت است با انتشار پیامی در صفحه توییتر خود به آن پاسخ داد. وی نوشت: جدیدترین نامه تروییکای اروپایی به دبیرکل سازمان ملل درباره موشک‌های ایران دروغی باطل است تا بی‌کفایتی بدبختانه خودشان را در اجرای حداقلی‌ترین تعهداتشان ذیل برجام لاپوشانی کنند. ظریف افزود: اگر این کشورهای اروپایی اندکی اعتبار جهانی می‌خواهند، می‌توانند با اعمال حق حاکمیتی خود به جای تسلیم شدن در برابر زورگویی‌های امریکا شروع کنند. وی همچنین در این پیام تصویری از بندهای قطعنامه ٢٢٣١ در رابطه با برنامه موشکی کشورمان منتشر کرده است.
روایت‌های متفاوت از نشست کمیسیون مشترک برجام
اما بر خلاف فضاسازی‌های رسانه‌ای که در خصوص نشست مشترک کمیسیون برجام در رسانه‌های بازتاب پیدا می‌کرد؛ روایت‌های اظهارشده از نشست دیروز نشان می‌دهد که اروپا همچنان بر تداوم برجام و هماهنگی با ایران پافشاری می‌کند. این روایتی است که نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین از نشست کمیسیون مشترک برجام در وین ارایه داده است. « میخاییل اولیانوف»، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین در توییتی دیروز روایت روسیه از نتایج به دست‌آمده در این نشست را تشریح کرد. اولیانوف در توییتر نوشت: «آخرین جلسه کمیسیون مشترک برجام در سال ۲۰۱۹ این را به اثبات رساند که به رغم همه مشکلات و اختلافات، شرکت‌کنندگان در این نشست در حمایت از برجام و تعهد به آن متحد هستند. این جمع‌بندی اصلی است که از رایزنی‌های امروز به دست آمده است.» در شرایطی که خبرگزاری انگلیسی رویترز طی روزهای اخیر به تناوب خبر از اجرای مکانیسم ماشه در برجام داده بود اما خبرگزاری فرانسه هم به نقل از تحلیلگران بین‌المللی نوشت که احتمال توسل کشورهای آلمان، فرانسه و انگلیس به مکانیسم ماشه در جلسه دیروز کمیسیون مشترک برجام بسیار کم است. ناظران بین‌المللی و کارشناسان سیاسی می‌گویند احتمال استفاده از مکانیسم ماشه در جلسه دیروز (جمعه) کشورهای عضو برجام در وین وجود ندارد؛ مساله‌ای که با گزارش تحریک‌آمیز اخیر «رویترز» در تضاد است. خبرگزاری فرانسه در گزارشی با اشاره به جلسه نمایندگان ایران و تروییکای اروپایی در وین، نوشت: « به‌رغم افزایش تنش‌ها، ناظران می‌گویند غیرمحتمل است که انگلیس، فرانسه و آلمان امروز مکانیسم ماشه را فعال کنند.» بر این اساس، کارشناسان می‌گویند اگر سازمان ملل تحریم‌های لغو شده ذیل برجام را علیه ایران احیا کند و توافق به‌طور کامل فرو بپاشد، آنگاه ایران نیز می‌تواند از معاهده منع اشاعه تسلیحات اتمی (اِن پی تی) خارج شود. خبرگزاری فرانسه به نقل از یک تحلیلگر عضو «گروه بین‌المللی بحران» نوشت: «مشخص نیست که این کار (بازاعمال تحریم‌ها و خروج ایران از ان‌پی‌تی) ارزشش را دارد یا نه. اما با رو به پایان رفتن اقداماتی از ایران که جنجالی نیستند و می‌توان به سادگی آنها را به حالت قبل برگرداند، خطر فروپاشی توافق در حال افزایش است.» این کارشناس سیاسی با بیان اینکه طرف‌های اروپایی باقیمانده در برجام « از ارایه هرگونه راه تنفس به ایران عاجز بودند»، هشدار داد: «با توجه به اینکه روسیه و چین هم گفته‌اند که بازگشت [تحریم‌ها علیه ایران] را به رسمیت نمی‌شناسند، پس ما با بحران بزرگ عدم اشاعه [در صورت فروپاشی برجام] مواجه خواهیم بود.»
مکانیسم ماشه برجام فعال نمی‌شود
«فو کونگ» مدیرکل سیاسی وزارت خارجه چین اعلام کرد که این کشور تمایلی به فعال کردن سازوکار حل اختلاف ندارد. این دیپلمات چینی این مطلب را بعد از پایان چهاردهمین نشست کمیسیون مشترک برجام در گفت‌وگو با خبرنگاران مطرح و تصریح کرد که بین تمام اعضا این اشتراک نظر وجود داشت که امریکا مقصر اصلی بحران موجود در برجام است. او همچنین گفت که از ایران خواسته شد تا به پایبندی کامل تعهداتش در برجام بازگردد. با عبور از این اظهارنظرهای متفاوت و بعضا متضاد باید دید که در نهایت برجام به عنوان یکی از مهم‌ترین اسناد بین‌المللی در زمینه عدم اشاعه با چه سرنوشتی مواجه خواهد شد؛ اینکه آیا اروپایی‌ها حاضرند به تعهداتی که ذیل این سند برای تحقق منافع اقتصادی ایران داده‌اند عمل کنند یا اینکه گوش به فرمان امریکا مهم‌ترین دستاورد سیاست خارجی خود در قرن 21 را قربانی مطامع طرف امریکایی خواهند کرد؟
