«با استفاده از چه راهکارهایی می‌توان اقتصاد ایران را از تله تحریم‌های اقتصادی امریکا عبور داد؟» این پرسشی است که معاون اول رییس‌جمهوری با طرح آن تلاش می‌کند تا تصویری از مهم‌ترین راهبردهای اقتصادی کشور در ماه‌های پیش رو ارایه کند. راهبردهایی که جهانگیری معتقد است مجموعه این عوامل کلیدی را می‌توان در ترکیب‌بندی چون «توسعه اقتصاد دانش‌بنیان» محقق ساخت.
اقتصادی مبتنی بر دانش‌های نوین که تلاش می‌کند ظرفیت‌های تازه‌ای را پیش روی اقتصادهای در حال ظهور ایجاد کند. تجربه‌هایی که پیش از این کشورهایی با استفاده از آن توانسته‌اند مسیر توسعه پایدار را با سرعت افزونتری طی کنند و شاهد پیشرفت را در آغوش بکشند.
بر اساس این اهمیت بنیادین است که معاون اول رییس‌جمهور با اشاره به هدفگذاری‌های صورت گرفته برای تاب آوری اقتصاد کشور در برابر تکانه‌های خارجی می‌گوید: شاه بیت مقاومت اقتصاد کشور در برابر تکانه‌های خارجی، اقتصاد دانش بنیان است.
اسحاق جهانگیری دیروز در نوزدهمین جشنواره تجلیل از پژوهشگران و فناوران برگزیده سراسر کشور اظهار داشت: توسعه علمی یکی از عرصه‌های اساسی توسعه پایدار و همه‌جانبه است و مردم همواره امید داشته‌اند که کشور بتواند به سطحی از توسعه برسد که از اقتصاد و شرایط اجتماعی و سیاسی مناسب برخوردار باشیم. معاون اول رییس‌جمهور افزود: در دو سده گذشته تمامی اقداماتی که در جهت اصلاح و توسعه صورت گرفته همواره با نوعی نگاه به توسعه علمی بوده است و امروز نیز باید برنامه‌ریزی و ساز و کارهای لازم را برای رسیدن به توسعه علمی انجام دهیم.
جهانگیری خاطرنشان کرد: «شاید تصور شود که توسعه علمی مختص زمانی است که کشور با مشکلات و تنگناها روبرو نباشد اما واقعیت این است که توسعه علمی دقیقاً برای روزهای سخت مقابله با تنگناها، چالش‌ها و رفع محدودیت‌ها است و زمانی که سختی‌ها بیشتر می‌شود، توسعه علمی باید بیش از بقیه ایام در صدر امور و کارها قرار گیرد.»
غلبه بر چالش‌های اقتصادی
معاون اول رییس‌جمهور ادامه داد: توسعه علمی و توجه به فناوری‌های روز و پژوهش‌های کاربردی می‌تواند در شرایطی که با مسائل اقتصادی، اجتماعی و مشکلات روابط بین‌الملل مواجه هستیم، به ما کمک کند تا بتوانیم بر مسائل و چالش‌های کشور غلبه کنیم.
او با اشاره به هدفگذاری دشمنان برای فشار بر اقتصاد کشور و تلاش آنها برای قرار دادن مردم در مقابل نظام، خاطرنشان کرد: اتکاء درآمدهای اصلی کشور به فروش نفت شرایطی را به وجود آورده که نفت هم می‌تواند برای کشور درآمدزا باشد و هم تبدیل به اهرمی برای فشار قدرت‌های بزرگ علیه کشورمان شده است تا با ممانعت از فروش نفت، درآمدهای کشور را کاهش دهند. البته به فضل الهی تاکنون توفیق چندانی به دست نیاورده‌اند اما به هر حال صادرات نفت قدری کاهش یافته است.
معاون اول رییس‌جمهور با بیان اینکه اقتصادی که به منابع درآمدی سنتی وابسته است، می‌تواند از همین ناحیه در تهدید قرار گیرد، خاطرنشان کرد: اقتصاد باید در فشارها و تنگناها تاب آوری داشته باشد و بتواند خود را از درون احیا کند که چنین اقتصادی همان اقتصاد مقاومتی است.
جهانگیری تصریح کرد: اقتصادی که بتواند جایگزین اقتصاد متکی به نفت و سایر منابع طبیعی باشد، اقتصاد دانش بنیان است چرا که این اقتصاد متکی به مغز و دانش انسان است و می‌تواند همواره زاینده باشد.
معاون اول رییس‌جمهور با تأکید بر اینکه دانش، پژوهش و فناوری باید بطور کامل در اقتصاد کشور پیاده شود، اظهار داشت: این اتفاق مهم از طریق تعامل دانشگاه، صنعت و جامعه شکل می‌گیرد و زمانی که این سه بخش مهم در یک راستا قرار گیرند، اقتصاد دانش بنیان پدید می‌آید.
اولویت توسعه کشور
جهانگیری با تأکید بر اینکه برنامه اقتصاد دانش بنیان باید به عنوان مهم‌ترین اولویت توسعه کشور در شرایط فعلی در دستور کار قرار گیرد، افزود: این برنامه باید هم در اولویت دولت و هم در بودجه‌ها و صندوق‌های حمایتی دیده شود و در کنار آن ارتقاء پژوهشگران و ظرفیت دانشگاه‌ها نیز باید در دستور کار باشد.
معاون اول رییس‌جمهور با اشاره به فراخوان دولت برای دعوت از دانشمندان و اساتید کشور برای کمک به رفع چالش‌های اصلی گفت: برخی از دانشگاه‌های کشور عملکرد خوبی در این زمینه از خود نشان داده‌اند و کارگروه‌های متعددی در دانشگاه‌ها برای کمک به حل مشکلات شکل گرفت و در اجلاس ۱۳ دانشگاه برتر کشور نیز مواهب مهمی در این خصوص مطرح شد و نتایج آن در اختیار دولت قرار گرفت.
جهانگیری گفت: کارآفرینانی باید در اولویت حمایت قرار گیرند که عملکرد آنها دانش بنیان است و اگر قرار است که از گسترش کمی و کیفی دانشگاه‌ها حمایت کنیم باید دانشگاه‌هایی مورد حمایت قرار گیرند که نیروهای فارغ‌التحصیل آنان کارآفرینانی ریسک پذیر و فعال در حوزه اقتصاد دانش بنیان باشند.
معاون اول رییس‌جمهور با اشاره به گزارش معاون علمی و فناوری رییس‌جمهور مبنی بر وجود سه هزار و ۸۰۰ شرکت دانش بنیان در کشور خاطرنشان کرد: خوشبختانه از پارک‌های علمی و فناوری و مراکز رشد و فناوری، شرکت‌های دانش بنیان تشکیل می‌شوند که متکی به نیروهای دانشگاهی هستند.
جهانگیری با تأکید بر اینکه شرکت‌های دانش بنیان باید بتوانند در بازارهای خارج از کشور نیز حضور فعال داشته باشند، افزود: هم وزارت صنعت، معدن و تجارت و هم معاونت علمی و فناوری رییس‌جمهور باید حمایت‌های لازم را از شرکت‌های دانش بنیان انجام دهند تا این شرکت‌ها بتوانند با حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی، محصولات خود را عرضه کنند.
او افزود: حمایت از شرکت‌های دانش بنیان و پارک‌های علمی و فناوری هم در بودجه سال ۹۸ و هم در سیاست‌های کلی دیده شده و پنج کریدور علمی و فناوری نیز در پنج استان کشور راه‌اندازی شده که امیدوارم شاهد فعال شدن کریدورهای علمی در سایر استان‌ها نیز باشیم.
