گروه ایران|
سازوکار ویژه مالی یا همان «اس‌پی‌وی» که می‌خواهد تحریم‌های امریکا علیه ایران را دور بزند یا در آلمان تاسیس می‌شود یا فرانسه. این را روزنامه وال استریت ژورنال به نقل از منابع خبری خود اعلام کرده است. به نوشته این روزنامه، در طرح مشترکی که آلمان و فرانسه دارند، اگر فرانسه میزبان این کانال مالی شود، یک مقام آلمانی ریاست آن را برعهده خواهد گرفت و اگر این مسوولیت را آلمان برعهده بگیرد، ریاست کانال مالی را یک مقام فرانسوی بر عهده خواهد گرفت. پیش از این امیرحسین زمانی‌نیا، معاون وزیر نفت در امور بین‌الملل هم گفته بود که احتمالا فرانسه میزبان سازوکار ویژه مالی خواهد بود.
این خبر پس از آن منتشر شد که رسانه‌ها فاش کردند کشورهای اروپایی از پذیرش میزبانی سازوکار ویژه مالی امتناع می‌کنند. اتریش و لوکزامبورگ از جمله کشورهایی بودند که به گفته دیپلمات‌های اروپایی از هراس تحریم‌ها و اقدامات تنبیهی امریکا از پذیرش میزبانی خودداری کردند. هر چند تنها این دو کشور نبودند که از پذیرش درخواست اتحادیه اروپا سر باز زدند. آنطور که منابع آگاه در اتحادیه اروپا به رادیو اروپای آزاد گفته بودند «هیچ یک از کشورهای ۲۸ گانه عضو اتحادیه اروپا حاضر به میزبانی این سازوکار ویژه نیستند.»
ظاهرا یکی از پیچیدگی‌هایی که مقامات اتحادیه اروپا از آن به عنوان دلیل تاخیر در اجرای سازوکار ویژه مالی سخن گفته بودند، همین انتخاب کشور میزبان این سازوکار بود. اتفاقی که با واکنش منفی ایران روبرو شد و مقامات ایرانی اروپایی‌ها را ناتوان از ثبت سازوکار ویژه مالی دانستند.
واکنش منفی ایران به ناتوانی اروپا
در همین ارتباط، عباس عراقچی به موضوع عدم پذیرش میزبانی اتریش و لوکزامبورگ برای «ساز و کار ویژه» اشاره کرد و گفت که «امریکایی‌ها هر کشوری که ساز و کار ویژه در آن مستقر شود یا بانک‌هایی که با آن کار کند را تهدید کرده‌اند.» معاون وزیر خارجه ایران همچنین تاکید کرده بود که «چه اروپا نخواهد با ما کار کند و در حال بازی با ما باشد و چه می‌خواهد و قادر نیست، در نتیجه فرقی نمی‌کند. نتیجه این است که اروپایی‌ها یا نخواستند یا نتوانستند کاری انجام دهند.» محمد جواد ظریف هم در گفت‌وگویی که آبان ماه با روزنامه گاردین داشت، از چالش اروپایی‌ها برای اجرای سازوکار ویژه مالی خبر داده بود که به گفته او « اروپایی‌ها می‌گویند که برای پیدا شدن کشوری که میزبان این سازوکار باشد، قدری با چالش مواجه هستند.» وزیر امور خارجه ایران سرعت کند اتحادیه اروپا برای کمک به شرکت‌های اروپایی مایل به ادامه تجارت با ایران را مایوس‌کننده خواند و گفته بود که «اروپاییان در این زمینه تعهد سیاسی داده‌اند، اما متاسفانه تاکنون در زمینه عملیاتی کردن این تعهدات، خیلی کند رفتار کرده‌اند.»
در این بین، امریکایی‌ها تلاش فراوان می‌کنند تا مانع اثرگذاری اقدامات اروپا برای بی‌اثر کردن تحریم‌ها شوند. در همین زمینه، پس از طرح ایجاد سازوکار ویژه مالی از سوی اروپایی‌ها، رابرت هوک، نماینده ویژه وزارت خارجه امریکا در امور ایران در تماسی تلفنی به کمپانی‌های اروپایی در مورد تجارت غیردلاری با ایران هشدار داده است. برایان هوک تهدید کرد که بانک‌ها و کمپانی‌های اروپایی که برای ادامه تجارت با ایران به سازوکار ویژه اتحادیه اروپا متوسل شوند «خطر تحریم‌های تازه امریکا» را به جان می‌خرند. رویترز به نقل از هوک نوشت: «بانک‌ها و کمپانی‌های اروپایی می‌دانند که ما در اجرای تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی بسیار جدی هستیم.»
دفاع اروپایی‌ها از حاکمیت اقتصادی اروپا
با همه این‌ها، اروپایی‌ها می‌خواهند توافق هسته‌ای را حفظ کنند. آلمان و فرانسه، رهبران اتحادیه اروپا تلاش جدی‌تری برای حفظ توافق یا فراتر از آن، دفاع از موقعیت اتحادیه اروپا دارند. چنانکه پیش از این هم مقامات فرانسوی تاکید کرده بودند سازوکار ویژه مالی فراتر از بحث ایران است و آنان به دنبال سازوکاری مستقل از امریکا برای روابط تجاری خود با دیگر کشورها هستند.
در همین زمینه، «اگنس وان در مال» سخنگوی وزارت خارجه فرانسه گفته است که سامانه مالی ویژه اتحادیه اروپا موسوم به «اس پی وی» نه تنها برای حفظ روابط مالی و تجاری با ایران بلکه برای خارج کردن این اتحادیه از گستره قوانین داخلی امریکا نیز می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. به گفته این دیپلمات فرانسوی « هدف این سامانه ایجاد یک ابزار حاکمیتی اقتصادی برای اتحادیه اروپا فراتر از موضوع برجام است. از همین رو، این سامانه برنامه‌ای بلندمدت است که شرکت‌های اروپایی را در آینده از تاثیرات تحریم‌های فرامرزی غیرقانونی مصون می‌دارد.»
عباس عراقچی هم در مصاحبه‌ای گفته بود که نگرانی از بر بادرفتن اعتبار اتحادیه اروپا را مقامات اروپایی به صراحت در یکی از جلسات کمیسیون مشترک برجام عنوان کرده بودند. به گفته‌ای این دیپلمات ارشد ایران، در یکی از جلسات کمیسیون مشترک، مقامات اروپایی به مقامات امریکایی گفته‌اند «خروج شما (امریکا) از برجام اعتباری برای ما و شورای امنیت نمی‌گذارد چرا که خروج امریکا نقض قطعنامه 2231 است.»
گسترش روابط سیاسی ایران و اروپا
برای همین است که اروپایی‌ها همچنان از لحاظ سیاسی از توافق هسته‌ای حمایت می‌کنند. حمایت‌هایی که مقامات ایرانی از آن خوشنود هستند و آن را بی‌سابقه می‌دانند و از ادامه آن استقبال می‌کنند. چنانکه از روز دوشنبه دور تازه‌ای از گفت‌وگوی سیاسی با اتحادیه اروپا را با حضور دیپلمات‌های ارشد دو طرف آغاز کردند. در این دور از گفت‌وگوی سیاسی، هلگا ماریا اشمید، دبیرکل سرویس اقدامات خارجی اروپا، نمایندگی اتحادیه اروپا را عهده‌دار بود و عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه ایران، ریاست هیات اعزامی ایرانی را بر عهده داشت. بر اساس آنچه در بیانیه پایانی این نشست منتشر شد، مسائل دوجانبه‌ای همچون تجارت، انرژی، حمل و نقل، مسائل زیستی، مهاجرت، کمک‌های انسان‌دوستانه، کنترل دخانیات، تحصیل، فرهنگ تحقیق، مقابله با تروریسم به علاوه مشکلات منطقه‌ای علی‌الخصوص سوریه، عراق، لبنان، یمن و افغانستان، محور‌های گفت‌وگوی دو طرف بوده است. با این همه آنطور که مقامات ایرانی می‌گویند، حمایت‌های سیاسی اروپا و موضع‌گیری‌های آنان تا زمانی ایران را وادار به ماندن در توافق هسته‌ای می‌کند که تهران از منافع اقتصادی این توافق بهره مند شود، اگر چنین نشود، دلیلی برای ادامه توافق وجود ندارد. مقامات اروپایی هم از این موضع ایران آگاه هستند. چنانکه روز دوشنبه، هلگا اشمید در نشست همکاری هسته‌ای ایران و اروپا در واکنش به اظهارات مقامات ایرانی گفت که «موضع اروپا فقط در حرف نیست» و در این رابطه، به بیانیه اخیر طرف‌های اروپایی برجام در حمایت از این توافق و تلاش برای راه‌اندازی کانال ویژه مالی با ایران اشاره کرد. او تاکید کرد که پیام اروپا روشن است؛ مادامی‌که ایران به تعهداتش در قالب برجام عمل کند، چنانچه سیزدهمین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی این مساله را تایید می‌کند، اروپا هم به اجرای کامل برجام متعهد می‌ماند. برجامی که به گفته اشمید، ایران باید بر اساس آن، از مزایای لغو تحریم‌ها بهره‌مند شود.
