عبور از چالش‌ها نیازمند ترمیم سرمایه اجتماعی است
گروه ایران
«چگونه می‌توان از پرسش‌های پیش روی نظام و کشور عبور کرد؟» این پرسشی است که معاون اول رییس‌جمهور صحبت‌های خود را در آیین نکوداشت سالگرد تاسیس کتابخانه ملی با طرح آن آغاز می‌کند و در ادامه تلاش می‌کند که ابعاد و زوایای گوناگون آن را تشریح کند. پرسشی که از منظر جهانگیری پاسخگویی به آن برای شرایط حساس امروز کشورمان ضروری است و غفلت از آن می‌تواند خسارت‌های مادی و معنوی فراوانی را نصیب کشورمان کند. در پاسخ به این پرسش اما معاون اول رییس‌جمهوری به گزاره‌یی اشاره می‌کند که بنا به دلایل گوناگون طی دهه اخیر کمتر به آن توجه شده است؛ به اعتقاد جهانگیری «برای عبور از چالش‌ها و ابرچالش‌های کشور نیاز به ترمیم سرمایه اجتماعی است.» سرمایه‌یی که معاون اول رییس‌جمهوری اعلام می‌کند «که این حیاتی‌ترین کار پیش روی ملت ایران است.» نسخه‌یی هم که برای این ترمیم از سوی جهانگیری پیشنهاد می‌شود، گفت‌وگوی گسترده ملی است که باید میان ارکان مختلف تاثیرگذار در کشور شکل بگیرد. معاون اول رییس‌جمهوری صحنه اجرای این گفت‌وگوی ملی را حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی عنوان کرد و نقش محصولات فرهنگی و انتشارات را در این زمینه حیاتی ارزیابی کرد. جهانگیری با بیان اینکه در آستانه سال نو و عید نوروز که بزرگ‌ترین جشن ما ایرانیان است، قرار داریم ابراز امیدواری کرد که رسانه ملی و دیگر رسانه‌ها در فرصت‌های پیش رو کمک کنند نشاط به‌طور جدی در جامعه ترویج شود. جهانگیری که دیروز در آیین نکوداشت هشتادمین سال تاسیس کتابخانه ملی ایران صحبت می‌کرد در ادامه افزود: کشور به تعبیر بسیاری از صاحب‌نظرها با چالش‌ها و ابرچالش‌های زیادی روبه‌رو است؛ چالش‌هایی که امروز در مسائل اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی هم در سیاست داخلی و هم در سیاست بین‌المللی وجود دارد.
او تاکید کرد: در کنار این چالش‌ها بارها گفته شده ایران فرصت‌های بسیار مهم و راهبردی دراختیار دارد.
معاون اول رییس‌جمهوری تصریح کرد: مهم این است که در مقطع فعلی برای عبور از چالش‌ها و ابرچالش‌های پیشرو به موضوع بسیار مهمی به‌نام سرمایه اجتماعی توجه کنیم. ترمیم سرمایه اجتماعی در مقطع فعلی حیاتی‌ترین کاری است که پیش روی ملت ایران قرار دارد.
جهانگیری ادامه داد: این کار امکان‌پذیر نیست مگر با گفت‌وگوی ملی. گفت‌وگو باید بین گروه‌ها و اقشار مختلف، دولت و نخبگان انجام شود که کتابخانه ملی مکان مهمی برای این گفت‌وگو‌هاست. مدتی است که گفت‌وگو از دستور کار ما خارج شده و به جای آن به تعارض روی آورده‌ایم و فکر می‌کنیم چگونه می‌توانیم همدیگر را از صحنه خارج کنیم که نتیجه این روش، وارد شدن فشارهای سنگینی بر مردم است. معاون اول رییس‌جمهوری خاطرنشان کرد: هیچ دوستدار کشور و نظام نمی‌تواند از این موضوع حیاتی کنار بکشد، حتی این نقد به خود دولت نیز وارد است که ما به‌عنوان دولت با عقبه خودمان گفت‌وگو نمی‌کنیم. گروه‌های مختلف سیاسی باید با یکدیگر گفت‌وگو کنند، ما با اصلاح‌طلبان و اصولگرایان گفت‌وگو نمی‌کنیم، ارتباط نخبگان با دولت ضعیف شده است، دولت باید با نخبگان جامعه گفت‌وگوی مهمی راه بیندازد که این اتفاق نیفتاده است. خلأ گفت‌وگو به‌صورت جدی در کشور وجود دارد. اصلاحات سیاسی و اقتصادی در کشور در قالب قانون اساسی و در چارچوب نظام جمهوری اسلامی شدنی است اما راه آن ترمیم به سرعت سرمایه اجتماعی است.
معاون اول رییس‌جمهوری تاکید کرد: راه آن همین است که باهم گفت‌وگو کنیم که امیدوارم با همت نخبگان و فرهیختگان کشور این کار عملیاتی شود و سال 97، سال بسیار خوبی برای ایرانیان رقم بزنیم.
رونق کتاب، رونق توسعه است
جهانگیری در بخش دیگری از سخنان خود با تبریک هشتادمین سال تاسیس کتابخانه ملی گفت: امیدوارم به همت دست‌اندرکاران کتابخانه ملی هر روز شاهد نقش بهتر و موثرتر این مجموعه مهم در توسعه و پیشرفت کشور باشیم. وی اضافه کرد: گرچه حوزه کاری و تخصصی من بیشتر در زمینه مسائل اقتصادی، توسعه‌یی و اجرایی است اما همواره بر این موضوع تاکید داشته‌ام که تعامل و نسبت مناسب بین فرهنگ و توسعه، فرهنگ و اقتصاد، فرهنگ و سیاست می‌تواند کشور را به مسیر صحیح و راه درست توسعه پیش ببرد.
توسعه اقتصادی ضرورت کشور
جهانگیری افزود: توسعه ایران در زمینه‌های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی در مقطع فعلی از مهم‌ترین مسائل ماست. معاون اول رییس‌جمهوری خاطرنشان کرد: به‌عنوان فردی که در دولت مسوولیت مهمی برعهده دارم، دو رویکرد مهم برای جامعه امروز ما باید مورد توجه قرار بگیرد. رویکرد نهادمندی و تاریخ داری از یک طرف و رویکرد فراهم کردن زمینه‌های نشاط و تعلق خاطر و حس افتخار آحاد شهروندان از طرف دیگر که به‌شدت به این دو موضوع نیاز داریم. جهانگیری گفت: هیچ آسیبی به توسعه بزرگ‌تر از عدم تداوم، ناپایداری تجربه، جوانمرگی نهادهای مدنی، فرهنگی، علمی، اجتماعی و سیاسی نیست. ما در بخش نهادهای فرهنگی متاسفانه با یک جوانمرگی روبه‌رو شده‌ایم و خیلی از نهادهایی که می‌توانند با استمرار حیات خود نقش مهمی در فرآیند توسعه کشور ایفا کنند وقتی از بین می‌روند قابل انتقال تجربیات نیستند.
معاون اول رییس‌جمهوری ادامه داد: لازمه هویت و فرهنگ داشتن و احساس تعلق به جامعه و ایران و اسلام، شکل‌گیری و تداوم نهادهایی است که می‌توانند این تجربیات را منتقل کنند و مرکز دانش و بینش و تجمع نخبگان باشند. نهادهایی که عمدتا با فرهنگ سر و کار دارند به این هویت‌بخشی تعیین‌کننده‌تر هستند.
جهانگیری با بیان اینکه میل به شادی و زندگی برای جامعه حیات‌بخش است، گفت: در جامعه باید میل به شادی و امید به‌شدت افزایش پیدا کند چراکه شاخص توسعه‌یافتگی این است. توسعه‌یافتگی حتی در توسعه انسانی میزان مرگ و میر یا میزان امید انسان‌ها می‌تواند شاخص اصلی و مهمی باشد. معاون اول رییس‌جمهوری افزود: در جشن 80 سالگی موضوع کتاب، کتابداری، کتابخوان و کتابخانه بیانگر این است که ما به‌شدت به جشن‌هایی حتی در حد سخنرانی نیاز داریم. او ادامه داد: همه می‌دانند که جایگاه کتاب در گذشته تمدنی و فرهنگی ایرانیان و مسلمانان کجاست و چگونه این دستاورد انسانی ازجمله برجسته‌ترین مولفه‌های علمی و فرهنگی از گذشته دور بوده است.
نحوه مواجهه حکومت‌ها با کتاب
معاون اول رییس‌جمهوری خاطرنشان کرد: کتاب مظهر اندیشه و عقلانیت است و نوع مواجهه همه حکومت‌ها و جوامع با کتاب و اهالی اندیشه به میزان توسعه‌یافتگی کشور بستگی دارد، به هر میزانی که کشور توسعه یافته باشد برخورد با کتاب، اندیشه و اندیشه‌ورزان تغییر آن دیده می‌شود. جهانگیری افزود: آنجا که صاحبان اندیشه از آرامش، امنیت و فرصت کاری بهتر و بیشتری برخوردار هستند، کشورهای توسعه‌یافته‌تری هستند و آنجاهایی که در این زمینه محدودیت ایجاد می‌کنند، مشخص است که هنوز تا مرحله توسعه کار زیادی دارند.
وی ادامه داد: در عرصه کتاب باید سیاست گشاده و بازی داشته باشیم، حتی به اندیشه رقیب امکان فعالیت بدهیم تا اندیشه خود را توانمند کنیم. اندیشه و نقد در تعامل با یکدیگر زندگی فرهنگی جامعه را ارتقا می‌بخشد.
معاون اول رییس‌جمهوری یادآور شد: جامعه پیشرو و زنده جامعه‌یی است که در آن بروز استعدادها و نشر اندیشه فراهم باشد و صاحبان اندیشه احساس امنیت و آرامش کنند. جهانگیری خاطرنشان کرد: رونق کتاب، رونق فرهنگ و رونق فرهنگ رونق توسعه است. اگر به رونق توسعه به‌شدت نیاز داریم حتما یکی از مسیرهای اصلی رسیدن به چنین شرایطی این است که به فرهنگ جامعه و توسعه فرهنگی به‌صورت جدی و اصولی بپردازیم.
جشن 80 سالگی کتابخانه ملی دیروز با حضور اسحاق جهانگیری معاون اول رییس‌جمهوری، برخی روسای سابق کتابخانه ملی، چهره‌های فرهنگی و نیز تعدادی از سفیران کشورهای خارجی در سالن قلم مرکز همایش‌های بین‌المللی سازمان اسناد و کتابخانه ملی برگزار شد.
