گروه ایران|
سرانجام شمایل مقدماتی کابینه دوازدهم از دل انتخاب‌های رییس‌جمهوری برای پاسخگویی به مطالبات ایرانیان در بخش‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، آموزشی و... نمایان شد. کابینه‌یی که در یکی از حساس‌ترین مقاطع تاریخی این سرزمین قرار است قطار اعتدال و اصلاحات را به سمت کرانه‌های توسعه پایدار رهنمون کند. بعد از اعلام اسامی 17 وزیر کابینه به مجلس دهم، دیروز حول و حوش ساعت 13 بود که خبر انتصاب اسحاق جهانگیری به سمت معاون اول رییس‌جمهوری در دولت دوازدهم روی خروجی خبرگزاری‌ها قرار گرفت تا پازل کابینه دوازدهم شکل اصلی و نهایی خود را بشناسد. چهره‌یی که در زمان انتخابات ریاست‌جمهوری دوازدهم با حضور در ماراتن مناظره‌های انتخاباتی توانست فضای لازم برای طرح ایده‌های روحانی را فراهم کند و در برابر مخالفان، سد محکمی ایجاد کرد تا رییس دولت یازدهم به سلامت به ایستگاه دوازدهم ریاست‌جمهوری برسد. هر چند بعد از فضای انتخاباتی برخی رسانه‌های اصولگرا تلاش می‌کردند درباره اختلافات روحانی با جهانگیری بر سر چیدمان کابینه شایعه‌سازی کنند، اما هماهنگی قابل‌توجه رییس‌جمهوری و معاون اولش در تمام طول ماه‌های بعد از انتخابات 96 نشان داد که تیم روحانی-جهانگیری این قابلیت را دارند که طی 4 سال آینده نیز در کنار هم سکان هدایت ساختار اجرایی کشور را به دست بگیرند. بر این اساس رییس‌جمهوری در حکمی که روز گذشته در پایگاه اطلاع‌رسانی دولت منتشر شد اسحاق جهانگیری را به‌عنوان معاول اول رییس‌جمهوری در دولت دوازدهم منصوب کرد. روحانی در این حکم آورده است: «جناب آقای دکتر اسحاق جهانگیری؛ به استناد اصل یکصد و بیست و چهارم قانون اساسی و نظر به مراتب تعهد، شایستگی و خدمات موفق جناب‌عالی در مسوولیت‌های اجرایی و تقنینی و در مدت مسوولیت در دولت یازدهم به موجب این حکم به عنوان «معاون اول رییس‌جمهور» منصوب می‌شوید. امید است با عنایت الهی و همکاری اعضای محترم دولت در خدمت به اسلام و ملت شریف ایران با رعایت اصول قانون‌مداری، اعتدال‌گرایی و منشور اخلاقی دولت تدبیر و امید موفق باشید.»
مسیر پرفراز و نشیب معاونان رییس‌جمهوری
پیشینه تاریخی پست معاون اولی رییس‌جمهوری در کشورمان به سال 68 و زمان اصلاح قانون اساسی بازمی‌گردد؛ زمانی که با حذف ساختار نخست‌وزیری، جایگاهی ذیل عنوان معاون اولی رییس‌جمهوری تعریف شد تا وظیفه تنظیم مناسبات ارتباطی کابینه با رییس‌جمهوری از یک طرف و نظارت بر اجرای برنامه‌های تدارک دیده شده را انجام دهد. براساس آنچه در قانون اساسی کشورمان تصریح شده است پس از رییس‌جمهور، معاون اول رییس‌جمهور دومین مقام عالی‌رتبه در هیات‌وزیران است که وظیفه اداره هیات‌وزیران در غیاب رییس‌جمهور و مسوولیت هماهنگی سایر معاونان رییس‌جمهور را برعهده دارد. معاون اول رییس‌جمهور مانند دیگر معاونان وی از سوی رییس‌جمهور انتخاب می‌شود و احتیاجی به رای اعتماد از مجلس ندارد. حتی در صورت فوت، عزل، استعفا، غیبت یا بیماری بیش از دو ماه رییس‌جمهور یا در مواردی که مدت ریاست‌جمهوری پایان یافته و رییس‌جمهور بر اثر موانعی هنوز انتخاب نشده یا امور دیگری از این قبیل، مسوولیت‌ها و اختیارات برعهده معاول اول قرار می‌گیرد و او به همراه روسای قوه مقننه و قضاییه در مدت کمتر از 50 روز انتخابات ریاست‌جمهوری را برگزار می‌کنند.
همه معاونان رییس‌جمهوری در ایران
بعد از اصلاح قانون اساسی در سال 68 تا به امروز صحنه شطرنج سیاسی ایران 6 چهره سیاسی را در قامت معاون اول رییس‌جمهوری به خود دیده است. حسن حبیبی نخستین چهره‌یی بود که سمت معاون اولی رییس‌جمهور را در 2 دولت هاشمی‌رفسنجانی و یک دولت سیدمحمد خاتمی یعنی از دهم مرداد 1368 تا 20 مرداد 1380 عهده‌دار بود. سیاستمداری که روایت‌های جالب‌توجهی از مناسبات ارتباطی معقولش با طیف‌های مختلف سیاسی به یادگار مانده است و در زمان فوتش در سال 91 افراد مختلفی از جناح‌های مختلف سیاسی درباره ویژگی‌های منحصربه فرد شیوه مدیریتش سخن می‌گفتند. بعد از حسن حبیبی نوبت به محمدرضا عارف رسید که نام خود را در لیست معاون اول‌های ریاست‌جمهوری اسلامی ثبت کند. محمدرضا عارف در دوره دوم ریاست‌جمهوری دوران اصلاحات یعنی از 21 مرداد 1380 تا 20 مرداد 1384 عهده‌دار معاون اولی ریاست‌جمهوری بود.
معاونان رییس‌جمهوری دولت‌های نهم و دهم
سال 84 که از راه رسید دوران جدیدی در تاریخ سیاست و مدیریت ایران آغاز شده بود. دوره‌یی که در آن محمود احمدی‌نژاد توانست در رقابت با هاشمی وارد ساختمان ریاست‌جمهوری در پاستور شود. دوره‌یی که در آن اختلافات عدیده اصلاح‌طلبان باعث شد تا ظرفیت‌های گروه‌های اصلاح‌طلب و میانه‌رو به جای تمرکز روی یک نامزد صرف رسیدگی به چالش‌های جناحی و گروهی شود. پرویز داوودی نامی بود که از سوی احمدی‌نژاد برای معاون اولی مطرح شد و تا پایان عمر دولت نهم هم در این سمت باقی ماند. دوره معاون اولی پرویز داوودی حد فاصل 21 مرداد 1384 تا 26 تیر 1388 را دربر می‌گیرد. اما پرحاشیه‌ترین چهره‌یی که نامش در لیست معاون اول رییس‌جمهوری در تاریخ ایران ثبت شده، اسفندیار رحیم‌‌مشایی است؛ مردی که پست معاون اولی برایش دولت مستعجل بود و در کمتر از 11 روز با توصیه مقام معظم رهبری عزل شد تا به‌عنوان رییس دفتر رییس‌جمهوری در دولت دهم مشغول به کار شود. بعد از عزل مشایی، نوبت به محمدرضا رحیمی رسید تا در شمایل معاون اولی برای دولت دوم احمدی‌نژاد فعالیت کند. عنوانی که برای محمدرضا رحیمی خوش‌یمن نبود و به‌دلیل مجموعه‌یی از تخلفات، محکوم و راهی زندان شد. تخلفاتی که مهم‌ترین بخش آن مربوط به توزیع پول میان نمایندگان مجلس نهم برای جلب آرای آنان بود که بازتاب‌های وسیعی در رسانه‌ها پیدا کرد. محمدرضا رحیمی نیز از 22شهریور 88 تا 14 مرداد 92 به عنوان معاول اول رییس‌جمهوری دهم انتخاب شد. بعد از این دوران پرفراز و نشیب در سال 92 با پیروزی دولت تدبیر و امید دوره تازه‌یی در فضای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کشورمان آغاز شد که در آن تلاش می‌شد تا از تصمیم‌سازی‌های غیرکارشناسی شده و احساسی خودداری شود. اسحاق جهانگیری در این دوران تازه به‌عنوان نماینده گفتمان اصلاحات راهی پاستور شد تا در کنار روحانی قطار مدیریت و برنامه‌ریزی کشور را به مسیر منطقی خود بازگرداند. کاراکتری که با حضورش در مناظره‌های انتخابات دوازدهم تصویر مطلوبی از خود در افکار عمومی به جای گذاشت و توانست از گفتمان اصلاح‌طلبی به خوبی دفاع کند و امروز در شمایل معاون اولی رییس‌جمهوری به‌دنبال تحقق وعده‌هایی است که در میان انتخابات ریاست‌جمهوری مطرح شدند.
