بعضی‌ها با نزدیک شدن به اول مهر، دلشان از یادآوری خاطره مشق نوشتن‌ها، درس پرسیدن‌ها و صبح زود بیدارشدن‌ها آشوب می‌شد؛ بعضی دیگر اما از شوق رفتن به مدرسه سر از پا نمی‌شناختند، از چند هفته قبل کیف و مداد و دفترشان آماده بود و حالشان با شنیدن ترانه «باز آمد بوی ماه مدرسه» خوب می‌شد؛ حالا شما از هر گروهی که باشید، فردا خاطرات اول مهر و مدرسه رفتن‌هایتان از جلوی چشمانتان رد می‌شود.
امروز، اول مهر ماه سال، تحصیلی جدید آغاز می‌شود و حدود 13میلیون دانش‌آموز وارد کلاس‌های درس خواهند شد. وزیر آموزش و پرورش که در یک ماه اخیر بررسی گزینه‌ها و انتصاب معاونان و تیم کاری جدیدش را کنار گذاشته و بر بازگشایی هرچه بهتر مدارس متمرکز شده است، اخیرا اعلام کرده که مشکل خاصی برای بازگشایی مدارس وجود ندارد و تمام مدارس کشور آماده پذیرش دانش‌آموزان در سراسر کشور هستند.
در همین راستا تدوین کتب درسی جدیدالتالیف پایه یازدهم و چاپ و توزیع کتب درسی تمام مقاطع تحصیلی، احداث فضای آموزشی جدید، ساماندهی نیروی انسانی، تسهیل ثبت‌نام اتباع خارجی، برگزاری دوره‌های آموزشی پذیرفته‌شدگان آزمون استخدامی برای ورود معلمان جدید به مدارس از جمله اقداماتی است که از چند ماه گذشته شروع شده است.
ورود حدود 13میلیون دانش‌آموز
طبق اعلام زرافشان، معاون وزیر آموزش و پرورش آخرین آمار ثبت‌نام دانش‌آموزان(براساس اطلاعات ثبت شده در سامانه سناد) تا روز 27شهریور ۱۲ میلیون و ۷۹۵هزار و ۵۲۵ نفر بوده که از این آمار 7میلیون و ۶۸۱ هزار و ۷۱۸ نفر در دوره ابتدایی، سه میلیون و ۵۷ هزار و ۳۰۹نفر در دروه متوسطه اول و یک میلیون و ۹۹۳هزار و ۵۶۰ نفر در دوره متوسطه دوم ثبت‌نام شده‌اند. وی با بیان اینکه ۶۲ هزار و ۹۳۸دانش‌آموز نیز در مدارس استثنایی ثبت‌نام شده‌اند، گفت: آمار کل دانش‌آموزان ثبت‌نام شده در پایه دهم ۷۵۸هزار و ۸۵ نفر است که از این میزان 11.3درصد (۸۵ هزار و ۶۰۷ نفر) در رشته ریاضی، 28.8درصد در رشته تجربی (۲۱۸هزار و ۱۸۹نفر) و 26.3درصد (۱۹۹هزار و ۳۰۱نفر) در رشته علوم انسانی ثبت‌نام شده‌اند. همچنین 15.8درصد معادل ۱۱۹هزار ۶۴۰ نفر از دانش‌آموزان وارد هنرستان‌های فنی و حرفه‌یی و 17.2درصد(معادل ۱۳۰هزار و ۷۳۵ نفر) وارد هنرستان‌های کاردانش شده‌اند.
براساس آمار اعلام شده روز چهارشنبه(29 شهریور ماه) حدود یک میلیون و 400 هزار دانش‌آموز کلاس اولی با برگزاری جشن شکوفه‌ها پا در مسیر تعلیم و تربیت گذاشتند. اطلاع از آمار دانش‌آموزان تهرانی هم خالی از لطف نیست؛ در همین راستا مدیرکل آموزش و پرورش شهر تهران از تحصیل یک میلیون و 100هزار دانش‌آموز در تهران خبر داد و گفت: تعداد دانش‌آموزان تهرانی از جمعیت کل برخی استان‌ها بیشتر است. از این تعداد 900هزار نفر در مدارس دولتی و 200هزار نفر در مدارس غیردولتی تحصیل می‌کنند. به عبارت دیگر می‌توان گفت که 82 درصد دانش‌آموزان تهرانی در مدارس دولتی و 18درصد در مدارس غیردولتی تحصیل می‌کنند.
370 هزار دانش‌آموز خارجی جا نماندند
از دوسال گذشته و همزمان با دستور رهبر معظم انقلاب مبنی بر اینکه «همه کودکان افغان، چه آنها که دارای شرایط قانونی حضور در ایران هستند و چه آنها که مدارک قانونی حضور در ایران را ندارد باید در مدارس دولتی ثبت‌نام شوند» تسهیل در روند ثبت‌نام اتباع در دستور کار قرار گرفت به گونه‌یی که در تابستان جاری طبق اعلام وزارت آموزش و پرورش و فعالان اجتماعی این جریان قوت گرفت و بیش از 370هزار دانش‌آموز اتباع در مدارس ثبت‌نام شدند.
البته در ماه پایانی تابستان با ایجاد کمپینی تحت عنوان «#از_مهر_جا_نمانند» موجی در شبکه‌های مجازی برای حمایت و تسهیل ثبت‌نام از اتباع خارجی به راه افتاد تا جایی که وزیر آموزش و پرورش هم به آن واکنش نشان داد و در پیامی توییتری نوشت که « تحصیل علم و دانش در هر شرایطی حق تمام افراد است، در تلاشیم آنهایی که نتوانسته‌اند مدارک برسانند هم جا نمانند. » بطحایی چندی بعد در پیام دیگری از عمل به وعده‌اش سخن گفت و نوشت «به قولم عمل کردم. 370هزار دانش‌آموز افغان و خارجی از مهر جانماندند. در تلاشیم آنهایی که نتوانسته‌اند مدارک برسانند هم جا نمانند.»
علی حسینی معاون سرپرست مرکز امور بین‌الملل و مدارس خارج از کشور وزارت آموزش و پرورش در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه امسال فرآیند ثبت‌نام نسبت به سال‌های گذشته بهبود پیدا یافته است گفت: علت این امر آن است که هماهنگی وزارت کشور و آموزش و پرورش بیشتر بود و شکایات کمتری هم به دست ما رسیده است.
به دنبال 130 هزار بازمانده از تحصیل
وزارت آموزش و پرورش در راستای توسعه عدالت آموزشی و برخورداری همگان از حق تحصیل، از چند سال گذشته جست‌وجوی خانه به خانه و مراجعه به منازل کودکان لازم التعلیم که به مدارس مراجعه نکرده بودند را در دستور کار خود قرار داد و موفق شد طی دولت یازدهم با همراهی وزارت رفاه بیش از 100هزار کودک بازمانده از تحصیل را شناسایی کند. در همین راستا معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه وزارت رفاه به صورت تلفنی تماس‌هایی با خانواده افراد لازم‌التعلیم که در مدرسه حضور نداشتند، برقرار کرده است گفت: بر اساس اطلاعات این وزارتخانه، برخی افرادی که در این فهرست قرار داشتند یا متوفی بودند یا به خارج از کشور مهاجرت کرده‌اند، اما ما در هر صورت سقف بازماندگان از تحصیل را درسال تحصیلی جاری 130 هزار نفر درنظر می‌گیریم و تلاش می‌کنیم آنها را به مدرسه برگردانیم.
در حال حاضر نرخ پوشش واقعی تحصیلی در دوره اول متوسطه 94 و در دوره دوم متوسطه 82 درصد است. به لحاظ شاخص پوشش گروه سنی نیز از افراد 12تا 14ساله 97درصد در مدرسه هستند و از افراد 15تا 17ساله نیز 87 درصد در مدرسه حضور دارند. به عبارت دیگر می‌توان گفت که 3درصد افراد لازم التعلیم در دوره اول متوسطه که حدود 130هزار نفر می‌شوند و همچنین 13درصد در دوره دوم متوسطه که حدود 250هزار نفر می‌شوند بیرون از مدارس هستند.
راه‌های جبران کمبودها
یک سالی است که نگرانی بزرگی پیرامون نیروی انسانی در آموزش و پرورش ایجاد شده و مسوولان ذی‌ربط از بازنشستگی 640 هزار نفر در 10 سال آینده خبر می‌دهند که به شمار 800 هزار بازنشسته فرهنگی اضافه خواهند شد. اظهارات وزیر آموزش و پرورش حاکی از آن است که از اکنون تا چهار سال آتی تعداد زیادی از معلمان شرایط بازنشستگی پیدا می‌کنند. وی در این باره گفت: جلساتی با مدیران کل درباره روش‌های مختلف تامین و جایگزینی این افراد داشتیم و قرار شد افراد توانمند که تمایل به ادامه کار دارند ادامه خدمت دهند و بازنشستگی شان را به تاخیر بیندازند.
وزیر آموزش و پرورش با بیان اینکه البته از دانشگاه فرهنگیان حدود 20 هزار نفر جذب می‌شوند عنوان کرد: مذاکراتی با سازمان برنامه برنامه و بودجه داشتیم و وضعیت نیروهای حق التدریس را مشخص کردیم تا همانند سال‌های گذشته بخشی از نیروی مورد نیاز را از طریق حق التدریس‌ها تامین کنیم. به نظر می‌رسد به لحاظ کسری نیروی انسانی در سال تحصیلی جدید با مشکلی مواجه نباشیم.
چهاربند رییس مرکز برنامه‌ریزی منابع انسانی وزارت آموزش و پرورش نیز در این باره گفت: در طول 10 سال آینده 640 هزار نفر در آموزش و پرورش بازنشسته می‌شوند. در واقع از سال 96 تا 99، 320 هزار نفر و از سال 1400 تا 1404، 320 هزار نفر دیگر به جمعیت بازنشستگان اضافه می‌شود. این عدد و رقم در تاریخ و آموزش و پرورش بی‌سابقه است و علت آن این است که در دهه 60 و نیمه اول دهه 70 رشد قابل توجهی در حوزه دانش‌آموزی و به دنبال آن جذب معلمان داشتیم که اکنون این جمعیت به سال‌های بازنشستگی رسیده‌اند.
وی با بیان اینکه باید به این موضوع به چشم یک فرصت نگاه کنیم، گفت: اگر از این ظرفیت به درستی استفاده نشود تبدیل به یک تهدید خواهد شد. کارگروه تامین معلمان آینده در آموزش و پرورش تشکیل شده و به این چالش جدی پاسخ داده‌ایم و به دنبال برنامه‌ریزی هستیم. برنامه میان مدت 5 ساله‌یی را به سازمان استخدامی ارائه کردیم و در حال رایزنی هستیم تا مجوز استخدامی برای 5 سال آینده دریافت کنیم.
گام دوم استفاده از ظرفیت دانشگاه‌ها برای تربیت این حجم از نیروی انسانی است و باید با محوریت دانشگاه فرهنگیان از ظرفیت سایر دانشگاه‌ها نیز استفاده شود. این روش که براساس آن آزمون استخدامی برگزار می‌شود و افراد پذیرفته شده یک سال دوره معلمی می‌بینند، طبق ماده 28 اساسنامه دانشگاه فرهنگیان است.
