گروه راه و شهرسازی|اگر چه طی 4 ماهه گذشته، متوسط قیمت اسمی مسکن در تهران 18.4 درصد جهش کرده است، اما در بازه‌ای یک ساله همچنان از تورم عمومی جامانده و حدود 19 درصد از حباب قیمتی خود را تخلیه کرده است. در عین حال، این تخلیه حباب آنچنان که باید دلچسب متقاضیان مصرفی مسکن نیست، چه آنکه میزان تورم عمومی به شکل سرسام آوری در حال صعود و فتح قله‌های تازه است و طبیعی است که در این شرایط، تورم مسکن و سایر بازارها پشت سر تورم عمومی قرار می‌گیرند. با وجود این، رشد 3 میلیون تومانی متوسط قیمت هر متر مربع مسکن فقط در ماه خرداد سال جاری از دید ناظران و کارشناسان تیزبین دور نمانده است. برای درک این مساله می‌توان به افزایش 57 درصدی دستمزد کارگران که در مجموع رقمی کمتر از 3 میلیون تومان است، اشاره کرد. در این حال، جهش معنادار تعداد معاملات ملکی و رسیدن حجم آن به حدود 14 هزار فقره در خردادماه (که البته از سطح 25 هزار فقره معامله در ماه در اوج رونق بازار مسکن طی سال‌های ابتدای دهه 1390 فاصله زیادی دارد) این سئوال را ایجاد کرده که جنس تقاضا در این بازار چه بوده است؟ بی‌گمان، به دلیل کاهش مکرر توان مالی متقاضیان مصرفی طی سال‌های اخیر، می‌توان گفت که تعداد این نوع تقاضا در خردادماه بسیار اندک و به احتمال بسیار زیاد معطوف به هدف «تبدیل به احسن» بوده است و بخش اعظم تقاضا، تقاضای سرمایه‌ای (خرید با هدف عرضه به بازار اجاره) و سفته بازی (خرید و فروش در کوتاه‌مدت) بوده است.
تحریک تقاضا در بهار 1401
در همین رابطه، مهدی روانشادنیا، کارشناس بازار مسکن گفت: از سال ۱۳۹۸ تاکنون این حجم از معاملات مسکن اتفاق نیفتاده بود که نشان می‌دهد بخش تقاضا تحریک شده است. روانشادنیا در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: رسیدن متوسط قیمت مسکن شهر تهران به بیش از ۳۹ میلیون تومان در هر متر مربع از رونق این بازار پس از رکود یک ساله حکایت دارد. متاسفانه تورم عمومی به قدری بالاست که به تبعیت از آن بازار مسکن حرکت می‌کند. حتی رشد قیمت خانه مقداری با سطح عمومی قیمت‌ها فاصله دارد. این در واقع گران شدن قیمت واقعی مسکن نیست بلکه رشد قیمت اسمی ناشی از تورمی است که در همه سطوح به دلیل کاهش ارزش پول ملی اتفاق افتاده است. وی یادآور شد: وقتی روند تاریخی بازار مسکن را مرور می‌کنیم می‌بینیم که همواره همبستگی بین افزایش قیمت‌ها و افزایش تعداد معاملات وجود دارد. علت این است که وقتی مردم فضا و چشم‌انداز بازار ملک را تورمی می‌بینند به سمت این بازار می‌آیند. برخی متقاضیان مردد نیز خرید خود را تسریع می‌کنند.
رشد قیمت مسکن همچنان پایین‌تر از نرخ تورم
روانشادنیا با بیان اینکه عمده پیش‌بینی‌ها برای سال ۱۴۰۱ این بود که بازار مسکن، پایین‌تر از نرخ تورم عمومی حرکت خواهد کرد، گفت: این بدان معنا نیست که رشد قیمت خانه متوقف می‌شود. در حال حاضر نیز با وجود افزایش حدود ۳۳ درصدی قیمت سالانه مسکن در تهران، تورم عمومی نقطه به نقطه ۵۲ درصد بوده که پایین‌تر بودن رشد قیمت مسکن از تورم را تایید می‌کند. این کارشناس بازار مسکن اظهار کرد: نرخ ارز به‌طور کلی در چند ماه اخیر رشد داشته است و در کنار آن ابهامات در مذاکرات سیاسی وجود داشت که هر دو عامل در بازارهای موازی مسکن تاثیر ایجاد کرد.
وی درباره تاثیر اخبار مثبت مذاکرات هسته‌ای بر اقتصاد ایران گفت: اگر مذاکرات منجر به کاهش نرخ ارز شود و این افت قابل ملاحظه باشد می‌توان نسبت به ثبات بازار مسکن امیدوار بود؛ البته به شرطی که کاهش نرخ ارز چشمگیر باشد و تداوم پیدا کند. این کارشناس بازار مسکن با اشاره به رکود بخش ساخت و ساز تصریح کرد: به دلیل رشد قیمت نهاده‌های ساختمانی در سه چهار سال گذشته، اوضاع تولید مسکن چندان مناسب نیست اما تجربه نشان داده تقاضا اثر سریع‌تری بر تعداد معاملات و سطح قیمت‌ها در بازار ملک دارد. تاثیر رکود ساخت و ساز بر بازار مسکن در میان‌مدت و بلندمدت مشخص می‌شود. بنابراین اگر افق نگاه را سال ۱۴۰۱ قرار دهیم می‌شود گفت که موضوع نرخ ارز و شرایط کلی اقتصاد می‌تواند سمت و سوی بازار ملک را تعیین کند.
روانشادنیا اظهار کرد: معاملات مسکن در خردادماه هردو نوع مصرفی و سرمایه‌ای را شامل می‌شد. در بخش مصرفی از ماه‌های قبل کسانی بودند که انتظار داشتند خرید را در شرایط تثبیت به تاخیر بیندازند. در برخی موارد هم توقع ریزش قیمت خانه را داشتیم که رخ نداد و این افراد در اردیبهشت و خرداد به بازار ملک ورود کردند. گروه دیگر هم شامل تقاضای سرمایه‌ای بود که هر زمان احساس می‌کند بازار روند صعودی دارد به قصد برداشت سود یا حفظ سرمایه ورود می‌کند. وی انعقاد حدود ۱۴ هزار معامله مسکن در خردادماه ۱۴۰۱ را چشمگیر دانست و یادآور شد: از سال ۱۳۹۸ تاکنون این حجم از معاملات اتفاق نیفتاده بود که نشان می‌دهد بخش تقاضا تحریک شده است.
افزایش ۴ برابری خرید خانه‌های بالای ۲۰ سال در تهران
بر اساس این گزارش، خردادماه سال ۱۴۰۱ متوسط قیمت مسکن شهر تهران ۳۹ میلیون و ۴۱۴ هزار تومان در هر متر مربع بوده که نسبت به ماه قبل و ماه مشابه سال قبل به ترتیب ۸.۴ و ۳۲.۸ درصد افزایش دارد. طبق اعلام بانک مرکزی همچنین تعداد معاملات انجام شده در این ماه حدود ۱۳.۹ هزار فقره بود که نسبت به ماه قبل و ماه مشابه در سال ۱۴۰۰ معادل ۳۲.۳ و ۱۷۱.۹ درصد افزایش را نشان می‌دهد. در همین حال، بررسی‌ها نشان می‌دهد تقاضا برای خرید خانه‌های با عمر بالای ۲۰ سال در خرداد همچنان روند صعودی داشته و نسبت به خرداد سال گذشته ۳۲۹ درصد افزایش یافته است. بررسی گزارش بانک مرکزی از تحولات بازار مسکن نشان می‌دهد طی خردادماه امسال 13 هزار و 874 فقره معامله مسکن در شهر تهران ثبت شده که نسبت به ماه مشابه سال گذشته 171.9 درصد رشد داشته است. در معاملات مسکن امسال واحدهای تا 5 سال با 30.1 درصد بیشترین سهم را به خود اختصاص داده است. در خردادماه سال گذشته سهم واحدهای تا 5 سال از کل معاملات مسکن شهر تهران 35.8 درصد بوده که 5.7 درصد کمتر ماه مشابه امسال است. در گروه واحدهای 6 تا 10 سال رشد 123.6 درصد، در واحدهای 11 تا 15 سال 216.7 درصد و در واحدهای 16 تا 20 سال 168 درصد معاملات افزایش یافته است. به عبارت دیگر تقاضا برای این واحدها به واسطه تورم‌های سنگین بخش مسکن رشد داشته است. اما بیشترین رشد مربوط به واحدهای با عمر بالای 20 سال است. همانند ماه قبل (اردیبهشت 1401) تعداد معاملات انجام شده برای واحدهای مذکور طی خرداد امسال در مقایسه با خرداد سال گذشته 329 درصد افزایش یافته است. در خرداد امسال 2844 فقره از کل معاملات مربوط به خانه‌های بالای 20 سال عمر بوده است. در خرداد سال 1400 خانه‌های بالای 20 سال عمر سهم 13 درصدی از کل معاملات را به خود اختصاص داده بودند. در خرداد پارسال 663 فقره معامله برای این خانه‌ها در سطح شهر تهران ثبت شده بود.
