یک فعال فضای مجازی و اقتصاد دیجیتال با تشریح چالشهای پیش روی تولید سخت‌افزار و نرم‌افزار در کشور، تعدد مجاری قانونی برای صدور مجوز کسب و کارهای ICT را یکی از معضلات این بخش عنوان کرد. محمدحسین کاشی، کارآفرین و فعال فضای مجازی و اقتصاد دیجیتال در گفت‌وگو با مهر با اشاره به وضعیت پیش روی تولید سخت‌افزار و نرم‌افزار در کشور در سالی که با عنوان «تولید؛ پشتیبانی‌ها و مانع‌زدایی‌ها» نامیده شده است، گفت: تولید محصولات فناوری اطلاعات در کشور را می‌توان در دو بعد سخت‌‌‌افزاری و نرم‌‌‌افزاری پیگیری کرد. از بعد سخت‌‌‌افزاری به خاطر شرایط فعلی نمی‌توانیم تجهیزات مرتبط با لبه تکنولوژی تولید کنیم. هم‌اکنون یک سری از اختراعات و تجهیزات در اختیار معدود کمپانی‌هایی در جهان است که به دلیل مسائل تحریم، با ما در ارتباط نیستند و انتقال تکنولوژی در این حوزه صورت نمی‌گیرد. وی با اشاره به سهم بالای ۵۰ درصدی یکی از شرکت‌های کره‌ای از بازار موبایل ایران، گفت: با این وجود شاهد این هستیم که گوشی‌های این کمپانی یا حتی بخشی از قطعات آن هم در کشور ما تولید نمی‌شود و ما فقط مصرف‌کننده هستیم. اما اگر روال به درستی طی می‌شد حداقل باید بخشی از اجزا و قطعات مربوط به این کمپانی و تجهیزات آن در کشور ما تولید می‌شد. در این صورت شاهد تشکیل یک اکوسیستم تولید سخت‌افزار در کشور بودیم. اما هم‌اکنون این اکوسیستم و زنجیره در کشور ما وجود ندارد. کاشی با بیان اینکه برای تولید یک تجهیز سخت‌‌‌افزاری در حوزه مخابرات و کامپیوتر در کشور با موانع بسیاری روبرو هستیم، خاطرنشان کرد: زنجیره ارزش تولید در لایه سخت‌افزار به صورت کامل در کشور ما شکل نگرفته و ما مجبور می‌شویم که برای ساخت یک تجهیز، برخی قطعات را به کشور دیگری بفرستیم تا عملیاتی روی آن انجام شود و دوباره به کشور بازگردد. وی گفت: برای مثال شاهد بوده‌ام که در زمینه تولید یک تجهیز مخابراتی، تولیدکننده مجبور شد برای جوش دادن و اتصال یک لایه آلیاژ به دلیل نبود تکنولوژی خاص جوش و شرایط ویژه این محصول در ایران، محصول را به کشور چین ارسال کند و این عملیات بعد از اجرا در کشور چین، پس از برگشت محصول، سایر فرآیندها را در داخل ایران انجام دهد. این مساله به دلیل نبود زنجیره ارزش و عدم شکل‌گیری اکوسیستم در تولید تجهیزات مختلف سخت‌‌‌افزاری مرتبط با حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشور است.
جهت‌دهی درستی برای تولید نرم‌افزار در کشور وجود ندارد
کاشی به چالشهای پیش روی حوزه نرم‌افزار هم اشاره کرد و افزود: جهت‌دهی و مسیردهی درستی برای تولید محصولات در جهت رفع نیازهای کشور به ویژه در حوزه کسب و کار و صنعت دیده نمی‌شود. این کارشناس تاکید کرد: البته بخشی از این موضوع به حوزه پیمانکاری باز می‌گردد؛ هم‌اکنون سفارش‌دهنده اصلی محصولات نرم‌‌‌افزاری سازمانی و در اندازه بزرگ، دولت و مجموعه‌های حاکمیتی هستند اما به خاطر مشکلات بودجه‌ای، شرکت‌ها و سازمان‌های دولتی نمی‌توانند سفارش پروژه بدهند. این موضوع باعث می‌شود که شرکت‌هایی که از قبل محصولات سفارشی تولید می‌کردند دچار مشکل شوند. کاشی لایه بعدی در این حوزه که با چالش همراه است را مربوط به مغزافزار عنوان کرد و گفت: لایه دیگری در کنار سخت‌افزار و نرم‌افزار به مغزافزار مربوط می‌شود که روی عملکرد و استراتژی تولید محصول تمرکز دارد. مغزافزار می‌تواند به روش‌های تولید محصولات لبه تکنولوژی مثل هوش مصنوعی و بیگ دیتا اطلاق شود. وی ادامه داد: در یک استارت‌آپ مزیت رقابتی اصلی و ویژگی بارز محصول را مغزافزار تعیین می‌کند. تعیین این استراتژی نیازمند مسیردهی و هدایت برای رفع نیازهای کشور است اما کشور ما در این لایه با خلأ مواجه است و به همین دلیل به سمت رفع نیازها گامی برداشته نمی‌شود. در همین حال بازارسازی خوبی در این بخش برای بازارهای کشورهای همسایه و سایر کشورها صورت نمی‌گیرد.
تعدد مجاری قانونی برای صدور مجوز کسب‌و‌کار
این فعال فضای مجازی و اقتصاد دیجیتال یکی از چالشهای پیش روی کسب‌و‌کارها و استارت‌آپ‌های حوزه فناوری اطلاعات را تعدد مجاری و درگاه‌هایی عنوان کرد که باید برای شروع به کار یک کسب و کار به وی مجوز دهند. وی گفت: بررسی‌ها نشان می‌دهد که رتبه جهانی ایران در بخش شاخص‌های محیط کسب و کار از منظر بانک جهانی بالای ۱۰۰ است. در گزارش سال ۲۰۲۰ این عدد و شاخص برای کشورمان ۱۲۷ بوده است. هم‌اکنون نهادهایی مانند سازمان نظام صنفی رایانه‌ای، شورای اجرایی فناوری اطلاعات، انواع اتحادیه و امثال اینها در صدور یک مجوز برای شروع یک کسب و کار دخیل هستند.
