درحالی که به دلیل شیوع کرونا، آموزش مجازی به یکی از ارکان مبارزه با این ویروس تبدیل شده بود، یکی از مشکلات آموزش مجازی در مدارس، هزینه‌های بالای آن برای دانش‌آموزان و معلمان بود و اگرچه استفاده از سامانه شاد رایگان اعلام شد، اما همچنان نیمی از مدارس هم از این سامانه استفاده نمی‌کردند، مشکلات فنی شاد یا افزایش ترافیک این سامانه در ساعات پرمصرف می‌تواند از دلایلی باشد که با وجود رایگان بودن ترافیک، باعث شده کاربران عطای شاد را به لقایش ببخشند و از ابزارهای دیگری استفاده کنند. به تازگی و در پی تصمیم جدید وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، دانش‌آموزان از اول تیرماه دیگر مجبور به استفاده از سامانه آموزشی شاد نیستند و قرار است از اول تیرماه بسته‌های ویژه اینترنت رایگان آموزش مجازی به سیم‌کارت‌های دانش‌آموزی اختصاص یابد. این در حالی است که مشاور مرکز ملی فضای مجازی تصمیم وزارت ارتباطات در حذف ترافیک رایگان «شاد» و ارایه سیم‌کارت‌های دانش‌آموزی را مغایر با مصوبه شورای عالی فضای مجازی در صیانت از کودک و نوجوان عنوان کرد.
از زمان شیوع کرونا در کشور از اسفند ۹۸ و تعطیلی تمامی مراکز آموزش، آموزش مجازی در دستور کار قرار گرفت و البته از همان زمان اتصال به شبکه شاد یا آموزش آنلاین دانش‌آموزان، با مشکلات زیادی همراه بود؛ گلایه خانواده‌ها، معلم‌ها و دانش‌آموزان برای چالش‌های اتصال به این برنامه یک سمت این ماجرا و ناتوانی در تامین سخت‌افزار مورد نیاز برای اتصال به شبکه آموزش مجازی طرف دیگر ماجراست. محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، همان زمان درباره ارایه اینترنت رایگان به مدارس گفته بود: روزانه سه میلیارد تومان یارانه بابت اینترنت رایگان به آموزش و پرورش از طرف دولت پرداخت می‌شود. اینترنت رایگان را برای همه دانش‌آموزان و معلمان رسمی و غیررسمی ارایه دادیم. آذری جهرمی همچنین آماری از استفاده از شاد منتشر کرد که مطابق آن، اعلام شده بود بیش از ۱۱ میلیون دانش‌آموز عضو شاد هستند و این در حالی است که در یک نظرسنجی که در صفحه خود از کاربران درباره استفاده از شاد یا سایر پیام‌رسان‌ها برای آموزش مجازی پرسیده بود، کاربران ۲۷ درصد به شاد رای داده و ۷۳ درصد گزینه سایر ابزارها را انتخاب کردند. همچنین در حالی که بسیاری از معلمان، به واسطه مشکلاتی که شاد دارد، آموزش را از طریق شبکه‌ها و پیام‌رسان‌های دیگر دنبال می‌کردند، محسن حاجی میرزایی، وزیر آموزش و پرورش، اعلام کرده بود برای تمام مدارس استفاده از شاد، تعیین شده و آنها اجازه ندارند از دیگر پیام‌رسان‌های خارجی استفاده کنند و اگر مدرسه‌ای از اپلیکیشن دیگری استفاده کند، به آن موضوع رسیدگی خواهد شد.
۱۱ درصد مدارس غیرانتفاعی
از ابزارهای خودشان استفاده کردند
آذری جهرمی همچنین گفته بود که اگرچه بهتر است درباره میزان استفاده از سامانه شاد در کل کشور به آمار وزارت آموزش‌وپرورش اتکا شود، اما ارزیابی وزارت ارتباطات این است که ۱۱ درصد مدارس غیرانتفاعی از ابزارهای خاص خودشان استفاده می‌کنند، ازجمله برخی از سامانه‌های داخلی که همین امر باعث یک رشد تقریباً ۱۲۰۰ درصدی در ابزارهای آموزش مجازی در شبکه ارتباطی کشور شده است و نظرسنجی‌ها از مجموع مدارس باقی‌مانده از سراسر کشور نشان می‌دهد که ۴۰ درصد از مدارس از سامانه شاد استفاده می‌کنند. اما به تازگی، مطابق با گفته رییس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی از این پس دانش‌آموزان می‌توانند آموزش مجازی رایگان را در پلتفرم دلخواه خود دنبال کنند و از اول تیرماه استفاده از پلتفرم شاد دیگر رایگان نبوده و هزینه آن مانند دیگر پیام‌رسان‌ها محاسبه می‌شود.
ضربه وزارت ارتباطات به بدنه
فضای مجازی
در این زمینه عباس آسوشه، مشاور مرکز ملی فضای مجازی، این اقدام جدید وزارت ارتباطات در حذف ترافیک رایگان پلتفرم آموزشی شاد را از اول تیرماه، ضربه نهایی این وزارتخانه به بدنه فضای مجازی کشور عنوان کرد و گفت: این تصمیم که توسط رییس سازمان تنظیم مقررات ارتباطات اعلام شده، مغایر با مصوبه جلسه اخیر شورای عالی فضای مجازی در خصوص طرح صیانت از کودک و نوجوان در فضای مجازی است. وی با بیان اینکه مصوبه جلسه اخیر شورای عالی فضای مجازی با عنوان «طرح صیانت از کودک و نوجوان فضای مجازی» هر دغدغه‌مندی را در فضای کشور خوشحال می‌کند، توضیح داد: تمام کشورهای دنیا از جمله امریکا که مبدع اینترنت است تا اروپا و سایر کشورها، داشتن اینترنت امن را یک اصل اساسی برای کودکانشان می‌دانند و روش‌های متعددی به کار گرفته و هزینه‌های بسیاری صرف کردند تا بتوانند فضای امن، سالم و قابل استفاده‌ای برای کودکان و نوجوانان در فضای مجازی ایجاد کنند. معاون سابق مرکز ملی فضای مجازی با اشاره به اینکه در ایران بعد از سال‌ها، شورای عالی فضای مجازی طرح صیانت از کودک و نوجوان را مصوب می‌کند، ادامه داد: شروع این طرح مربوط به دوره قبل شورای عالی فضای مجازی بوده و در نهایت در انتهای این دولت، طرح جهت تصویب به صحن شورا آورده شد. اما به رغم تصویب این مصوبه در راستای تأمین صیانت از کودک و نوجوان به تازگی سازمان تنظیم مقررات ارتباطات اعلام کرده که از اول تیرماه ترافیک پلتفرم آموزشی شاد دیگر رایگان نخواهد بود و از این پس این سهمیه رایگان به سیم‌کارت‌های دانش‌آموزی اختصاص می‌یابد. وی سامانه شاد را یکی از نمونه‌های بارز حرکت داخلی کشور برای حل مشکلی که در زمان کووید برای آموزش و پرورش به وجود آمد، عنوان کرد و گفت: اگرچه این سامانه در ابتدا با نقاط ضعف اساسی مواجه بود اما با همت جوانان کشور این حرکت بی‌بهره نماند و هم‌اکنون به نقطه‌ای رسیده که از حدود ۱۳ میلیون دانش‌آموز در کشور، بیش از ۹ میلیون از آنها به صورت روزانه در این سامانه به عنوان یک فضای آموزشی نسبتاً سالم، فعالیت دارند و تعداد نصب این اپلیکیشن نیز بیش از ۱۷ میلیون نصب اعلام شده است.
۳ میلیون دانش‌آموز، ابزار سیم‌کارت‌خور
ندارند
عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس اظهار داشت: بر اساس بررسی وزارت آموزش و پرورش از میان ۱۳ میلیون دانش‌آموز، بیش از ۳ میلیون نفر هیچ ابزار سیم‌کارت‌خوری برای وصل شدن به شبکه ندارند. به همین دلیل پلتفرم شاد مجبور شده است که در فضای وب هم سرویس ارایه کند. وی گفت: از حدود ۱۰ میلیون دانش‌آموز باقی‌مانده نیز بیش از نصف این دانش‌آموزان از تجهیزات سیم‌کارت خور
پدر یا مادر استفاده می‌کنند و موبایل یا تبلت متعلق به خودشان نیست. بنابراین تنها ۵ میلیون دانش‌آموز دارای تجهیز شخصی هستند و وزارت ارتباطات قصد دارد سیم‌کارت شخصی در اختیار این تعدادبگذارد و برایشان مهم نیست که ۸ میلیون دانش‌آموز دیگر چگونه باید مساله شأن را حل کنند. آسوشه با اشاره به اظهارات رییس سازمان تنظیم مقررات ارتباطات مبنی بر اینکه دانش‌آموزان با سیم‌کارت‌های دانش‌آموزی دارای بسته‌های رایگان می‌توانند از هر پلتفرم آموزشی استفاده کنند، خاطرنشان کرد: سوال اینجاست که چه پلتفرم آموزشی به غیر از شاد در کشور وجود دارد که غالب دانش‌آموزان بتوانند از خدماتش استفاده کنند؟ شاید منظور آقایان پیام رسان واتس اپ است که عده‌ای از مدارس غیرانتفاعی از طریق آن به دانش‌آموزان آموزش مجازی می‌دهند؟ وی تاکید کرد: متأسفانه آقایان زمان خوبی را انتخاب کردند تا ضربه نهایی را قبل از رفتن‌شان به فضای مجازی بزنند. طوری که نفرات بعدی برای اینکه بتوانند اوضاع را به خرداد ۱۴۰۰ بازگردانند شاید لازم باشد بسیار هزینه کنند. معاون سابق مرکز ملی فضای مجازی با بیان اینکه باید جلوی اقدامات تخریبی مسوولان مختلف و برنامه‌ریزی دست اندرکاران را گرفت، گفت: هزینه پلتفرم آموزشی شاد برای دانش‌آموزان طبق دستور رییس‌جمهور و مصوبه مجلس رایگان اعلام شده است اما قرار بود هزینه مرتبط به این مجموعه را دولت از درآمد بخش ICT کشور جبران کند. اما خبرها حاکی از آن است که این مبلغ تاکنون به مسوولان این پروژه پرداخت نشده است. آسوشه افزود: با وجود اینکه شاد یک پلتفرم آموزشی است اما وزارت ارتباطات آن را یک پیام‌رسان می‌داند و می‌گوید از ابتدای تیرماه ترافیک آن رایگان نخواهد بود. با این وجود به نظر می‌رسد به زعم آقایان، واتس‌اپ یک پلتفرم آموزشی است و قصد دارند ترافیک آن را برای دانش‌آموزان رایگان کنند. باید این تصمیم و این نوع ایده و تفکر در نطفه نابود شود.
