در سند معماری و طرح کلان شبکه ملی اطلاعات، بومی‌سازی و ارتقای ۲۰ درصدی استفاده از خدمات بومی مورد توجه ویژه‌ای قرار گرفته است. در حال حاضر در توسعه شبکه ثابت، ۷۰ درصد تجهیزات مورد نیازمان را می‌توانیم در کشور تولید کنیم و به اعتقاد مسوولان، در سال‌های پیش‌رو باید یک جهش بزرگ در این حوزه ثابت داشته باشیم. این در حالی است که دبیر شورای عالی فضای مجازی نسبت به بی‌توجهی به توانمندی‌های کشور در بومی‌سازی زیرساخت‌های ارتباطی شبکه ملی اطلاعات انتقاد کرد. شبکه ملی اطلاعات، ارایه‌دهنده خدمات متنوعی از جمله اینترنت یا شبکه‌های اختصاصی است. در بعضی از شبکه‌های اختصاصی این نیاز وجود دارد که اغلب محصولات، ولو اینکه کیفیت پایین‌تری نسبت به رقیب خارجی داشته باشند، به واسطه ایمنی و امنیتی که ایجاد می‌کنند، از محصول داخلی استفاده کنند که در این خصوص می‌توان به شبکه اختصاصی دولت اشاره کرد. در برخی دیگر از این خدمات مانند اینترنت، چنین ضرورتی وجود ندارد و محصولاتی که قابل رقابت با محصول خارجی هستند، می‌توانند مورد استفاده قرار بگیرند. موانع موجود بر سر راه استفاده از تجهیزات تولید داخل در شبکه ملی اطلاعات، در دو بخش ارزیابی می‌شود. بخشی از این موانع شامل محیط عمومی است. به عبارت دیگر، متاسفانه در برخی موارد واژه شبکه ملی اطلاعات با نوعی فیلترینگ، مسدودسازی و محدودیت برای شهروندان پیوند خورده که یک اشتباه بزرگ است. اینترنت به عنوان یکی از اصلی‌ترین خدماتی است که روی شبکه ملی اطلاعات ارایه می‌شود. اما شبکه‌های اختصاصی، قاعدتا خارج از اینترنت قرار دارند و جایی است که شبکه‌ای مانند شبکه اختصاصی دولت در آن وجود دارد و یا محیطی است که دستگاه‌های مختلف به یکدیگر متصل می‌شوند و به رد و بدل کردن اطلاعات می‌پردازند. در چنین وضعیتی، نیاز به صیانت از داده‌های شهروندان و حفظ محرمانگی داده‌ها وجود دارد. زیرا به هر حال بخش عمده‌ای از مکاتبات اداری را مکاتبات محرمانه تشکیل می‌دهند و این بخشی است که آن را مشکلات فرهنگی شبکه ملی اطلاعات می‌دانیم. با وجود این، ابوالحسن فیروزآبادی معتقد است به رغم ظرفیت بالای کشور در بومی‌سازی زیرساخت‌های ارتباطی شبکه ملی اطلاعات، اما به توانمندی‌های کشور در این خصوص بی‌توجهی می‌شود. او در این زمینه اظهار کرد: جنب و جوش خوبی در زمینه بومی‌سازی زیرساخت‌های شبکه ملی اطلاعات دیده می‌شود و شرکت‌های مختلفی تلاش می‌کنند تا اجزای پرکاربرد شبکه را در داخل کشور تهیه کنند. وی با بیان اینکه فناوری این تولیدات در سطح بین‌المللی و استاندارد است، ادامه داد: این شرکت‌ها در برخی حوزه‌های بسیار پیچیده و به‌روز و در برخی سامانه‌ها مانند OSS شبکه‌های اپراتوری و ساخت سوییچ‌ها و روترها و نیز در حوزه مراکز داده (دیتاسنتر)، بسیار موفق ظاهر شدند و می‌توان گفت به خودکفایی کامل رسیده‌ایم و خط تولید همه اجزای به کار رفته در دیتاسنترها و حتی سرورها، در کشور راه‌اندازی شده است. دبیر شورای عالی فضای مجازی گفت: متأسفانه متناسب با ظرفیت کمی و کیفی که در کشور وجود دارد بودجه مناسب برای تحریک بازار و به‌کارگیری توانمندی‌ها وجود ندارد. در حالی که کشور در حوزه شبکه ثابت و تلفن همراه نیازمند توسعه است و آحاد جامعه به خدمات شبکه ملی اطلاعات نیاز دارند و روز به روز این تقاضا افزایش می‌یابد. فیروزآبادی گفت: باید در این بخش تصمیم‌سازی‌های بزرگی داشته باشیم و طرح‌های بزرگی برای توسعه شبکه ملی اطلاعات راه‌اندازی شود که برخی را باید اپراتورها و برخی را شرکت‌های با اندازه متوسط ساماندهی کنند.
شبکه ملی اطلاعات
بزرگ‌تر از ابعاد وزارت ارتباطات است
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه وزارت ارتباطات چقدر در توسعه شبکه ملی ارتباطات مطابق برنامه پیش رفته است؟ افزود: شبکه ملی اطلاعات بزرگ‌تر از ابعاد وزارت ارتباطات است و به نظر ما این موضوع عزم ملی می‌خواهد و ما وزارت ارتباطات را رهبر ارکستر شبکه ملی اطلاعات می‌دانیم. در شبکه ملی اطلاعات هم مردم به عنوان کاربر و شرکت‌های خصوصی به عنوان عرضه‌کننده خدمات و فناوری جدید و هم شرکت‌های بزرگ اپراتوری از قبیل شرکت زیرساخت و شرکت‌های اپراتوری تلفن ثابت و همراه، در کشور نقش دارند و رهبری این کار با وزارت ارتباطات است. فیروزآبادی گفت: شاید در این بخش وزارت ارتباطات خیلی هم مقصر نباشد چرا که ما ایده‌آل‌های بسیار بالایی را مدنظر قرار دادیم؛ می‌خواهیم سیستم عامل، پلتفرم و پیام‌رسان‌های مستقل داشته باشیم، می‌خواهیم شبکه‌های ارتباطی خود را خودمان مدیریت کنیم و ابتدا و انتهای هر ارتباط و بانک اطلاعاتی مورد استفاده مردم در داخل باشد. می‌خواهیم اطلاعاتی که مردم تولید، ذخیره و پردازش می‌کنند در داخل کشور باشد. وی افزود: البته اگر در این مجموعه صدای ناهمگونی بیرون بیاید ما وزارت ارتباطات را مقصر می‌دانیم و توقع داریم تلاش بیشتری کند. قطعاً از دولت هم می‌خواهیم بودجه‌های لازم را در اختیار قرار دهد.
تقسیم وظیفه برای بومی‌سازی
تجهیزات شبکه ملی اطلاعات
همچنین مسوول کمیته بومی‌سازی تجهیزات شبکه ملی اطلاعات با تاکید بر تحقق اصل استقلال در اسناد مرتبط با این پروژه گفت: به زودی سند تقسیم وظایف ملی در بومی‌سازی تجهیزات این شبکه به امضا می‌رسد. علی‌اصغر انصاری در گفت‌وگو با مهر، در خصوص دستاوردهای رویداد بومی‌سازی تجهیزات پیشرفته شبکه ملی اطلاعات که هفته گذشته برپا شد توضیح داد و اظهار کرد: تحقق اصل استقلال در اسناد مرتبط با شبکه ملی اطلاعات ضروری است و به موازات آن، توسعه صنایع و کسب‌وکارهای داخلی مرتبط با سند معماری کلان شبکه ملی اطلاعات، آثار مثبت اقتصادی در پی دارد. وی ادامه داد: از این رو شهریورماه امسال نخستین رویداد معرفی دستاوردهای بومی‌سازی تجهیزات پیشرفته زیرساخت‌های ارتباطی در پژوهشگاه ICT برگزار شد که مورد استقبال تولیدکنندگان بومی این تجهیزات قرار گرفت. از این رو دومین رویداد را با هدف معرفی دستاوردهای بومی زیرساخت‌های اطلاعاتی شبکه ملی اطلاعات هفته گذشته برگزار کردیم. مسوول کمیته بومی‌سازی تجهیزات شبکه ملی اطلاعات با اشاره به برنامه‌ریزی‌های انجام شده از سوی وزارت ارتباطات، مرکز ملی فضای مجازی و نهادهای بخش خصوصی فعال در این حوزه برای برپایی این رویداد، گفت: هدف ما از گردهمایی تولیدکنندگان بومی تجهیزات اطلاعاتی و ارتباطی، نمایش و ارتقای سطح باور ملی در کاهش وابستگی در فناوری‌های پیشرفته بوده است. رییس مرکز نوآوری و توسعه هوش مصنوعی پژوهشگاه ICT خاطرنشان کرد: در این رویداد بیش از ۴۰ شرکت فناور و دانش بنیان سامانه‌های نرم‌افزاری و تجهیزات سخت افزاری اکتیو که قابلیت به‌کارگیری در زیرساخت‌های اطلاعاتی شبکه ملی اطلاعات را دارند، عرضه کردند. وی در مورد جزییات این محصولات بومی گفت: سامانه‌های نرم افزاری نظیر SOC، NOC، OSS، BSS، SIEM و DCIM و تجهیزات سخت‌افزاری اکتیو نظیر سرور، ذخیره ساز، دیواره آتش بومی شده (فایروال بومی) همچنین ارایه برخی خدمات و راه‌حل‌های مرتبط با شبکه ملی اطلاعات در این رویداد معرفی شدند. انصاری با اشاره به پتانسیل موجود در کشور در حوزه بومی‌سازی تجهیزات پیشرفته ارتباطی و فناوری اطلاعات، تاکید کرد: به زودی سند تقسیم وظایف ملی در بومی سازی تجهیزات شبکه ملی اطلاعات میان وزارت ارتباطات، وزارت صمت، مرکز ملی فضای مجازی و معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری به امضا می‌رسد. مسوول کمیته بومی‌سازی تجهیزات شبکه ملی اطلاعات با اشاره به برپایی میزهای تقاضامحور با حضور صنایع و مشتریان بزرگ نظیر اپراتورهای ارتباطی و بانک‌ها با تولیدکنندگان تجهیزات ICT گفت: در این رویداد چالش‌های پیش روی توسعه مراکز داده به عنوان یکی دیگر از تکالیف مرتبط با توسعه زیرساخت‌های شبکه ملی اطلاعات معرفی و راهکارهای برون رفت از این چالش‌ها با حضور فعالان این بخش، مورد بررسی قرار گرفت. وی تاکید کرد: به مراکز داده نیز مطابق ارزیابی انجام شده، گواهینامه رتبه‌بندی ارایه‌دهندگان خدمات دیتاسنتر اعطا شد.
