تحریم‌ها دامن ایرانسل را هم گرفت

مدیرعامل شرکت MTN اعلام کرده که این شرکت قصد دارد از بازار خاورمیانه خارج شده و در بازار آفریقا متمرکز شود. به گفته وی، فضای خاورمیانه پیچیده‌تر شده و این منطقه سهم کمتری در درآمدهای این گروه پیدا کرده است. به گفته مدیرعامل گروه MTN، خروج این شرکت از خاورمیانه تدریجی انجام خواهد شد و در ابتدا زیرمجموعه‌هایش در یمن، افغانستان و سوریه به فروش گذاشته خواهد شد. این بازارها تنها حدود چهار درصد در درآمد ناخالص MTN سهم داشته‌اند. سهم ۴۹ درصدی این شرکت در MTN ایرانسل نیز در مدت سه تا پنج سال آینده فروخته خواهد شد. به گفته کارشناسان، این تصمیم MTN می‌تواند به نوعی تلاش برای خرید وقت به منظور مصون ماندن از تحریم‌های امریکا باشد و با وجود این، باید دید ایرانسل چه روشی را برای جایگزینی این خلأ سرمایه‌گذاری در نظر می‌گیرد.

راب شاتر، مدیرعامل شرکت MTN اعلام کرده که این گروه در مراحل نهایی مذاکرات برای فروش سهام ۷۵ درصدی خود در شرکت ام‌تی‌ان سوریه است و به زودی از این کشور خارج خواهد شد. در رویترز آمده است که شاتر، مدیرعامل گروه ام‌تی‌ان آفریقای جنوبی اعلام کرده مذاکرات برای فروش این سهام به شرکت تله اینوست (TeleInvest) در حال انجام است که هم‌اکنون ۲۵ درصد دیگر سهام شرکت MTN سوریه را در اختیار دارد. به گفته شاتر این بخشی از راهبرد جدید شرکت ام‌تی‌ان برای کاهش تمرکز بر خاورمیانه و افزایش تمرکز فعالیت‌‌های این شرکت در آفریقا خواهد بود. مدیرعامل ام‌تی‌ان در جریان مراسم اعلام درآمدهای شش ماهه اول سال ۲۰۲۰ خود در یک کنفرانس خبری با رسانه‌ها گفت: «تمرکز اولیه ما بر خروج از افغانستان، سوریه و یمن خواهد بود.» او در عین حال اعلام کرد این شرکت قصد دارد به مرور زمان سهام اقلیتی ۴۹ درصدی خود در شرکت ایرانسل را نیز واگذار کند. با وجود این، مدیرعامل شاتر هیچ اشاره‌ روشنی به احتمال خروج این شرکت از ایران نکرده و گفت: «احساس می‎کنیم برای میان‌مدت بهترین کار این است که انرژی خودمان را روی بازارهای اصلی‌مان در آفریقا متمرکز کنیم که به ما نزدیکتر هستند.» مدیرعامل ام‌تی‌ان گفته که این شرکت قصد دارد به مرور زمان سهام اقلیتی ۴۹ درصدی خود در شرکت ایرانسل را نیز واگذار کند. ایرانسل یکی از بزرگ‌ترین بازارهای گروه MTN محسوب می‌شود هرگونه اقدام به واگذاری سهام این گروه در ایرانسل بین سه تا پنج سال طول خواهد کشید. 

همچنین به نوشته بلومبرگ، ایرانسل در ایران یکی از بزرگ‌ترین بازارهای گروه MTN محسوب می‌شود و به گفته شاتر هرگونه اقدام به واگذاری سهام این گروه در ایرانسل «بین سه تا پنج سال طول خواهد کشید» و حرف از یک فروش ناگهانی نیست. به اعتقاد برخی کارشناسان این تصمیم MTN می‌تواند به نوعی تلاش برای خرید وقت به منظور مصون ماندن از تحریم‌های امریکا در عین ادامه فعالیت در بازار گسترده ایران باشد. دارایی‌های شرکت ام‌تی‌ان در خاورمیانه کمتر از چهار درصد درآمدهای این گروه را قبل از کسر مالیات و هزینه‌های جانبی در شش ماهه اول سال ۲۰۲۰ منتهی به ۳۰ ژوئن، تشکیل داده است. به گفته شاتر یکی از دلایل تصمیم ام‌تی‌ان برای واگذاری سهام خود در این سه کشور، ضرر ناشی از کاهش ارزش ارزهای محلی، ژئوپلیتیک ملتهب منطقه و مشکلات مرتبط با تحریم‌های غرب بوده است. طی یک سال اخیر به‌دلیل شدت گرفتن تحریم‌های امریکا علیه ایران خروج پول از ایران برای MTN مشکل شده است همچنین شکایت ترکسل از MTN در دادگاهی در امریکا فشار را بر این شرکت برای خروج از ایران بیشتر کرده است. شاتر که در ماه مارس از سمت خود کنار خواهد رفت، در توضیح تغییر راهبرد ام‌تی‌ان درباره خاورمیانه گفت: «قبل از این می‌گفتیم که بازارهای پرمناقشه سرمایه ما را نمی‌بلعند اما اگر شرایط تغییر کند، می‌توانند درآمدزایی خوبی داشتند باشند. اما اکنون سهم آنها در زندگی ما بسیار کوچک شده است و در عین حال برای برخی شرکت‌های دیگر می‌توانند بسیار قابل توجه باشند.» بر اساس راهبرد جدید، ام‌تی‌ان صرفا روی ۱۷ بازار خود در آفریقا متمرکز خواهد شد و در همین راستا آنها با بازار بورس نیویورک هم مذاکره کرده‌اند تا مقدمات فروش سهام این شرکت در جومیا (Jumia) غول فروش آنلاین آفریقا را هم فراهم کند. ام‌تی‌ان در حال حاضر ۱۸.۹ درصد سهام این فروشگاه آنلاین را در اختیار دارد. این گروه همچنین در مراحل نهایی فروش سهام ۲۰ درصدی خود در اپراتور بلگاکام بلژیک است. 

    بحران خروج درآمد

سرمایه‌گذارهای  خارجی

سهامدار ایرانسل در راستای خروج از بازار خاورمیانه، قصد دارد سهام خود در اپلیکیشن تاکسی آنلاین ایرانی اسنپ را هم به فروش برساند. گروه MTN در اسنپ که روزانه دو میلیون سفر در ایران دارد، ۴۳ درصد سهم دارد. رالف ماپیتا، مدیر مالی گروه MTN که بزرگ‌ترین اپراتور تلفن همراه آفریقاست، اظهار کرد: «اگرچه اسنپ جایگاه برتر را در بازار تاکسی اینترنتی ایران در اختیار دارد اما MTN سرمایه‌گذاری در این اپلیکیشن را یک کسب‌و‌کار غیراصلی می‌بیند. از سوی دیگر شرکت MTN ایرانسل همچنان برای این گروه کلیدی است.» مدیرمالی MTN اظهار کرد: «درآمد خدمات ایرانسل یک‌سوم رشد کرده و فروش دیتای این شرکت در سال گذشته در بحبوحه چالش‌های ناشی از کاهش ارزش ارز و تورم بالا، تحریم‌های اقتصادی و شیوع ویروس کرونا، دو برابر شد. خارج کردن درآمد از ایران که دومین بازار بزرگ MTN از نظر شمار مشترکان است، به دلیل تحریم‌های وضع‌شده از سوی رییس‌جمهوری امریکا دشوار بوده است. این شرکت پیش از وضع مجدد تحریم‌های امریکا در ماه مه سال ۲۰۱۸، موفق شد یک میلیارد دلار از درآمدش را از ایران خارج کند.» بر اساس گزارش بلومبرگ، گروه MTN به دنبال واگذار کردن دارایی‌های فرعی و یکپارچه کردن فعالیت‌هایش و تهیه نقدینگی برای کاهش بار بدهی خود است.

    باید نگاهمان به حفظ سرمایه‌گذار باشد

در این راستا علی مسعودی، عضو هیات‌مدیره فدراسیون فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران، در گفت‌وگو با «تعادل»، با اشاره به خروج شرکت MTN از ایرانسل اظهار کرد: «باید دید چه بسته‌های پیشنهادی و چه بسترهایی برای حضور سرمایه‌گذار در کشور وجود دارد. ما باید نگاهمان به حفظ سرمایه‌گذار باشد. البته این سرمایه‌گذارها هم می‌توانند داخلی باشند و هم خارجی و حضور سرمایه‌گذار خارجی از بعد منابع ارزی اهمیت دارد و به‌صورت کلی، حفظ و نگه‌داری سرمایه‌گذار مهم است. از طرفی باید توجه داشت که علاوه بر مسائل اقتصادی، مسائل سیاسی هم بر سرمایه‌گذاری‌ها تاثیر می‌گذارد.» وی ادامه داد: «این شرکت خارجی اعلام کرده که قصد دارد ظرف مدت پنج سال این خروج را صورت دهد و در این مدت، شرکت‌های داخلی هم می‌توانند به عنوان سرمایه‌گذار برای این اپراتور حاضر شوند. درواقع خروج سرمایه‌گذار خارجی با وجود مشکلاتی که می‌تواند ایجاد کند، درمقابل می‌تواند بستری باشد که مردم و سهامدارهای دیگر، جایگزین شوند و به‌صورت کلی باید در بازار سرمایه این آمادگی وجود داشته باشد که یک سرمایه‌گذار، قصد خروج سرمایه‌اش را کند. بنابراین صرف اینکه یک سرمایه‌گذار حاضر به سرمایه‌گذاری در داخل کشور شده، به این معنا نیست که نباید به دنبال راه‌های جایگزین بود. از طرفی باید این اطمینان هم توسط شرکت‌های سرمایه‌گذار ایجاد شود که آنها به یک باره قصد خروج سرمایه‌شان را نداشته باشند و پیش از این کار، برنامه آینده خود را اعلام کنند، اتفاقی که درباره شرکت MTN‌ هم رخ داده و این شرکت اعلام کرده که قصد خروج سرمایه‌اش در یک مدت پنج ساله را دارد. اگر برنامه‌ای برای جایگزینی سرمایه‌گذاری نداشته باشیم، شرکت می‌تواند از این موضوع آسیب ببیند و بنابراین با توجه به اینکه ممکن است بعدا هم‌چنین اتفاقی برای سرمایه‌گذارها بیفتد، اینکه بتوان جایگزینی در نظر گرفت که مدل‌های درآمدی شرکت‌ها تحت‌تاثیر خروج سرمایه‌گذار قرار نگیرد، حائز اهمیت است.» عضو هیات‌مدیره فدراسیون فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران با اشاره به نقش تحریم‌ها به خروج از شرکت‌های سرمایه‌گذار از کشور اظهار کرد: «تاکنون بسیاری از شرکت‌ها ایران را ترک کردند و علت خود را هم تحریم‌های امریکا اعلام کردند. با توجه به اینکه تحریم‌های کشور امریکا هم علیه ایران ادامه دارد و کشورهای اروپایی هم تاکنون متاثر از این تحریم‌ها، بارها اعلام کرده‌اند نمی‌توانند به واسطه این تحریم‌ها همکاری خود را با ایران ادامه دهند، لازم است که همواره به فکر جایگزین باشیم و علاوه بر شرکت‌های خارجی که سرمایه‌گذاری‌شان درکشور اهمیت زیادی دارد، سرمایه‌گذارهای ایرانی هم می‌توانند نقش مهمی را در این زمینه ایفا کنند.» مسعودی در پاسخ به اینکه نقش ضعف مدیریتی ایرانسل در از دست دادن شریک تجاری‌اش چیست، گفت: «خروج سرمایه‌گذار خارجی در شرایطی که کشور در تحریم‌ها قرار دارد، موضوعی است که بارها رخ داده است. اپراتور ایرانسل هم یکی از اپراتورهای مهم کشور است که تعداد مشترکان زیادی دارد و حتی بعضا در حوزه اینترنت هم به عنوان اپراتور برتر مطرح می‌شود و باید دید این شرکت چه برنامه‌ای برای ادامه روند سرمایه‌گذاری و درآمدی خود در شرایط خروج MTN دارد.»