گروه دانش و فن
اگرچه انتشار گزارش از وضعیت سرویس‌دهی اپراتورهای همراه و ثابت، موضوع جدیدی نیست و پیش از این هم سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به این کار اقدام می‌کرد، اما انتظاری که مسوولان با راه‌اندازی سامانه نت‌سنج‌پلاس دارند این است که با شفافیتی که در مشاهده کیفیت اینترنت وجود دارد و مردم به صورت آنلاین و در لحظه می‌توانند از وضعیت سرویس خود و سرویس‌های دیگر در نقاط مختلف کشور باخبر شوند، اپراتورها تلاش بیشتری برای بهبود کیفیت شبکه‌های خود کنند.
حسین فلاح جوشقانی، رییس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی روز گذشته در نشست خبری «راه‌اندازی سامانه نت‌سنج‌پلاس و قابلیت‌های آن» اظهار کرد: وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات از ابتدای حضور خود، درخواست داشتند کیفیت برای مردم شفاف شود و نظارت از سمت مردم باشد و این مساله به عنوان سیاست کلی در دستور کار سازمان تنظیم مقررات ارتباطات قرار گرفت. در حال حاضر ۱۷ اپراتور ثابت، سه اپراتور موبایل و دو اپراتور ثابت بی‌سیم داریم و بر این اساس پروژه‌ای طراحی کردیم که شاخص‌های کیفیت را بر اساس اسناد بین‌المللی بررسی کنیم که شاخص کیفیت سرویس از تاخیر، جیتر و پکت‌لاس و شاخص تجربه مشتری از جمله اینکه صفحه با چه سرعتی لود می‌شود را دربرمی‌گیرد. برای آگاهی از این اطلاعات، یکی از روش‌ها این بود که به اطلاعات اپراتورها اکتفا کنیم که امکان مهندسی اطلاعات وجود داشت و ممکن بود فقط اطلاعات خوب به دست ما برسد. به همین دلیل سعی کردیم خود را به جای مشتری بگذاریم، برای این کار ۶۰۰۰ سنجه کیفیت خدمات اپراتورها را در سطح کشور نصب کردیم که شاخص‌های اطلاعات را بررسی کنند و این اطلاعات به‌صورتی که برای مردم قابل درک باشد، در سامانه نت‌سنج‌پلاس قرار می‌گیرد و مردم می‌توانند به‌صورت شفاف این اطلاعات را مشاهده کنند. وی ادامه داد: همچنین در کل کشور ۲۴۰ هزار کیلومتر درایو تست قرار دادیم، به این صورت که ماشینی با سیم‌کارت اپراتورهای مختلف در کل کشور تردد و بررسی می‌کند که اپراتورها پوشش مناسبی دارند یا خیر. البته با امکان درایو تست تنها می‌توان پوشش خیابان‌ها را بررسی کرد و داخل خانه‌ها را شامل نمی‌شود مورد بررسی قرار داد. به همین منظور برای اینکه پوشش داخلی اپراتورها را در نظر بگیری، اپلیکیشنی طراحی کردیم که اگر مشترکین آن را روی گوشی خود نصب کنند، هم می‌توانند به‌صورت آنلاین اطلاعات را ببیند و هم اطلاعات را برای ما بفرستند.»
بیش از 130 هزار نفر از نت‌سنج بازدید کردند
رییس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی با بیان اینکه اطلاعات سامانه ۱۹۵ با سامانه نت‌سنچ‌پلاس یکپارچه شده، افزود: «اپراتورها از اینکه مردم در جریان کیفیت قرار می‌گیرند، نگران هستند اما این برای مردم خوب است، کما اینکه تاکنون بالغ بر ۱۳۰ هزار نفر از سایت بازدید کردند و نظرشان را درباره سامانه دادند. در این مدت هم کاربرانی که از این سامانه استفاه کردند، ۴۶ درصد گفتند سامانه خیلی خوب، ۳۵ درصد خوب و ۲۰ درصد گفتند که متوسط یا ضعیف است.» فلاح جوشقانی در پاسخ به اینکه آیا اپراتورها نظراتی که درباره کیفیت آنها داده می‌شود را می‌پذیرند، گفت: «برخی اپراتورها نظرشان این است که دیتاهایی که از طریق سامانه نت‌سنج‌پلاس به دست می‌آید با دیتاهای خودشان متفاوت است. طبیعی است که اپراتور این‌طور بگوید که دیتا را قبول نداریم و نمره اول کشور هستیم. البته ما نسبت به اطلاعات خود اطمینان داریم حالا اگر گروهی مشکلی در این اطلاعات می‌بینند می‌توانند گزارش‌های خود را برای ما ارسال کنند و ما هم آن را بررسی و اگر اشتباه از سمت ما باشد اعلام و آن را رفع می‌کنیم. تفاوتی که این سامانه با نظارت‌های قبلی دارد این است که اطلاعات سامانه در معرض دید مردم قرار دارد و نیاز نیست ما بگوییم کار کدام اپراتور خوب است و کدام بد.» وی همچنین درباره تضمین تاثیر نت‌سنج‌پلاس بر افزایش بهبود کیفیت اینترنت بیان کرد: «قبلاً ما گزارش‌های فصلی و سالانه از وضعیت سرویس‌دهی اپراتورهای همراه و ثابت می‌دادیم و بسیاری از مردم هم اصلاً این گزارش‌ها را نمی‌دیدند و به آن توجه نداشتند؛ اما حالا مردم به صورت آنلاین و در لحظه می‌توانند از وضعیت سرویس خود و سرویس‌های دیگر در نقاط مختلف کشور باخبر شوند. مطمئن باشید به مرور زمان اثرات بهبود کیفیت شبکه اینترنت کشور را خواهید دید چرا که اپراتورها حالا می‌دانند مردم آنها را رصد می‌کنند. از طرفی پیش از این در بسیاری از مواقع، زمانی‌که مشترک با شرکت‌های اینترنتی تماس می‌گرفت آنها مشکل را به گردن مخابرات یا زیرساخت می‌انداختند. حالا با این سامانه همه‌چیز شفاف خواهد شد و حواس ما هم بیشتر جمع خواهد شد که مشکل از سمت اپراتورهاست یا بخش حاکمیت چون دیگر همه‌چیز آنلاین و شفاف ثبت می‌شود.»
بازار ما به بلوغ نرسیده است
یکی از مواردی که از زمان راه‌اندازی نت‌سنج‌پلاس مطرح شده، این است که چنین سامانه‌ای برای نخستین‌بار راه‌اندازی شده، هرچند این موضوع بدین معنا نیست که ایران از نظر فناوری‌های نوین در سطح بالاتری از سایر کشورها قرار داد. فلاح درباره این موضوع توضیح داد: «اقدامی که ما انجام دادیم به این معنا نیست که بقیه کشورهای دنیا این تکنولوژی را ندارند یا در کاربران‌شان این نیاز حس نشده است. در کشورهای دیگر دنیا به این دلیل که بازارهای اپراتوری‌شان به بلوغ رسیده است، نظارت رگولاتورها به حوزه‌های پسینی رفته است. شرایط بلوغ بازار تعیین می‌کند مردم کدام اپراتور و کدام کیفیت را انتخاب می‌کنند. متاسفانه با گذشت این همه سال، ما بلوغ مناسب را در بازار اپراتورها نداریم. بازار ما شاخص‌های خوبی دارد اما رقابتی نیست و همین مساله ایجاد مشکل می‌کند. به‌طور مثال، ما سه اپراتور همراه در کشور داریم که یکی از آنها سهم ۵۵ درصدی دارد، یکی ۴۰ درصدی و دیگری کمتر از ۵ درصد. این نشان می‌دهد هیچ رقابتی در بازار نیست. در حوزه تلفن ثابت نیز وضعیت ما به همین شکل است و شرکت مخابرات به در دست داشتند بیش از 55 درصد بازار، انحصار دارد.» او درباره علت این انحصار اظهار کرد: «انحصار ذاتی مخابرات به‌دلیل مشکل در واگذاری این شرکت در مرحله خصوصی‌سازی ایجاد شده است. زیرساخت‌های شبکه این شرکت در زمان دولتی بودن و با هزینه دولت ایجاد شده و حالا شرایط به گونه‌ای است که برای شرکت‌های بخش خصوصی صرفه اقتصادی ندارد که با هزینه بالا یک شبکه موازی دیگر در این زمینه ایجاد کنند. از طرفی مخابرات حالا رقیب شرکت‌های اینترنتی است و با اینکه توانسته‌ایم بازار ۵ تا ۴ میلیون برای شرکت‌های اینترنت ثابت ایجاد کنیم اما همچنان نزدیک ۵۰ درصد بازار در اختیار مخابرات است. در واقع مخابرات علاوه بر عمده‌فروشی، خرده‌فروشی هم انجام می‌دهد و این کار را برای شرکت‌های اینترنتی سخت‌تر کرده است. ما برای پایان دادن به این انحصار دو راه‌حل درنظر گرفتیم. در اولین گام به شرکت ایرانیان‌نت به عنوان اپراتور چهارم در حوزه فیبرنوری مجوز برای ایجاد شبکه براساس فیبرنوری دادیم اما به دلایل مختلف این اپراتور نتوانست سرمایه‌گذاری لازم در این بازار را انجام دهد. در نهایت راه‌حل دومی را درنظر گرفته‌ایم و آن ایجاد یک کنسرسیوم مشترک با ترکیب اپراتورهای FCP و وزارت نیروی برای گسترش شبکه فیبرنوری است. با تشکیل این کنسرسیوم که مراحل نهایی خود را طی می‌کند، قرار است از راه هوایی و با توجه به زیرساخت‌های وزارت نیرو در زمینه شبکه فیبرنوری، اپراتورهای اینترنتی امکان ارایه سرویس فیبرنوری را داشته باشند.»
