گروه دانش و فن
بعد از تحریم دامنه دات‌کام برخی سایت‌ها و خبرگزاری‌ها، این نگرانی وجود دارد که این مشکل برای سایر کسب‌وکارهای آنلاین نیز رخ دهد. مدتی پیش دامنه دات‌کام (com.) برخی سایت‌های ایرانی را سرویس‌دهنده امریکایی آنها تحریم و از دسترس خارج کرد. این اتفاق که به‌دلیل تحریم‌های امریکا علیه ایران رخ داده، ممکن است در آینده گریبان‌گیر برخی کسب‌وکارهای آنلاین دیگر نیز شود. به عنوان مثال، دلیل از دسترس خارج‌شدن یکی از این سایت‌ها این بود که دامین خود را از رجیسترکننده امریکایی خریده بود که به‌دلیل تحریم‌ها، رجیسترکننده سرویس‌دهی خود به سایت را قطع کرد و درنتیجه، سایت از دسترس خارج شد. راه‌حل موقت برای حل مشکل این است که کسب‌وکارها رجیستر خود را از شرکت‌های امریکایی خارج کنند و به‌سمت شرکت‌های اروپایی بروند. همانطور که سایت بسته‌شده نیز برای حل مشکل خود، با شرکت ثبت‌کننده دامنه اروپایی همکاری کرد و توانست در کمتر از ۱۰ ساعت مشکل را برطرف کند. هرچند این راه‌حل دایمی نیست و احتمال دارد شرکت‌های اروپایی نیز با فشاری که امریکا به آنها وارد می‌کند، سایت‌های ایرانی را تحریم کنند.
آیکان (The Internet Corporation for Assigned Names and Numbers) یا به اختصار ICANN سازمانی غیر‌انتفاعی زیرنظر سازمان ملل است که مسوولیت مدیریت و واگذاری نام‌های دامنه را برعهده دارد. رجیسترها یا ثبت‌کنندگان اصلی همگی زیرنظر این سازمان فعالیت می‌کنند و ثبت‌کنندگان اصلی نیز تعدادی خرده‌فروش دارند؛ درست مانند شرکت‌هایی که‌هاست و دامین می‌فروشند. کسب‌وکارها باید مدنظر داشته باشند که حتما از رجیستری استفاده کنند که اروپایی است و مشکلی با ایران نداشته باشد یا از نمایندگان ایرانی آنها سرویس دریافت کنند. رسول جلیلی، عضو شورای عالی فضای مجازی، نیز چند روز پیش با اشاره به حذف ناگهانی اپلیکیشن‌های تلگرام طلایی و هاتگرام به دست گوگل و تحریم دامنه دات‌کام برخی سایت‌ها، استقلال و خوداتکایی را راه‌حل این مشکل دانست و اظهار کرد تنها چاره، راه‌اندازی ایرانت یا همان شبکه ملی اطلاعات است، زیرا در ایرانت دامنه دات ایران (ir.) جایگزین دات‌کام می‌شود و دیگر کنترل آن در دست دیگر کشورها نخواهد بود.
جعل دامنه مشکل‌آفرین است
در این راستا مصطفی خلیل‌نسب، مشاور و فعال کسب‌وکارهای اینترنتی در گفت‌وگو با زومیت، درباره تحریم دامنه دات‌کام و تأثیرش روی کسب‌وکارها و راه‌حل این موضوع توضیح داد. او درباره دلیل بسته‌شدن یا به عبارت صحیح‌تر، اختلال در دامنه دات‌کام برخی سایت‌های ایرانی گفت: «دلیل بسته‌شدن دامنه دات‌کام برخی سایت‌ها ازجمله خبرگزاری‌ها این بود که این شرکت‌ها را امریکا تحریم کرده است؛ به‌همین‌دلیل، دامنه آنها نیز با تحریم مواجه شده و دسترسی به دامنه دات‌کام را قطع کرده‌اند. بااینحال، درباره سایت‌های دیگر کسب‌وکارها باید مدنظر داشته باشیم که با‌توجه‌به تحریم‌های امریکا، ایرانیان امکان خرید و دریافت سرویس از شرکت‌های امریکایی یا شرکت‌های در حال تجارت با امریکا را نداشته و ندارند؛ اما درحالحاضر، بسیاری از شرکت‌های اروپایی بدون هیچ مشکلی به شرکت‌های ایرانی سرویس ارایه می‌دهند و شرکت‌هایی که دچار مشکل شده‌اند، باید دامین خود را به خرده‌فروشی‌های دیگر از جمله اروپایی‌ها منتقل کنند. البته پیشنهاد می‌شود از سرویس‌دهنده ایرانی سرویس دریافت کنند تا با آسودگی خاطر به کسب‌وکارشان بپردازند و درگیر این مسائل نباشند.» خلیل‌نسب ادامه داد: «زمانی‌که شخص حقیقی یا حقوقی مستقیما تحریم شود، دامنه آن نیز تحریم می‌شود و به‌مشکل می‌خورد. متأسفانه درحالحاضر در ایران، برای رفع مشکل تحریم دامنه یکی از خبرگزاری‌ها از راه جعل DNS اقدام کرده‌اند و به این روش دامنه دات‌کام این خبرگزاری در ایران در دسترس است. این روش غیرقانونی و کار خطرناکی است؛ زیرا مالکیت معنوی را زیر سوال می‌برد و می‌تواند عواقب بدی داشته باشد. من به‌جدّ مخالف جعل DNS هستم. شرکت‌های ایرانی باید از سرویس‌دهنده ایرانی سرویس دریافت کنند تا با آسودگی خاطر به کسب‌وکارشان بپردازند. جعل سامانه نام دامنه که به آن DNS spoofing گفته می‌شود، نوعی حمله هک کامپیوتری است که هدف آن انحراف درخواست‌ها از رسیدن به سرور اصلی و هدایت به‌سمت سرور جعلی است. دامنه دات‌کام خبرگزاری فارس با همین روش در ایران می‌تواند باز شود و اگر با آی‌پی خارجی وصل شویم، دامنه دات‌کام این سایت وجود ندارد. مشکل امنیتی که دامنه‌های جعلی می‌توانند به وجود آورند، این است که وقتی سایتی با جعل DNS به دات‌کام منتقل می‌شود، موتورهای جست‌وجو مانند گوگل در دسترسی به این سایت، با خطا مواجه می‌شوند و نمی‌توانند تشخیص دهند این سایت به صفحه جدید منتقل شده یا نه تا بتوانند نتایج آن را جایگزین کنند.» وی در پاسخ به این پرسش که آیا مشکل بسته‌شدن یا اختلال ممکن است در آینده برای برخی کسب‌وکارهای آنلاین رخ دهد، گفت: «اگر شخص یا کسب‌وکاری تحریم شود، بله احتمال مسدودشدن تمامی دامنه‌های آن وجود دارد؛ اما در حالت عادی، ممکن است امروز در حال دریافت سرویس از شرکتی آسیایی و اروپایی باشید و این شرکت امروز مشکلی با مشتری ایرانی نداشته باشد. اگر روزی این شرکت بخواهد وارد بازار امریکا شود یا شرکتی امریکایی آن را بخرد باید طبق قوانین امریکا عمل کند؛ بنابراین، سرویس خود را از ایرانیان قطع می‌کند. بااینحال، شرکت سرویس‌دهنده نمی‌تواند دامین را از شما بگیرد و فقط می‌تواند سرویس‌دهی خود را قطع کند. بنابراین، می‌توانید دامین خود را به شرکت دیگری منتقل کنید و مشکل را از بین ببرید که مشکلی در ارایه خدمات به ایرانیان نداشته باشد. دقیقا همانند مشکلی که چندی پیش برای برخی سایت‌های ایرانی پیش آمد. برخی شرکت‌های اروپایی نیز با ایرانی‌ها همکاری می‌کنند و مشکلی از این بابت برای مشتریان ایرانی وجود ندارد.»
احتمال تحریم اروپایی‌ها هم وجود دارد
خلیل‌نسب در پاسخ به این پرسش که آیا ممکن است شرکت‌های اروپایی نیز ایرانی‌ها را تحریم کنند و به‌عبارتی، این مشکل برای آنها پیش بیاید، گفت: «بله، این احتمال وجود دارد. درواقع، هم احتمال تحریم و هم احتمال اتفاق دیگری وجود دارد که در ۱۰ سال اخیر، دوبار رخ داده است. به عنوان مثال، سال‌ها پیش یکی از شرکت‌های سرویس‌دهنده هلندی به‌نام ریسلرکلاب وجود داشت که در هلند ثبت شده بود و بعد از مدتی، شرکتی امریکایی آن را خرید؛ به‌همین‌دلیل، اعلام کرد نمی‌تواند به ایرانی‌ها سرویس دهد. این شرکت تصمیم گرفت تمامی دامنه‌های ایرانیان را به شرکت دیگری به‌نام ریسلو منتقل کند. حدود پنج سال بعد از این ماجرا، شرکت جدید به‌دلیل استقبال ایرانی‌ها به‌اندازه‌ای رشد کرد که بازهم یکی از شرکت‌های امریکایی آن را تصاحب کرد و درنتیجه، همه دامنه‌های ایرانی بار دیگر از این شرکت کوچ کردند و اکثرا به شرکت جوکر منتقل شدند. به‌عبارت‌دیگر، دو مشکل عمده وجود دارد: یکی اینکه شرکت اروپایی تصمیم بگیرد وارد بازار امریکا شود و دیگر اینکه اتحادیه اروپا ایران را تحریم کند. درصورت تحریم اتحادیه اروپا، باید ببینیم در آسیا چه رجیستری برای ارایه خدمات به ایرانیان آماده است.» این فعال کسب‌وکارهای اینترنتی به عنوان راه‌حل قطعی پیشنهاد داد شرکت‌های ایرانی باید درکنار دامنه دات‌کام، دامنه دات‌آی‌آر (.ir) نیز داشته باشند و گفت: «حتی اگر سایت اصلی کسب‌وکاری دات‌کام است، بهتر است دامنه دات‌آی‌آر هم داشته باشند و آن را ری‌دایرکت کنند. همچنین درصورت تمایل، این موضوع را به مشتریان خود اطلاع‌رسانی کنند تا درصورت بروز هر مشکل، سایت با دامنه دات‌آی‌آر دردسترس باشند.» او در پاسخ به این پرسش که انتقال دامنه اصلی از دات‌کام به دامنه دات‌آی‌آر مشکلاتی مانند جابه‌جاشدن رتبه گوگل را برای کسب‌وکار به‌همراه خواهد داشت یا خیر، گفت: «امیدوارم هیچگاه چنین اتفاقی نیفتد؛ اما درصورت اجبار تغییر دامنه اصلی، گوگل ابزاری با عنوان Change of Address Tool بدین‌منظور دارد که اگر درست طبق آن عمل کنید مشکلی وجود نخواهد داشت؛ ولی اگر بدون این تنظیمات فقط دامنه را تغییر دهید، انجام این کار عملا به‌معنای از‌دست‌دادن کامل رتبه و شروع دوباره محسوب می‌شود که برای کسب‌وکار فاجعه‌آفرین است. »
