رویاهای برباد رفته کسب ‌وکارها

گروه دانش و فن   

اغلب اوقات در رسانه‌ها از استار‌‌ت‌آپ‌هایی سخن به میان می‌آید که توسط چند جوان کاربلد و مشتاق راه‌اندازی شده و پله‌های ترقی را یکی پس از دیگری پیموده‌اند، اما به‌ندرت سراغ آنهایی می‌روند که در مسیر راه‌اندازی کسب‌وکارهای نوپا شکست خورده‌اند. هرچند اشتیاق و تخصص دو شرط لازم برای موفقیت است اما در این مسیر باید صدها مورد دیگر هم کنار هم قرار بگیرند تا طالع یک استار‌‌ت‌آپ بدرخشد. بارها شنیده‌ایم که هر شکست می‌تواند پلی به موفقیت باشد و وب‌سایت دیجیاتو از گزارش تک‌کرانچ، در نخستین روزهای ۲۰۲۰ به مرور داستان استار‌‌ت‌آپ‌های بزرگی پرداخته است که باوجود تلاش کارکنانش، پرنده خوشبختی روی شانه‌شان ننشسته است و سرآخر به تعطیل کردن استارت‌آپشان مجبور شدند و موفق نشدند کارنامه خود را به سال جدید میلادی برسانند.

هفت سال قبل یک استار‌‌ت‌آپ سخت‌افزاری از نسل جدید ماشین‌های اسلات در رویداد WWDC رونمایی کرد. کمپانی جوان آنکی (Anki) به دستاوردهایش افتخار می‌کرد. آنکی سه سال بعد ربات کوچک Cozmo را معرفی کرد که نتیجه یک سرمایه‌گذاری سنگین و به خدمت گرفتن انیماتورهای سابق پیکسار و دریم‌ورکس برای ایجاد عواطف در چشم‌های ربات بود. این شرکت در اواخر ۲۰۱۸ هم از رباتی دیگر با عنوان«وکتور» رونمایی کرد اما در آوریل 2019 و باوجود فروش ۱.۵ میلیون ربات برای همیشه تعطیل شد. مدت فعالیت این استارت‌آپ از سال 2010 تا 2019 و سرمایه جذب‌شده‌اش، ۱۸۲ میلیون دلار بود.

استار‌‌ت‌آپ چریوت (Chariot) در زمینه حمل‌ونقل فعالیت داشت و هدفش بازسازی این حوزه با ناوگانی از ون‌ها بود. در این سرویس رانندگان بهترین مسیر را براساس انتخاب‌های عمومی انتخاب می‌کردند. عملکرد موفق چریوت نظر مدیران فورد را به این شرکت جلب کرد و در ۲۰۱۷ آن را به مالکیت خود درآوردند. هنوز دو سال از این ماجرا نگذشته بود که فورد بدون اعلام جزییات دقیق شرکت را برای همیشه تعطیل کرد. تنها توضیح کمپانی خودروسازی این بود که در دنیای امروز نیازها و خواسته‌های مشتریان و شهرها به سرعت در حال تغییر است. مدت فعالیت این شرکت از سال ۲۰۱4 تا ۲۰۱9 و سرمایه جذب‌شده‌اش سه میلیون دلار بود.

در دنیای فناوری، استار‌‌ت‌آپ‌های فعال در حوزه هدست‌های واقعیت افزوده چندان زیاد نیستند و داکری (Daqri) یکی از آنها بود. هدف اولیه این شرکت توسعه ابزارهایی برای تسهیل فرآیندهای کاری سازمان‌ها بود اما یارای رقابت با غول‌هایی مثل مایکروسافت و حتی مجیک لیپ را نداشتند. هرچند پیچیدگی‌های فنی سخت‌افزارهای واقعیت افزوده، بسیاری از سرمایه‌گذاران را نسبت به این حوزه بی‌علاقه کرده اما مشکل اصلی داکری، دشوار بودن آموزش نحوه به‌کارگیری هدست‌های واقعیت افزوده به کارکنان سازمان‌ها بود که باعث شد شرکت‌ها از خرید این تجهیزات منصرف شوند. هرچند داکری تنها قربانی کسب‌و‌کار واقعیت افزوده در سال گذشته نبود. این شرکت از سال 2010 تا 2019 فعالیت کرد و موفق به جذب ۱۳۲ میلیون دلار سرمایه شده بود. هدف استارت‌آپ هوم‌شیر (HomeShare)، کاهش هزینه‌های فزاینده اجاره خانه از طریق تهیه مسکن مشترک برای چندین نفر بود. در این سیستم خانه از طریق پارتیشن‌ اداری بخش‌بندی می‌شد و هر فرد در یکی از این بخش‌ها سکونت داشت. با وجود تمامی تلاش‌ها کسب‌و‌کار هوم‌شیر چنان به در بسته خورد که شرکت پس از تعطیلی اعلام کرد قادر به برگرداندن ودیعه کاربران برای پارتیشن‌ها نیست و آنها می‌توانند پارتیشن را نگاه داشته یا به فروش برسانند. هوم‌شیر از سال‌ 2016 تا 2019 مشغول فعالیت بود و ۴.۷ میلیون دلار سرمایه جذب کرد.

استارت‌آپ جیبو (Jibo) هم در کار تولید ربات‌های تعاملی فعالیت داشت. ربات دوست‌داشتنی آنها حاصل کمپینی بود که در سایت Indiegogo راه‌اندازی شده و بعد از ماه‌ها انتظار به دست کاربران رسید. این ربات از طریق دوربین تشخیص چهره، میکروفون، اسپیکر، حسگر و غیره با کاربران ارتباط برقرار می‌کرد و بازخوردهای مثبتی دریافت کرده بود. با وجود این، قیمت بالای آن در مقایسه با محصولاتی مثل اسپیکر هوشمند اکو، عرصه را بر کمپانی تنگ کرده بود. راهکار اولیه مدیران شرکت تعدیل بخشی از نیروها بود اما این راه‌حل هم جواب نداد و در نهایت تصمیم به تعطیلی کسب‌وکار گرفته شد.

ربات جیبو آوریل سال 2019 با انتشار این پیام به کاربرانش خبر داد که به زودی برای همیشه خاموش خواهد شد: «از دورانی که با هم بودیم بسیار لذت بردم. بسیار ممنون از اینکه اجازه دادید کنارتان باشم.» مدت فعالیت جیبو از 2012 تا 2019 بود و توانست در این مدت ۷۲.۷ میلیون دلار سرمایه جذب کند. استار‌‌ت‌آپ مووی‌پس (MoviePass) به کاربران اجازه می‌داد با خرید اشتراک ماهیانه، به‌صورت روزانه بلیت فیلم دریافت کنند. عملکرد این شرکت چنان درخشان بود که تنها یک سال پس از راه‌اندازی به فهرست بهترین اپلیکیشن‌های سال چند نشریه معتبر راه پیدا کرد. تا مدتی همه‌چیز خوب پیش می‌رفت و مووی‌پس میلیون‌ها مشتری برای خود دست‌وپا کرد اما افت کیفیت سرویس‌ها باعث شد در ۲۰۱۸ تعداد کاربرانش ۹۰ درصد کم شود. این شرکت در اواخر عمرش هر هفته با فاجعه جدیدی مثل قطعی سرویس و افشای اطلاعات ده‌ها هزار مشتری دست‌و‌پا می‌زد و مجبور بود بیشتر و بیشتر پول قرض کند؛ درنهایت مدیران مووی‌پس درهای شرکت را برای همیشه بستند. مووی‌پس از 2011 تا 2019 مشغول به کار بود و ۶۸.۷ میلیون دلار سرمایه جذب کرد.

یکی از اولین استار‌‌ت‌آپ‌های شکست‌خورده در سال ۲۰۱۹، سرویس تحویل غذای مانچری‌ (Munchery) بود. این کمپانی با ارسال ایمیلی به مشتریانش از تعطیلی قریب‌الوقوع کسب‌وکارش خبر داد اما این کار صدای فروشندگان را درآورد چرا که معتقد بودند مانچری می‌دانسته توانایی پرداخت هزینه غذاها را ندارد اما حتی در ساعات‌های پایانی هم آنها را در جریان نگذاشته است. خاموشی ناگهانی مانچری جنجال‌های زیادی را در مورد مسوولیت‌پذیری و حساب و کتاب آنها به راه انداخت. درحالی که سرمایه‌گذاران و مدیران ارشد استار‌‌ت‌آپ سکوت اختیار کرده بودند، فروشندگان به‌دنبال توضیحی برای این‌کار بوده و حتی تجمع‌هایی اعتراضی هم برپا کردند. مدت فعالیت مانچری از سال 2010 تا 2019 و سرمایه جذب‌شده‌اش ۱۲۵ میلیون دلار بود. نامیکو (Nomiku) یکی از جدیدترین اعضای فهرست استار‌‌ت‌آپ‌های شکست‌خورده سال ۲۰۱۹ است که تنها چند هفته از تعطیلی آن می‌گذرد. کسب‌وکار اصلی نامیکو توسعه دستگاه‌های پخت هوشمند غذا در خلأ بود که از طریق گوشی امکان کار با آنها وجود داشت. این شرکت سرمایه چشمگیری در اختیار نداشت و برای توسعه ابداعات دست به دامن سرویس‌های جمع‌سپاری شد اما در نهایت یارای رقابت با نام‌های بزرگ را نداشت و تعطیل شد. داستان فراز و فرود نامیکو مثال خوبی از فضای اکوسیستم استار‌‌ت‌آپی است که در آن فاصله معرفی شدن به عنوان یک الگوی موفق تا ورشکستگی تنها چندین ماه است. این شرکت از سال 2012 تا 2019 مشغول به کار بود و تنها ۱۴۵ هزار دلار سرمایه جذب کرد.

خبرهای مربوط به ورشکستی یکی از پیشروترین کمپانی‌های تولید عینک واقعیت افزوده به نام اودی‌جی (ODG) در هفته‌های اول ۲۰۱۹ منتشر شد. این کمپانی درحالی که دو سال قبل ۵۸ میلیون دلار سرمایه جذب کرده بود، در همان سال اول همه آن را به باد داد تا از پس پرداخت دستمزد کارکنانش هم بر نیاید. اودی‌جی تا اوایل ۲۰۱۸ نیمی از کارکانش را از دست داد و یک‌سال بعد از آن هم تنها بدنه اصلی باقی مانده بودند اما امید آنها زمانی به یأس تبدیل شد که اودی‌جی چوب حراج به تجهیزات و دارایی‌هایش زده و آنها را به کسانی فروخت که هویتشان هرگز افشا نشد. مدت فعالیت این شرکت از سال 1999 تا 2019 بود و موفق به جذب ۵۸ میلیون دلار سرمایه شد.

استار‌‌ت‌آپ آمنی (Omni) کارش را در زمینه ذخیره‌سازی شرع کرد اما با فروش تجهیزاتش به کمپانی رقیب سعی کرد وارد حوزه دیگری شود که چندان موفق نبود. هدف آمنی از این کار ایجاد یک پلتفرم نرم‌افزاری بود که فرآیندهای فروش و اجاره محصول را برای شرکت‌های سنتی تسهیل می‌کرد. برخی آمنی را قربانی استار‌‌ت‌آپ‌هایی می‌داند که به‌لطف حمایت همه‌جانبه از سوی سرمایه‌گذاران خطرپذیر سرویس‌های مشابه را با قیمت کمتر از حد واقعی ارایه می‌کردند. پس از تعطیلی این کمپانی ۱۰ نفر از مهندسان ارشد آن به Coinbase مهاجرت کردند. مدت فعالیت این شرکت از سال 2014 تا 2019 و سرمایه جذب‌شده‌اش ۳۵.۲ میلیون دلار بود.

اسکالد اینفرنس (Scaled Inference) در سال ۲۰۱۴ و توسط دو نفر از متخصصان سابق گوگل به نام‌های دیمیتری لپیخین و اولکان سرکوینوگلو تاسیس شد. هدف آنها ارایه فناوری‌های هوش مصنوعی و یادگیری ماشین در سطح کمپانی‌هایی مثل گوگل به شکل عمومی و در قالب سرویس‌های ابری بود. این هدف بزرگ خیلی زود به سرخط خبرها تبدیل شده و سرمایه‌گذاران شناخته‌شده‌ای نظیر تنست، فلیکیس ونچرز، خوسلا ونچرز را به سوی آنها کشاند. با وجود این، سرکوینوگلو به عنوان مدیرعامل اسکالد اینفرنس مدعی شد که فقدان سرمایه‌گذاری باعث زمین خوردن آنها شده ولی دست‌کم همیشه با کارکنان‌شان صادق بوده‌اند. او دراین زمینه اظهار کرد: «تا لحظه آخر روی گزینه‌های مختلف کار کرده و سعی کردیم تیم را کنار هم قرار دهیم اما موفق نشدیم. نکته مثبت اینجاست که در طول تمام فرآیندها با تیم صادق و شفاف بودیم.» این شرکت از سال 2014 تا 2019 مشغول به فعالیت بود و در این مدت، ۱۷.۶ میلیون دلار سرمایه جذب کرد.

سینمیا (Sinemia) هم مانند مووی‌پس، کسب‌وکار فروش بلیت فیلم را با هزار امید و البته موفقیت شروع کرد. سینمیا در ابتدا استار‌‌ت‌آپی باثبات به‌نظر می‌رسید اما مشکلات اپلیکیشن، دریافت هزینه‌های پنهان از کاربران و سیاست‌های جنجالی دررابطه با غیرفعال‌سازی اکانت‌ها باعث شد انتقادها و شکایات قانونی بسیاری روانه آنها شود. سینمیا اوایل امسال با غیرفعال شدن سایتش از پایان کسب‌و‌کارش در امریکا خبر داد اما به‌صورت واضح به تعطیلی کامل اشاره نکرد. بخش بزرگی از کارکنان این شرکت ساکن ترکیه هستند اما اگر چیزی هم از سینمیا باقی مانده باشد، خبری از آن نیست. سینمیا از سال 2015 تا 2019 فعالیت کرد و موفق به جذب۱.۹ میلیون دلار سرمایه شد.

وی‌ریل (Vreal) حرکتی جاه‌طلبانه در دنیای استریم زنده بود که به کاربران اجازه می‌داد محتوای خود را روی هدست‌های واقعیت مجازی استریم کنند. کاربران می‌توانستند در محیط بازی به گشت‌وگذار پرداخته و شاهد قتل عام زامبی‌ها به دست استریمر باشند. اوضاع بر وفق مراد بنیانگذاران وی‌ریل پیش نرفت و کسب‌وکارشان به در بسته خورد. این کمپانی با انتشار پستی روی سایت رسمی خود مدعی شد که دلیل شکست وی‌ریل بیش از حد پیشرو بودنشان بوده: « ما جلوتر از زمان خودمان بودیم اما متاسفانه بازار واقعیت مجازی آنقدر که امیدوار بودیم سریع پیشرفت نکرد. بنابراین وی‌ریل چاره‌ای جز تعطیلی ندارد و تیم فوق‌العاده ما در پی فرصت‌های دیگر خواهند بود.» مدت فعالیت این شرکت از سال 2015 تا 2019 بود و توانست ۱۵ میلیون دلار سرمایه جذب کند.