گروه دانش و فن
یکی از لازمه‌های رشد اقتصادی، ضرورت تولید است. تولید محتوای بومی که شاید نتوان نمونه آن را در منابع بین‌المللی یافت و علت آن هم محدود بودن برخی اطلاعات به زبان و جغرافیای خاص هر کشور است را می‌توان زیر مجموعه‌ای از این تولید دانست. تولید محتوای بومی به زبان فارسی در حوزه فضای مجازی همواره از دغدغه‌های مسوولان فناوری اطلاعات و همچنین بخش فرهنگ و ارشاد اسلامی بوده است و البته چاره‌هایی نیز برای آن اندیشیده شده که توسعه میزان استفاده مصرف‌کنندگان اینترنت از محتوای داخلی به ۸۰ درصد تا انتهای برنامه ششم، افزایش حجم تولید محتوای بومی دیجیتال با افزایش منابع حقیقی و حقوقی تولید محتوا و تسهیل فعالیت‌های آنها از جمله آنهاست، اما هنوز هم راه زیادی برای طی کردن دارد. همچنین در حالی که زنگ آغاز شبکه ملی اطلاعات چندسالی است که زده شده، یکی از تکه‌های اصل این پازل، موضوع محتوای بومی است که مسوولان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز همواره به آن تاکید داشتند. در حال حاضر با راه‌اندازی فازهای سه‌گانه شبکه ملی اطلاعات و بحث‌های زیرساختی مربوط به آن، کمبود در زمینه محتوای بومی را می‌توان حلقه مفقوده شبکه ملی اطلاعات دانست که نیازمند مشارکت بخش‌های خصوصی و تجمیع‌کنندگان محتواست. شبکه ملی اطلاعات به تعبیر برخی، یک زیرساخت یا به عبارتی یک سخت‌افزار است که نیازمند تولید محتواست. محتوایی که طبیعتاً یک نهاد یا سازمان خاص نمی‌تواند اساساً متولی آن بشود، زیرا این محتوا باید آنقدر گسترده باشد که بتواند نیاز فکری، فرهنگی و حتی سرگرمی مردم را پاسخگو باشد. در این شرایط مسلماً کسی بهتر از مردم نمی‌تواند تولیدکننده نیازهای محتوایی کشور باشد و از همین رو در سال‌های گذشته ورود بخش خصوصی به عرصه تولید محتوا، موجب رونق گرفتن این بخش شده است.
کمک به تسهیل راه تولیدکنندگان محتوا
محمدجواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات روز گذشته با حضور در جشنواره کودک‌آنلاین اظهار کرد: کودک آنلاین یک شتابدهنده است و این شتابدهنده به کسانی که می‌خواهند تولید محتوا انجام دهند کمک می‌کند. البته طبیعی است که وزارت ارتباطات در حوزه محتوا ورود نمی‌کند؛ محتوا را هنرمندها و مردم می‌سازند و مردم هم مصرف‌کننده آن هستند. نکته قابل توجه این است که باید به تولیدکنندگان کمک و راه را برایشان تسهیل کنیم تا بتوانند ایده و خلاقیتی که در ذهنشان است را تبدیل به محصول کنند تا مصرف‌کنندگان نیز بتوانند از این محصولات استفاده کنند. در کودک آنلاین هدف ما این بود که از زنجیره توزیع‌کنندگان که دارندگان محتوای ویدیویی هستند گرفته تا تولیدکنندگان و سرمایه‌گذاران به هم متصل شوند و بتوانند کار را پیش ببرند.»
همچنین سی‌وپنجمین جلسه از سلسله نشست‌های نقد و اندیشه با موضوع «کارآفرینی در فضای مجازی، جهش‌ها و چالش‌ها» با حضور محمد ابوالحسنی و محمدحسن حافظی‌پور، از مدیران فعال در حوزه استارت‌آپ‌های تولید محوا برگزار شد. این تولیدکنندگان و ارایه‌کنندگان محتوا در فضای مجازی با تاکید به فرصت بودن فضای مجازی، قوانین قدیمی و نبودن متولی مشخص در این حوزه را از مشکلات و چالش‌های این حوزه عنوان کردند و از جوانان خواستند که ناامید نباشند و وارد این حوزه شوند.
متولی مشخصی در حوزه تولید محتوا نداریم
حافظی‌پور با اشاره به پلتفرم‌هایی که محیط‌های تعاملی را در فضای مجازی ایجاد می‌کنند، گفت: «در فضای مجازی سه نوع قشر ذی‌نفع هستند؛ یکی مهندسانی که سکوی پلتفرم را طراحی می‌کنند و دوم کسانی که محتواها را تولید می‌کنند و در این پلتفرم قرار می‌دهند که هر دو از این فضا سودآوری دارند و سوم نیز مصرف‌کنندگان محتوا هستند. فروشگاه‌های اینترنتی، سرویس‌دهندگان اینترنتی، تاکسی‌های اینترنتی، بانک‌ها و استارت‌آپ‌های این حوزه و بسیاری دیگر از این کسب‌وکارها در همین بستر فعالیت می‌کنند.» وی با اشاره به اینکه در دنیا تولید محتوا از فضای حقیقی به فضای مجازی تغییر کرده است، افزود: «از چند سال گذشته بسیاری شرکت‌ها از فضاهایی مانند سینما و تلویزیون گذشته‌اند و وارد این فضا شدند و به این وسیله مردم هم می‌توانند راحت‌تر به محتواهای مختلف دسترسی داشته باشند و این رویکرد در ایران نیز اتفاق افتاده و با استقبال مردم رشد خوبی نیز داشته است.»
وی به نکاتی اشاره کرد که باید برای رونق گرفتن این کسب‌وکارها رعایت شود و افزود: «برای تسریع در کار این کسب‌وکارها برای دریافت مجوزها باید آسان‌تر گرفت و همچنین به دلیل رعایت امنیت مردم در فضای مجازی باید مراجع تخصصی استانداردهایی را برای فعالیت در این حوزه تدوین کنند و این استانداردها از طرف کسب‌وکارها نیز رعایت شود.» وی با انتقاد از مشخص نبودن مرجع تاییدکننده محتوا، تاکید کرد: به دلیل اهمیت فعالیت در حوزه فرهنگ باید مرجع تصمیم‌گیر در این حوزه مشخص باشد و کسانی که می‌خواهند در این حوزه فعالیت کنند بدانند مرجع و ماخذ این حوزه کجاست؛ آیا مسوولیت با صدا‌وسیماست یا ارشاد این وظیفه را به عهده دارد؟ وزارت ارشاد به برخی در این فضا مجوز داده که صداوسیما آنها را قبول ندارد و بالعکس هم اتفاق افتاده است و در این حوزه اختلاف نظر وجود دارد و همین باعث ایجاد استانداردهای دوگانه شده است.»
حافظی‌پور با اشاره به انواع پلتفرم‌های ارایه محتوای تصویری در فضای مجازی، گفت: «اگر کسی بخواهد در این حوزه فعالیت کند می‌تواند به توسعه نرم‌افزارهای این حوزه کمک کند. فضای مجازی برای رشد و تعالی جامعه بسیار مفید است، برای فعالیت در این فضا موانعی داریم و باید فعالیت کسب‌وکارها در این فضا تسهیل شود و کسانی که می‌خواهند کسب‌وکاری راه‌اندازی کنند بتوانند به سرعت اقدام کنند. اگر نگرش مسوولان در این حوزه بازتر شود و خطوط قرمز عقب‌تر برود جامعه بیشتری را می‌توانیم هدف قرار دهیم و کسب‌وکارهای این حوزه رونق بهتری می‌گیرند.»
وی حضور جوانان را در این حوزه لازم دانست و افزود: «اگر جوانان نتوانند در فضای مجازی حرکت کنند کجا می‌توانند حرکتی داشته باشند؟ حتما باید در این حوزه وارد شوند و فعالیت کنند و مسوولان باید حضور جوانان را تسهیل کنند تا به سمت فعالیت‌های غیرقانونی سوق پیدا نکنند.» حافظی‌پور درباره قطعی چندروزه اینترنت در کشور نیز بیان کرد: «با قطعی اینترنت کسب‌وکارهای فعال در این حوزه، دچار مشکلاتی بسیاری شدند، البته به دلیل اینکه ما بر بستر شبکه ملی اطلاعات بودیم مشکلی نداشتیم، اما ما راضی به این نیستیم و می‌خواهیم با حضور کسب‌وکارهای دیگر در این بازار رقابت کنیم. فضای مجازی، یک فرصت است، این فضا سرویس‌دهنده را به سرویس‌گیرنده به راحتی نزدیک می‌کند و خیلی از موانع برطرف می‌شود و هر کسی با هر سرمایه می‌تواند برای خود آینده‌ای ترسیم کرده و به شفاف شدن مسائل و پاسخگو شدن نیز کمک کند. بودن فضای مجازی بسیار از نبودن و محدود کردن آن بهتر است و جوانان می‌توانند با رویکردهای مورد علاقه خود در آن فعالیت کنند.»
قوانین دریافت مجوزها قدیمی و دست‌وپاگیر است
محمد ابوالحسنی با انتقاد از اینکه برای دریافت مجوزها قوانین دست‌وپا‌گیری وجود دارد، گفت: «بارها از طریق مسوولان کشور اعلام می‌شود که باید کارآفرینی شود اما سیستم و مجوزها به صورت قدیمی باقیمانده است و اجازه توسعه این فعالیت‌ها را نمی‌دهد. تولید محتوا در فضای مجازی را نمی‌توان با همان قوانین تولید محتوا در گذشته انجام داد اما سازمان‌ها و مراکز، می‌خواهند حاکمیت خود را با مجوز دادن اعمال کنند در صورتی که در این حوزه مجوز خیلی کارایی ندارد. صدا و سیما و وزارت ارشاد برای خود استانداردهایی را دارند در صورتی که این استانداردها با هم متفاوت است؛ باید در کشور یک استاندارد حاکم باشد و همان را هم اعلام کنند» وی نبودن متولی مشخص در این حوزه را یکی دیگر از مشکلات تولید محتوا اعلام کرد و افزود: «ما باید بدانیم که در این حوزه باید به چه مراکزی پاسخگو باشیم.»
ابوالحسنی به جوانان خلاق و دارای ایده توصیه کرد که کار خود را انجام دهند چرا که مجوزها از کار آنها عقب‌تر هستند و افزود: «اگر از شروع بخواهید به دنبال مجوزها باشید وارد دور باطل می‌شوید و وقت خود را تلف کرده‌اید و بازار را از دست می‌دهید و ایده نیز از دست می‌رود.» وی با بیان اینکه هم‌اکنون ۴۰ میلیون گوشی هوشمند در دست مردم است، گفت: «اگر هر گوشی را در حدود ۳ میلیون تومان در نظر بگیریم بیش از ۱۲۰ هزار میلیارد تومان خود مردم سرمایه‌گذاری کرده‌اند که ما می‌توانیم برای آنها تولید محتوا کنیم و کسب‌وکاری بر بستر آن فعال شود. دولت باید کار را تسهیل کند تا بسیاری از کسب‌وکارهای خرد بتوانند در همین بستر فعالیت کنند. نمایندگان مجلس نیز می‌توانند برای تسهیل فعالیت کسب‌وکارها اقداماتی را انجام دهند. ما به عنوان تولیدکنندگان محتوا از تمام فضاها و شبکه‌های اجتماعی خارجی و داخلی که مردم حضور دارند استفاده می‌کنیم و در این فضا وارد سیاسی‌کاری نمی‌شویم.» ابوالحسنی همچنین با انتقاد از قطع یک‌باره اینترنت، گفت: «اگر تصمیم به چنین کاری بود باید مقدمات فراهم می‌شد که کسب وکارها آسیب نبینند و اگر شبکه ملی اطلاعات برای کسب‌وکارها ایجاد شده، کسب‌وکارهایی که تبادلات آنها در داخل است باید بتوانند از آن استفاده کنند.»
