گروه دانش و فن |
درحالی که کاربران اینترنتی هر از چند گاهی شاهد قطعی‌های کوتاهی در شبکه ارتباطی هستند، اما این موضوع برای مسوول ارشد ارتباطات در کشور قابل قبول نیست و به همین خاطر وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، مدیران شرکت ارتباطات زیرساخت را به دلیل قطعی یک ساعته‌ای که روز جمعه در شبکه ارتباطی بین‌الملل پیش آمده بود، مقصر دانست و با اظهار این موضوع که با حذف کارانه آنها را تنبیه می‌کند، ابراز امیدواری کرد که از این پس آنها هوشیاری بیشتری داشته باشند و بدین‌ترتیب موارد مشابه کمتر رخ دهد.
در گذشته‌ای نه‌چندان دور، زمانی که اینترنت به تازگی به ایران راه پیدا کرده بود، قطعی‌های اینترنتی موضوعی عادی به شمار می‌آمد و از آنجایی که استفاده مردم از اینترنت به گستردگی امروز نبود، اختلال و قطعی در ارتباطات اینترنتی یک معضل به شمار نمی‌رفت. در یک دهه گذشته روند رشد ارتباطات و فناوری اطلاعات در جهان و در کشور ما به سرعت طی شده و هرچند هنوز هم تفاوت‌های زیادی بین ارتباطات ایران و سایر کشورهای پیشرفته وجود دارد، اما این تفاوت‌ها در مقایسه با سایر صنایع چشمگیر نیست. همین موضوع هم فعالان این حوزه را بر آن داشته که سعی کنند عقب‌ماندگی‌های جزئی موجود را نیز جبران کنند و تلاش برای پیشرفت در زمینه تکنولوژی‌های روز مانند هوش مصنوعی، اینترنت نسل پنج، داده‌های بزرگ و اینترنت اشیاء با همین هدف است. از طرفی در چند سال اخیر که اینترنت به جزئی جدایی‌ناپذیر در زندگی افراد تبدیل شده، قطعی‌های کوتاه اینترنت هم می‌تواند تاثیرات و نمودهای فراوانی داشته باشد. درحالی که استفاده از اینترنت در سطحی‌ترین حالت ممکن به عنوان سبک و سیاقی برای سرگرمی مورد استفاده قرار می‌گیرد، امروزه بسیاری از مشاغل در گروی همین ارتباطات اینترنتی است و البته گسترش پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی هم به گستردگی و جامعیت اینترنت دامن زده و کمتر کسی را می‌توان یافت که این روزها، روزمره‌اش با اینترنت گره نخورده باشد. در چنین شرایطی نمی‌توان انکار کرد که اختلال در اینترنت مانند گذشته قابل چشم‌پوشی نیست. به همین دلیل است که حتی اگر قطعی پیش‌آمده در ارتباطات اینترنتی مانند گذشته به یک روز هم نرسد، یک ساعت و حتی چند دقیقه اختلال هم کافی است که مردم نسبت به واقعه رخ‌داده هوشیار و علت را جویا شوند.
شاید به همین دلیل است که محمدجواد آذری‌جهرمی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات- به سادگی از یک ساعت قطعی پیش‌آمده در روز جمعه اول شهریور، عبور نکرده و با تایید اختلال اینترنتی، اعلام کرده که مدیران شرکت ارتباطات زیرساخت را تنبیه خواهد کرد. جهرمی که این روزها بسیاری از اخبار خود را با استفاده از شبکه‌های اجتماعی به گوش مخاطبان می‌رساند، این‌بار در صفحه توییتر خود نوشت: «اختلال یک ساعته در اینترنت؛ این‌بار اشتباه از شرکت ارتباطات زیرساخت. «شرمنده آقای وزیر!» گفتن مدیران زیرساخت، به درد مردم نمی‌خورد و مشکل حل نمی‌شود. باید تنبیه شوند تا حواسشان بیشتر جمع شود: خداحافظ کارانه این ماه هیات‌مدیره و مدیران مربوطه.» البته پیش از آن، سجاد بنابی- عضو هیات‌مدیره شرکت ارتباطات زیرساخت- به موضوع قطعی اینترنت اشارده کرده و او هم در صفحه توییترش نوشته بود: «یکم شهریور ۹۸ ساعت ۱۹: ۱۷ دقیقه تا ۲۰: ۱۰ شاهد اختلال در ارتباطات بین‌الملل بودیم. این اشکالات به دلیل تنظیم default route از سوی یک تامین‌کننده بین‌الملل و نیز اشکالاتی در تنظیمات گذرگاه بین‌الملل زیرساخت، به وجود آمده است. برای این اختلال پوزش می‌خواهیم.»
اشاره مدیران ارتباطی در کشور به قصوری که منجر به اختلال در ارتباطات بین‌الملل بوده، تفاوتی را در این زمینه نسبت به گذشته نشان می‌دهد، زیرا اگرچه قطعی مسیرهای ارتباطی موضوع تازه‌ای نیست، اما پیش از این علت این موضوع مواردی از جمله گیرکردن لنگر کشتی، پاره شدن کابل توسط کوسه‌ها یا حفاری وزارتخانه‌هایی مانند راه و نیرو عنوان می‌شد. از طرفی ایجاد اختلال در شبکه اینترنتی منحصر به ایران نیست؛ برای مثال اتفاقی که فروردین ماه امسال برای زیرمجموعه‌های فیس‌بوک رخ داده و منجر شده بود فیس‌بوک، اینستاگرام و واتس‌اپ برای کاربران در سراسر جهان غیرقابل دسترس شوند و در حالی که این شبکه‌های اجتماعی نزدیک به یک روز در دسترس نبودند، فیس‌بوک «تغییر پیکربندی سرور» را مقصر اصلی این مشکل دانست و از قطع شدن سرویس‌های خود از کاربران عذرخواهی کرد. در مواردی هم شاهد بودیم که به اذعان همین مدیران ارتباطی، قطع شدن فیبر نوری در نقاط مختلفی که تامین‌کننده اینترنت ایران هستند، موجب قطعی ارتباطات بین‌الملل شده است. کما اینکه در آخرین اختلالات پیش‌آمده در شبکه اینترنتی کشور هم، بامداد پنج‌شنبه 6 تیر، کاربران افت محسوسی در سرعت و کیفیت اینترنت شاهده کردند که به گفته سجاد بنابی، این اختلال گسترده بین ۴۳ دقیقه و ساعت ۲ بامداد امروز پیرو قطعی دو مسیر انتقال فیبرنوری در اروپا به وجود آمده و موجب افت محسوس سرعت و کیفیت اینترنت اکثر کاربران داخل کشور شد. وزیر ارتباطات هم درباره این اختلال اظهار کرده بود: «قطعی فیبر در مسیرهای بالادستی در اروپا بین بلغارستان و فرانکفورت که چند تامین‌کننده اینترنت ایران، از آن مسیرها استفاده می‌کرده‌اند، باعث اختلال گسترده ۱.۵ ساعته در ارتباطات بین‌المللی ایران شده بود.» البته یکی دیگر از مواردی که هر بار پس از قطعی‌های موقت در شبکه اینترنتی رخ می‌دهد، ذهن مردم را به آن سمت منحرف می‌کند، شبکه ملی اطلاعات است و شایعاتی که از سال‌های گذشته مطرح بود مبنی بر اینکه شبکه ملی اطلاعات جداکننده ارتباطات داخلی از ارتباطات بین‌الملل است، هرچند مسوولان ارتباطی در کشور به‌شدت این موضوع را تکذیب می‌کنند و معتقدند هیچگاه اینترنت مردم برای تست شبکه ملی قطع نمی‌شود و اصلا قرار نیست شبکه ملی اطلاعات محدودکننده ارتباطات بین‌الملل باشد. از طرف دیگر، جهرمی پیش از این هم نمونه‌هایی از برخورد با اختلالات اینترنت نشان داده بود. تیر ماه امسال بود که او با اشاره به اختلالات مقطعی اینترنت و جریمه شرکت ارتباطات زیرساخت و اپراتورهای اینترنت، برای این موضوع، بیان کرد: «زیرساخت و شرکت‌های اینترنتی باید جریمه افت کیفیت را پرداخت کنند و نظر ما در این زمینه قطعی است.» در روزهایی که استفاده از اینترنت به یکی از مهم‌ترین اجزای زندگی افراد تبدیل شده، یک ساعت قطعی در شبکه ارتباطی، می‌تواند واکنش بسیاری از کابرران معمولی اینترنت را به دنبال داشته باشد و فراتر از آن، منجر به آسیب‌‌‌هایی جزئی و کلی به کسب‌وکارهایی شود که حیات و دامنه فعالیتشان به اینترنت گره خورده است. اما جدای از این موضوع، پیگیری برای یافتن علت این اختلال و پاسخ‌گویی به مطالبات کاربران، نمونه‌ای است که اگرچه شاید کمتر شاهد آن بودیم، اما می‌تواند روزنه امیدی باشد که در آینده اشکالاتی که در تنظیمات شرکت‌ها رخ می‌دهد و منجر به اختلال می‌شود، بدون پاسخ باقی نمی‌ماند و همین موضوع مدیران شرکت‌ها را ملزم می‌کند موارد احتیاطی را در جهت حفظ استانداردهای لازم بیشتر رعایت کنند.
