گروه دانش و فن| مرجان محمدی|
از دی ماه سال گذشته بود که بحث فیلتر شدن تلگرام در محافل خبری و از سوی کاربران به گوش می‌رسید، بعد از همه گیر شدن این خبر برای مدتی تلگرام فیلتر شد، اما این فیلتر شدن زیاد طول نکشید و تقریبا بعد از گذشت 2 هفته تلگرام در دسترس کاربران قرار گرفت، در حالی که بسیاری به ادامه کار تلگرام خوشبین بودند خبر رسید که تلگرام تا پایان فروردین 97 فیلتر می‌شود و از دسترس کاربران ایرانی خارج می‌شود و این خبر با مصاحبه رییس کمیسیون امنیت ملی در مجلس و به دنبال آن بخشنامه دولت مبنی بر استفاده نکردن از تلگرام در دولت، کاربران را نگران کرد و مشخص شد که مسدود شدن تلگرام کاملا جدی است.
سرانجام در روزهای ابتدایی اردیبهشت ماه سال جاری شرکت زیرساخت از کاهش کیفیت تلگرام خبر داد و استفاده این پیام‌رسان از CDN در ایران لغو شد و این امر باعث کندی در بازکردن تصاویر و ویدئوهای تلگرام شد. درروز نهم اردیبهشت تلگرام از دسترس خارج شد و همه گمان به فیلترینگ بردند اما بعدا مشخص شد مشکل از سمت تلگرام بوده و پاول دوروف اعلام کرد برق آمستردام رفته است و سرورها بیش از حد داغ شده‌اند. اما سرانجام در 11 اردیبهشت و به دستور قوه قضاییه تلگرام فیلتر و از دسترس کاربران خارج شد.
وزیر ارتباطات هم تلویحاً این خبر را تایید کرد و در توییتر خود نوشت: دسترسی شهروندان به منابع اطلاعات، توقف ناپذیر است؛ هر چند استفاده از یک نرم‌افزار متوقف شود. نرم افزارهای بدیل، شناسایی و جریان آزاد اطلاعات، مجدداً فعال و در گردش خواهد بود. این خاصیت و لازمه دسترسی آزاد به اطلاعات در عصر ارتباطات است. وی همچنین نوشت فناوری، به خودی خود، نه مجرم است نه مفسد و نه منحرف؛ این بشر است که با استفاده نادرست از آن، جرم یا فساد در فضای زندگی مجازی را ترویج می‌کند؛ چندان که در فضای واقعی نیز چنین می‌کند که امریست گریزناپذیر و علی حده.
وی همچنین نوشت که توسعه فناوری نیز پیوسته و توقف ناپذیر است، چرا که مکث در این مسیر پرجنب و جوشِ لایتناهی، آنهم در روزگار سرعت تکنولوژی، بس سخت و مستصعب است و خود تحریمی از دنیای نوین عقب‌ماندگی را به‌دنبال خواهد داشت.
حال در حالی که تقریبا 2 ماه از فیلتر تلگرام می‌گذرد به نظر می‌رسد هنوز بسیاری از کاربران تلگرام را ترک نکرده‌اند و با فیلتر شکن بدون مشکل به فعالیت‌های خود ادامه می‌دهند، در این خصوص دبیرکارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه روز گذشته در صفحه شخصی خود در سروش نوشت: وزارت ارتباطات برخلاف دستور قضایی با حمایت از دو فیلترشکن، دسترسی کاربران را به تلگرام فراهم کرد و به نظر می‌رسد علت عدم اعتراض مدیر تلگرام به فیلتر همین موضوع است.
خرم آبادی، دبیر کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه می‌گوید، هاتگرام و طلاگرام ۲ فیلترشکن داخلی با مدیریت واحد هستند که بطور غیرقانونی و برخلاف دستور قضایی با امکانات وزارت ارتباطات دسترسی کاربران ایرانی را به شبکه اجتماعی فیلتر شده تلگرام فراهم می‌کنند. به نظر می‌رسد یکی از عللی که مدیر تلگرام به فیلتر آن در ایران اعتراض نکرد، این است که برخی از مسوولان فضای مجازی کشور اجازه دادند هاتگرام و طلاگرام فیلتر تلگرام را دور بزنند و مانع از مهاجرت ۷۰ درصد کاربران ایرانی به پیام رسان‌های داخلی شوند.
خرم آبادی نوشت: با توجه به سوالات متعددی که خبرنگاران در مورد ماهیت دو نرم‌افزار «هاتگرام» و «تلگرام طلایی» مطرح کرده‌اند مطالب ذیل جهت آگاهی اعلام می‌شود.
هاتگرام و طلاگرام پیام رسان نیستند. آنها در واقع دو فیلتر شکن داخلی با مدیریت واحد هستند که بطور غیرقانونی و بر خلاف دستور قضایی با امکانات وزارت ارتباطات دسترسی کاربران ایرانی را به شبکه اجتماعی فیلتر شده «تلگرام» فراهم می‌کنند.
بنظر می‌رسد یکی از عللی که مدیر تلگرام به فیلتر آن در ایران اعتراض نکرد، این است که برخی از مسوولان فضای مجازی کشور اجازه دادند هاتگرام و طلاگرام فیلتر تلگرام را دور بزنند و مانع از مهاجرت ۷۰ درصد کاربران ایرانی به پیام رسان‌های داخلی شوند و از این طریق برای تلگرام زمان خریده‌اند.
بعد ازفیلتر تلگرام حدود ۳۰درصد کاربران آن فعالیت خود رابه پیام رسان‌های داخلی منتقل کرده‌اند. اگر امکانات و پهنای باندی که در اختیار هاتگرام و طلاگرام گذاشته شده به پیام رسان‌های داخلی داده شود، قطعا آنها خدماتی بهتر از تلگرام به مردم عرضه خواهند کرد.
در حال حاضر با وجود اینکه امکان جایگزینی کامل پیام رسان‌های داخلی به جای تلگرام وجود دارد و با وجودی که پیام رسان‌های داخلی توان ارائه خدمات به همه کاربران ایرانی را دارند، برخی از مسوولان فضای مجازی کشور نگاه مأیوسانه به توان داخلی دارند ودر نتیجه بجای برنامه‌ریزی برای قطع ید کامل تلگرام هنوز بدنبال رونق فیلترشکن‌های داخلی مانند طلاگرام و هاتگرام هستند.
در ابتدای امر قرار بر این بوده که فعالیت کنترل شده هاتگرم و طلاگرام موجبات مهاجرت آرام کاربران را به پیام رسان‌های داخلی را فراهم کند و به محض اینکه تعداد کاربران آنها به حدود ده میلیون نفر رسید ارتباط آنها با تلگرام قطع و کاربران آنها به یک پیام‌رسان قوی داخلی منتقل شوند. ولی با وجود اینکه هم‌اکنون تعداد کاربران این دو فیلترشکن به بیش از ۲۶ میلیون نفر رسیده تاکنون به این وعده عمل نشده است.
تبلور شبکه ملی اطلاعات درگرو تحقق یک یا چند شبکه اجتماعی ملی است. اهمیت راهبردی صنعت تولید و بهره‌برداری از شبکه‌های اجتماعی ملی به لحاظ نقش آن در غنی‌سازی ذهن‌ها، اگر مهم‌تر از صنعت صلح‌آمیز هسته‌یی نباشد کمتر از آن نیست.
اجازه ادامه فعالیت به فیلتر شکن‌های داخلی (هات گرام و طلا گرام) علاوه بر تبعات سوء و آسیب‌های فرهنگی، امنیتی و اجتماعی ناشی از سلطه بیگانه بر فضای مجازی کشور باعث نابودی پیام‌رسان‌های داخلی و از بین رفتن این صنعت و هزاران شغلی است که قرار است در بستر شبکه‌های اجتماعی داخلی ایجاد شود.
به نظر می‌رسد حتی با فیلتر شدن تلگرام کاربران ترجیح می‌دهند در این پیام رسان باقی بمانند و به فعالیت خود ادامه دهند، فعالیتی که هرچند برخی کاربران را به زحمت انداخته است اما به پیام رسان‌های داخلی ترجیح داده می‌شود.
