گروه دانش و فن
صبح روز ۲۳ آبان ۱۳۹۶ وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات به یکی از مهم‌ترین وعده‌های خود قبل از تصدی این سمت عمل کرد تا بتواند یکی از ملموس‌ترین خواسته‌های شهروندان در حوزه اینترنت را برآورده کند امری که البته با حاشیه‌ها و اما و اگرهایی هم همراه بود.
اینترنت حجمی از اواخر دوره وزارت محمود واعظی در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت یازدهم مطرح شد؛ امری که از همان اول کار با مخالفت‌ها و سنگ‌اندازی‌هایی مواجه شد بطوریکه اجرای آنکه یکی از خواسته‌های جدی محمود واعظی بود در دوره وزارت او محقق نشد و کار به معاون جوان او و وزیر ارتباطات بعدی محول شد.
محمد جواد آذری جهرمی اما از ابتدای شروع کارش، تبدیل طرح تعرفه اینترنت حجمی به اینترنت مبتنی بر سرعت و اصطلاحا غیرحجمی را از اولویت‌های خود در وزارت ارتباطات اعلام کرد. وعده‌یی که حالا با گذشت تنها چندماه از شروع دوره وزارت وی به آن عمل شد.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت دوازدهم چند روز پیش (۲۱ آبان ۱۳۹۶) با انتشار مطلبی در صفحه اینستاگرام خود از تصویب مدل غیرحجمی تعرفه سرویس‌های ثابت خبر داد و دو روز بعد نیز جدول و جزییات این طرح را روی صفحه اینستاگرام خود قرار داد.
همانطور که می‌دانید سرویس‌های اینترنت ثابت در هیچ کجای دنیا به صورت حجمی به مصرف‌کنندگان ارائه نمی‌شود. آنهم با این قیمت که به شهروندان ایرانی فروخته می‌شود. اما حالا و با تصویب طرح ارائه سرویس‌های اینترنت مبتنی بر سرعت، شرکت‌های ارائه‌دهنده این سرویس در کشور به سمت رقابت برای ارائه خدمات باکیفیت‌تر برای جلب مشتریان خود پیش خواهند رفت.
با این اوصاف یکی از اساسی‌ترین پیش‌شرط‌های تحقق طرح کلان‌تر شبکه ملی اطلاعات در کشور فراهم شده است. حالا شبکه‌های تولید محتوا در رسانه‌های اینترنتی می‌توانند از بابت فراهم آمدن بسترهای زیرساختی برای رونق بازار تولیدات اینترنتی مطمئن باشند؛ هرچند هنوز حل مساله کپی رایت در فضای مجازی مبهم است اما به هرحال با تصویب طرح اینترنت غیرحجمی توسط وزیر ارتباطات فضایی مناسب برای رشد تولیدات محتوایی داخلی فراهم شده است.
طرح غیرحجمی تعرفه سرویس‌های ثابت البته قبل از این و در اواخر دوره دولت یازدهم هم تا مرحله اجرایی شدن پیش رفت اما به دلیل اعتراض مشترکان و مناسب نبودن تعرفه‌ها، ادامه نیافت بطوری که محمود واعظی - وزیر پیشین ارتباطات و فناوری اطلاعات - در صفحه اینستاگرام خود با اشاره به اعتراض کاربران به تعرفه‌های جدید اینترنت ثابت، از توقف اجرای پیشنهاد مطرح شده خبر داده و گفته بود: با توجه به اینکه پیشنهاد مطرح شده در خصوص تعرفه‌های اینترنت ثابت مبتنی بر اتصال مورد استقبال کاربران قرار نگرفته و این مصوبه هنوز مراحل اداری و ابلاغ را طی نکرده و اجرایی هم نشده است، قرار شد اجرای آن متوقف و دستور دادم کمیته بررسی تعرفه‌ها مجددا پیشنهادی با رعایت منافع و مصالح کاربران تهیه و ارائه کند.
پیش از آن هم محمد جواد آذری جهرمی در مقام مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت در صفحه اینستاگرامش اعلام کرده بود که با توجه به اعتراضات و نیز اینکه اطلاع دارم که تمام تلاش صورت گرفته برای مصوبه جدید، رضایت مردم بوده است، با ارسال نامه‌یی از دکتر واعظی خواستم مصوبه جدید تعرفه تا بررسی بیشتر متوقف گردد. امیدوارم موافقت کنند.
اینترنت نامحدود نیست
اما این اشکالات که وزیر ارتباطات از آن یاد کرده بود چه بودند؟ در ابتدای اجرای طرح اینترنت نامحدود و زمانی که تعرفه‌ها اعلام شد، مشخص شد این اینترنت، آن‌طور که کاربران تصور می‌کردند نامحدود نیست. به‌طوری‌که کاربران متوجه شدند همان طرح‌های قبلی بسیار به صرفه‌تر از اینترنت مثلا نامحدود ارائه شده است. امری که در طرح فعلی تصویب شده با توجه به تعرفه‌های آمده در آن به نظر می‌رسد حل شده باشد و مورد استقبال مشترکان فعلی و حتی کسانی که تا حالا اینترنت ثابت خود را فعال نکرده‌اند قرار بگیرد، با این حال هنوز هم اما و اگرهایی ازسوی شرکت‌های خصوصی و کاربران در فضای مجازی درباره این مصوبه به گوش می‌رسد.
در این باره اما سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی اعلام کرد با توجه به رقابتی‌بودن هر یک از بازارهای خرده‌فروشی سه‌گانه صوت ثابت، داده ثابت و همراه (شامل صوت و داده)، از این پس جداول تعرفه خدمات، مبتنی بر چند اصل کلی از سوی ارائه‌کنندگان خدمات تنظیم می‌شود.
براین اساس سیاست استفاده منصفانه (Fair Usage Policy) براساس شرایط رقابتی از سوی ارائه‌کنندگان خدمات یکی از این اصول است؛ ارائه‌کنندگان خدمات دسترسی به اینترنت پرسرعت ثابت از طریق فناوری‌های سیمی (شامل سیم مسی یا فیبر) باید جداول تعرفه‌یی خود را مبتنی بر سرعت و به صورت غیرحجمی (Connection based) تنظیم کنند و ارائه‌کنندگان خدمات دسترسی به اینترنت پرسرعت مبتنی بر فناوری‌های بی‌سیم (شامل همراه و ثابت) می‌توانند جداول تعرفه‌یی خود را مبتنی‌بر حجم، تنظیم کنند.
دارندگان پروانه موظف هستند در اعمال سیاست استفاده منصفانه جزییات دقیق را به مشترکین اعلام کنند، یعنی دارندگان پروانه ملزم هستند جزییات اعمال سیاست استفاده منصفانه خود را به سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیوئی اعلام کنند همچنین اپراتورهای مسلط در سه حوزه صوت ثابت، داده ثابت و همراه (شامل صوت و داده) پس از تنظیم طرح‌های تعرفه‌یی مورد نظر خود شامل طرح‌های عادی و تشویقی با توجه به کف و سقف تعرفه‌های تصویب شده، موظف هستند تاییدیه رگولاتوری را دریافت کنند.
تعرفه ارائه خدمات ارزش افزوده (VAS) هم گفته شده که ارائه‌کنندگان خدمات ارزش افزوده به دریافت تاییدیه تعرفه از سوی رگولاتوری نیاز ندارند اما در ارائه هرگونه خدمت ارزش افزوده باید از کاربران نهایی خدمت، تاییدیه دریافت کرده و ارائه خدمت را مبتنی بر توافقات خود با صاحبان محتوا، کاربرد و سرویس انجام دهند و در حوزه خدمات ارزش افزوده نیز ارائه هیچگونه خدمت پایه‌یی از سوی ارائه‌کنندگان خدمات نباید منوط به باندل شدن با خدمات ارزش افزوده باشد.
به گزارش ایسنا، معاون بررسی‌های فنی و صدور پروانه رگولاتوری در این باره تصریح کرده که براساس مصوبه کمیسیون ارائه‌کنندگان خدمات ملزم هستند در تمامی طرح‌های تنظیم‌شده خود حجم ترافیک بین‌الملل از داخل را به نحوی تفکیک و ارائه کنند که آستانه استفاده منصفانه ترافیک داخل حداقل دو برابر آستانه استفاده منصفانه ترافیک بین‌الملل باشد.
عباسی شاهکوه درباره وضعیت مشترکانی که استفاده آنها بیش از استفاده منصفانه ماهانه باشد، گفته است: درصورت عبور مشترک از آستانه استفاده منصفانه ماهانه، دارنده پروانه می‌تواند سرعت کاربر را تا حداقل سرعت kbps۱۲۸ کاهش دهد یا براساس اطلاع‌رسانی قبلی و دریافت تاییدیه از کاربر، نسبت به فروش حجم اضافه ترافیک بین‌الملل و داخلی به مشترک اقدام کند.
بطور کلی سرویس‌های اینترنتی را می‌توان به دو دسته‌بندی محدود و نامحدود تقسیم کرد؛ در سرویس‌های نامحدود، هیچ محدودیتی از لحاظ اطلاعات رد و بدل شده وجود ندارد، در حالی که در سرویس‌های محدود باید حواستان به داده تبادل شده جمع باشد. در صورت ارسال و دریافت فایل تا یک حد مجاز، دیگر قادر به انجام این کارها نخواهید بود و باید با پرداخت هزینه، باز هم حجم بخرید. سرویس‌های محدود، خود از یک نظر به دو دسته‌بندی حجمی و غیر حجمی تقسیم می‌شوند.
