ازدسترفتن اهمیت منطقه خلیجفارس برای امریکا میتواند چین را با معضلات تازهای روبهرو کند. چراکه چین هنوز از قدرت نظامی کافی برای تضمین امنیت گذرگاهها و آبهای بینالمللی برخوردار نیست و کاهش اهمیت امنیت راههای آبی برای امریکا، تامین انرژی مورد نیاز چین را به مسالهای مخاطرهآمیز تبدیل میکند که درنهایت امتیازی برای امریکا در رقابت با غول نوظهور خواهد بود
سهم سازمان کشورهای تولیدکننده نفت (اوپک) از واردات نفت ایالات متحده امریکا به پایینترین حد خود در 30سال گذشته رسیده است.
به نوشته روزنامه فایننشالتایمز، ایالات متحده امریکا امروزه بهیُمن گسترش استفاده از عملیات شکست هیدرولیک در صنعت انرژی که تولید نفت را در این کشور به 9میلیون بشکه در روز رسانده است، وابستگی کمتری به سازمان اوپک دارد، کارتلی که تقریبا یکسوم از نفت مورد نیاز جهان را تولید میکند. امریکا امروز با تولید 9میلیون بشکه نفت در روز، بالاترین میزان تولید نفت از اواسط دهه1980 را تجربه میکند.
به نوشته فایننشالتایمز، در ماه آگوست سهم اوپک از واردات نفتخام امریکا به 40درصد کاهش یافته است. درحالحاضر اوپک روزانه دومیلیون و900هزار بشکه نفت به امریکا صادر میکند که پایینترین میزان از ماه مه1985 میلادی تاکنون است. بیشترین میزان واردات نفت امریکا از اوپک مربوط به سال1976 میلادی است، زمانیکه امریکا 88درصد از نفت مورد نیاز خود را از کشورهای عضو اوپک وارد میکرد.
کاهش تمایل امریکا به واردات نفت در کنار افزایش تقاضا در میان کشورهای آسیایشرقی ازجمله چین و ژاپن به این معنی است که تولیدکنندگان نفت خاورمیانه، غرب آفریقا و امریکایلاتین بهسوی آسیا گرایش یافتهاند. با این حال با وجود شکوفایی صنعت نفت شیل و کاهش وابستگی امریکا به واردات نفت، این کشور پس از چین همچنان دومین واردکننده بزرگ نفت در جهان است.
بنا بر این گزارش، تاثیر نفت شیل بر هریک از اعضای سازمان اوپک متفاوت بوده است. ازجمله کشورهای آفریقایی اوپک مانند الجزایر و لیبی بیشترین آسیب را از ناحیه شکوفایی نفت شیل متحمل شدهاند درحالیکه عربستان سعودی و ونزوئلا نسبتا قوی باقی ماندهاند. پل هورسنل، تحلیلگر موسسه استاندارد چارترد، در این باره میگوید: «بیشترین آسیب متوجه کشورهای آفریقایی شده که از اقتصاد ضعیفتری برخوردار هستند.» با این حال نیجریه که نفتخام با کیفیت مشابه نفت میادین داکوتایشمالی در امریکا تولید میکند بزرگترین قربانی شکوفایی نفت شیل ایالات متحده امریکاست.
فایننشالتایمز مینویسد، واردات امریکا از عربستان سعودی، بزرگترین تولیدکننده نفت اوپک، در ماه آگوست درمجموع، با 894هزار بشکه نفت در روز، کمتر از 12درصد باقی مانده است.
تحلیلگران معتقدند که این بیشترین میزان وارادت نفت از عربستان توسط امریکاست. همچنین در بالاترین حالت، کشورهای حاشیه خلیجفارس یکسوم مجموع واردات نفت امریکا را به خود اختصاص دادهاند.
بر این اساس، واردات نفت امریکا از کویت و عراق شتاب گرفته است درحالیکه واردات نفت از امارات متحده عربی و قطر بدون هیچ تغییری در چند دهه گذشته در همان سطح باقی مانده است. واردات نفت از ایران هم به دلیل تحریم ممنوع است. برخی تحلیلگران معتقدند که شکوفایی شیل هژمونی را که عربستان سعودی و دیگر تولیدکنندگان نفت خاورمیانه برای بیش از یک قرن گذشته از آن برخوردار بودند را تهدید کرده است. با این حال بسام فتوح، مدیر مطالعات انرژی موسسه آکسفورد، میگوید اوپک هنوز نفوذ زیادی بر بازارهای جهانی دارد و تاثیر خود را حفظ کرده است. فتوح میگوید: «تجسم اینکه چطور یک تولیدکننده پرهزینه میتواند یک تولیدکننده کمهزینه را از بازار خارج کند، دشوار است.» اشاره این تحلیلگر به هزینههای بالای تولید نفت شیل در مقایسه با نفتی است که عربستان سعودی تولید میکند.
آژانس بینالمللی انرژی بهعنوان دیدهبان انرژی کشورهای نفتخیز نیز اعلام کرده که جهان هنوز برای پاسخ به تقاضای انرژی در آینده به منابع نفتی خاورمیانه وابسته است.
پیشیگرفتن از روسیه و عربستان
به گزارش دویچهوله، فعالیتهای امریکا در حوزه استخراج نفت و گاز محبوس در سنگهای رستی درحالحاضر در داکوتایشمالی و تگزاس متمرکز است اما این منابع تقریبا در تمام ایالتها شناسایی شدهاند. آژانس بینالمللی انرژی سال گذشته پیشبینی کرده که ایالاتمتحده تا هفتسال دیگر روسیه و عربستان سعودی را بهعنوان بزرگترین تولیدکنندگان کنونی نفت و گاز جهان پشتسر خواهد گذاشت. تحلیلگران معتقدند موقعیت امریکا در سال۲۰۲۰ پیامدهای سنگینی در مناسبات سیاسی، اقتصادی و ژئوپولیتیک بینالمللی، بهویژه در رقابت با قدرتهای نوظهوری چون چین بهدنبال خواهد داشت. اگرچه برخی تحلیلگران معتقدند که شکوفایی شیل در سیاست خارجی امریکا حداقل در حوزه خاورمیانه تاثیر چندانی نخواهد داشت اما نشریه اقتصادی فرمات چندیپیش گزارش داده بود که یافتههای جدید در امریکا در اوضاع کشورهای کناره خلیجفارس تاثیر بسیار خواهد داشت. چراکه حضور سیاسی و نظامی چشمگیر امریکا در خاورنزدیک و میانه درحالحاضر از وابستگی این کشور به واردات نفت ناشی شده است.
در گزارش یادشده پیشبینی شده بود که امریکا بهزودی از واردات نفت بینیاز خواهد بود و ازدسترفتن اهمیت منطقه خلیجفارس برای امریکا میتواند چین را با معضلات تازهیی روبهرو کند. چین با رشد پرشتاب اقتصادی در آینده نزدیک، واردکننده نیمی از نفت صادراتی کشورهای عربی خواهد شد. این درحالی است که هنوز از قدرت نظامی کافی برای تضمین امنیت گذرگاهها و آبهای بینالمللی برخوردار نیست. این وظیفه را درحالحاضر بهطور عمده ناوگان دریایی ایالات متحده برعهده گرفته و چین نیز از آن بهرهمند میشود. تحلیلگران معتقدند کاهش اهمیت امنیت راههای آبی برای ایالات متحده تامین انرژی مورد نیاز چین را به مسالهیی مخاطرهآمیز تبدیل میکند که درنهایت امتیازی برای امریکا در رقابت با غول نوظهور خواهد بود.