آنچه که در گزارش نشست اخیر شورای‌عالی فضای مجازی به‌عنوان «شبکه ملی ارتباطات» مطرح شده، فارغ از تمام حاشیه‌های بعضا خبرساز آن، از حیث معنایی با چالشی مواجه است که از همان بدو تولد آن در سال 84 و در اتاق کار عبدالمجید ریاضی، معاون وزیر و دبیر شورای‌عالی اطلاع‌رسانی وقت، به‌وجود آمد و به‌نظر می‌رسد هم‌اکنون نیز ادامه دارد.
ریاضی که گویا تمایل شدیدی به اختراع دوباره چرخ داشت، نام این نوزاد هنوز متولد نشده را که البته ده‌ها نوع موفق و پیشرفته آن از سال‌ها پیش در سراسر جهان وجود داشت، اینترنت ملی گذاشت.
نامگذاری انتزاعی و بی‌منطقی که شاید تصور نمی‌کرد تا این حد با انتقاد محافل کارشناسی و رسانه‌یی روبه‌رو شود. اما این نام به اندازه‌یی غیرقابل درک بود که حتی شهروندان عادی هم از شنیدن آن شگفت‌زده شده بودند.
اینترنت ملی!... این عبارت متشکل از کلمه مرکب اینترنت (International network) است که ترجمه فارسی آن می‌شود: «تارنمای بین‌المللی» و صفت ملی است. در واقع چالش اساسی این نام زمانی هویدا می‌شود که این کلمه در کنار صفت ملی قرار می‌گیرد. نقض غرض مستتر در نام «شبکه بین‌المللی ملی!...» شاید طنزآمیزترین روش نامگذاری برای شبکه‌یی بود که قرار است بستر اساسی ارتباط داخلی کشور را فراهم کند.
پشت صحنه یک اسم بی‌مسما
کابینه دولت نهم در یکی از روزهای اسفند سال 1384، تصمیم گرفت شبکه «اینترنت ملی» طی سه سال به بهره‌برداری برسد و طراحی‌های کلی شبکه نیز انجام شود. اما سال 87 فرارسید و اختراع مجید ریاضی کماکان در حد حرف باقی مانده بود. دولت که دید موعد اجرای این طرح رسیده و از اجرایی شدن آن خبری نیست، مجددا در یک تصمیم‌گیری خلق‌الساعه مقرر کرد که این شبکه در سال‌های 86 تا 88 راه‌اندازی شده و به بهره‌برداری برسد. تصمیمی که البته باوجود تلاش‌های ریاضی هرگز به مرحله عمل نرسید.
این بار رضا تقی‌پور وزیر وقت ارتباطات دولت دهم وارد گود شد تا این مشکل را حل کند. او برای تصحیح این سوءتفاهم بزرگ ملی، از «اینترنت ملی» با آزمودن چند نام هم‌سطح مانند شبکه ملی اینترنت و شبکه ملی اطلاعات، در نهایت این طرح ابتر را با نام شبکه ملی اطلاعات در کلیات ماده 46 برنامه پنجم توسعه جای داد تا کمی جدی‌تر دنبال شود.
حالا دیگر شبکه ملی اطلاعات بود که نه‌تنها از لحاظ مفهومی هیچ ایرادی نداشت، بلکه ماموریت و عملکرد آن هم مشخص شده بود و فقط می‌ماند وزارت ارتباطات که باید آن را طراحی و اجرا می‌کرد. به‌همین‌دلیل هم پس از رفع نقص نام آن، بیشتر حاشیه‌ها و بحث و جدل‌ها حول تاخیر در اجرا و طراحی و بودجه و مواردی از این دست چرخید تا اینکه شورای‌عالی فضای مجازی در بیستمین جلسه خود از این شبکه با عنوان «شبکه ملی ارتباطات» نام برد و در گزارش رسمی خود از نام «اینترانت» برای معرفی آن استفاده کرد که البته از نگاه تیزبین ارباب رسانه دور نماند و خبرگزاری تسنیم در پایان گزارش جلسه این شورا نوشت: «اشاره 11مرتبه‌یی به واژه ناشناس «شبکه ملی ارتباطات (اینترانت ملی)» در خبر پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست‌جمهوری راجع به جلسه روز گذشته شورای‌عالی فضای مجازی، نشان از این دارد که همچنان باوجود فعالیت‌های فرهنگی بسیاری که پیرامون عنوان «شبکه ملی اطلاعات» صورت گرفته اما همچنان در این زمینه ضعف داریم.»
اینترانت به شبکه‌های داخلی گفته می‌شود که ممکن است بین چند مرکز یا منطقه مختلف ایجاد شود. چیزی‌که باوجود درست بودن از لحاظ معنایی باز هم با انتقادهای فنی مواجه است. شبکه ملی اطلاعات یا ارتباطات در واقع شبکه‌یی گسترده در محدوده جغرافیایی کشورمان خواهد بود که به‌گفته دکتر علی‌اکبر جلالی باید نام خاص خود را داشته باشد.
وی به «تعادل» می‌گوید: اینترانت ملی هم باوجودی که کاملا اشتباه نیست اما نمی‌تواند نام مناسبی برای این شبکه باشد. در واقع ما با یک شبکه به‌مراتب گسترده‌تر از یک شبکه اینترانت مواجه هستیم که قرار است دسترسی به ارتباطات و اطلاعات را در مرزهای کشور و برای شهروندان ایرانی فراهم کند. در نتیجه بهترین گزینه برای نامگذاری آن یک عبارت است: «شبکه ملی» (National Network) و نیازی هم نیست اضافاتی مانند اطلاعات، ارتباطات یا هرچیز دیگری را به آن افزود چراکه شاید هیچ عنوان دیگری جز شبکه ملی نمی‌تواند بیانگر نقش و ماموریت این شبکه عظیم و بااهمیت باشد.
