نزدیک شدن تشکل‌های اقتصادی بخشخصوصی به یکدیگر امری بسیار پسندیده و میمون است. بخشخصوصی در ایران سهم نسبتا اندکی از تولید GDP را پوشش می‌دهد اما در همین بخش خصوصی کوچک هم اختلاف نظر بسیار است. به همین دلیل هر زمان که حرکتی در مسیر نزدیکی بخشخصوصی به یکدیگر هست همیشه باعث خرسندی تمام ایرانیان می‌شود. عقد تفاهمنامه میان دو نهاد مهم بخشخصوصی یعنی اتاق بازرگانی و خانه صنعت موضوعی از همین دست است اما برخی مباحث مطرح نشده باعث شد که شبهاتی درباره این تفاهمنامه ایجاد شود.
تفاهمنامه به صرف شام
از زمان روی کار آمدن هیات‌مدیره جدید خانه صنعت و معدن، مدیران این تشکل سیاست ارتباط بیشتر با اتاق بازرگانی را در پیش گرفتند. این موضوعی است که عبدالوهاب سهل آبادی رییس خانه صنعت در گفت‌وگو با «تعادل» بر آن تاکید داشت. به گفته وی قرار شد که تفاهمنامه‌یی برای همکاری میان خانه‌های صنعت و اتاق‌های بازرگانی نوشته شود به همین منظور کارگروهی متشکل از 5 عضو برای نوشتن این تفاهمنامه تشکیل شد. معراج محرابی موقر رییس خانه صنعت کرمانشاه و حسن حسینی از خانه خراسان رضوی از سوی خانه صنعت و محمود اسلامیان و علامیرمحمد صادقی به عنوان عضو هیات‌مدیره اتاق بازرگانی ایران از سوی این تشکل معرفی شدند. همچنین محمدرضا مرتضوی که هم در هیات‌مدیره خانه صنعت و هم هیات نمایندگان اتاق بازرگانی عضویت دارد به عنوان عضو مشترک معرفی شدند.
ریشه اختلاف از جایی شروع شد که بسیاری از اعضای شورای روسا در جریان جزییات تفاهمنامه نبودند و قرار شده بود این مراسم تنها به یک شام مشترک برای نزدیکی این دو نهاد بدل شود اما ناگهان اعضای اتاق بازرگانی با امضا تفاهمنامه رو‌به‌رو شدند؛ تفاهمنامه‌یی که بسیاری از اعضای شورای روسا در جریان جزییات آن نیستند. به ویژه آنکه یک اختلاف نظر قدیمی درباره رابطه خانه صنعت و اتاق بازرگانی وجود دارد.
اختلاف نظر بر سر قانون
قانون بهبود مستمر محیط کسب و کار بدون شک یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهایی بود که اتاق بازرگانی در چند سال گذشته به دست آورد؛ قانونی که قدرت عمل بسیاری به این نهاد بخشید. بر اساس ماده 5 این قانون «اتاق‌ها مکلفند فهرست ملی تشکل‌های اقتصادی را تهیه و تغییرات آن را اعلام کنند. در آن دسته از فعالیت‌های اقتصادی که فاقد تشکل فعال هستند، اتاق‌ها موظفند برای ساماندهی، ایجاد و ثبت تشکل‌های اقتصادی فعال زمینه‌های لازم را ایجاد کنند و در فعالیت‌هایی که تشکل‌های موازی وجود دارد، زمینه ادغام، شبکه‌سازی، یکپارچه‌سازی و انسجام تشکل‌های موازی را فراهم کنند.»
همچنین در تبصره این قانون آمده است که «اتاق‌ها موظفند در فعالیت‌های صادرات غیرنفتی با ایجاد انسجام، هماهنگی و تقسیم کار، از فعالیت موازی تشکل‌ها جلوگیری کنند. همه تشکل‌های اقتصادی موظفند در اجرای احکام این ماده با اتاق‌ها همکاری کنند.»
مشکل از قرائت درباره این قانون آغاز شد. برخی معتقدند که بنا بر این قانون باید تشکل‌ها برای دریافت کمک از اتاق بازرگانی در این نهاد ثبت شوند و گروهی دیگر قایل به این موضوع نیستند. به‌ویژه آنکه مسوولان خانه صنعت پیش از این در گفت‌وگو با «تعادل» اعلام کرده بودند که از کمک‌های مالی اتاق بازرگانی استفاده کرده‌اند.
سهل‌آبادی در خصوص احتمال ثبت شدن خانه صنعت در اتاق بازرگانی می‌گوید به هیچ‌وجه قرار نیست خانه‌های صنعت در اتاق بازرگانی ثبت شوند بلکه قرار است از منابع درآمدی اتاق بازرگانی بهره‌مند شوند و به عبارت ساده‌تر اتاق بازرگانی از خانه‌های صنعت حمایت کند.
در مقابل حسین پیرموذن که همزمان هم رییس اتاق بازرگانی و هم رییس خانه صنعت اردبیل است در گفت‌وگو با «تعادل» اعلام کرد خانه‌های صنعتی و معدن در واقع متولد وزارت صنعت هستند اما نظر ثبت با مشکلاتی رو به‌رو هستند و با وجود آنکه بر اساس ماده 5 قانون بهبود مستمر تمام تشکل‌ها باید زیرمجموعه اتاق بازرگانی یا اتاق تعاون باشند اما دوستان خانه صنعت در مقابل این موضوع مقاومت می‌کنند.
وی تاکید کرد این نهاد در حال حاضر برای عضو‌گیری با مشکل رو‌به‌رو است و بودجه به روزی ندارد که مخارج خود را بپردازد به همین دلیل پیشنهاد ثبت در اتاق بازرگانی مانند سایر تشکل‌ها مطرح شد اما روسای خانه صنعت با این دیدگاه مخالف هستند. پیرموذن تاکید کرد قرار نبود در آن مراسم شام تفاهمنامه‌یی امضا شود بلکه تلاش برای نزدیک شدن اعضا به یکدیگر بود اما مساله کمی با تعجیل امضا شد. رییس اتاق بازرگانی اردبیل تاکید کرد این اتحاد مساله بسیار خوبی است چرا که اگر بخش خصوصی با یکدیگر متحد نباشد در نهایت دولت از ضعف بخشخصوصی استفاده خواهد کرد اما مساله این است که اتاق‌های بازرگانی تنها می‌توانند به نهادهای زیرمجموعه خود کمک مالی کنند وگرنه هیات نمایندگان می‌تواند قانونا هیات رییسه اتاق بازرگانی را استیضاح کند.
جلسه با غیبت زیاد اعضای اتاق بازرگانی
در حالی که در میان روسای خانه‌های صنعت سراسر کشور فقط دو نفر غیبت داشتند تعداد غایبان اتاق بازرگانی در این مراسم چشمگیر بود. البته یکی از علل اصلی این موضوع تاخیر در پروازها ذکر شد. کیوان کاشفی رییس اتاق بازرگانی کرمانشاه یکی از غایبان این مراسم بود. وی درباره جزییات این تفاهمنامه می‌گوید که تاکنون بعد از پیگیری زیاد نتوانسته است جزییاتی از این تفاهمنامه به دست آورد در حالی که این تفاهمنامه باید قبل از امضا در شورای روسا بررسی می‌شد. به گفته وی این تفاهم بیشتر حالت نمادین دارد و به هر حال خانه صنعت نمی‌تواند پولی از یک در هزار اعضا دریافت کند چون این بودجه برای تشکل‌های داخل اتاق بازرگانی در نظر گرفته شده است. کاشفی تاکید کرد اگر خانه صنعت حاضر به ثبت در اتاق بازرگانی شود برای هر دو طرف منافع بیشتری را در پی خواهد داشت.
با این وجود مرتضوی، یکی از نویسندگان این تفاهمنامه و دبیرکل خانه صنعت ایران در گفت‌وگو با «تعادل» تاکید کرد با توجه به ثبت شده بودن خانه‌های صنعت نیازی به ثبت مجدد این نهادها نیست. به گفته وی این کار تلاشی بود برای نزدیک کردن نهادهای مختلف بخشخصوصی تا نه فقط خانه صنعت بلکه تشکل‌هایی مانند کانون عالی کارفرمایان یا انجمن مدیران در کنار اتاق قرار گیرند و به پیشرفت بخشخصوصی کمک کنند. رییس خانه صنعت تهران تاکید کرد ما در حال حاضر با دولتی‌ها تفاهمنامه امضا می‌کنیم تا با شناخت بهتر از امکانات همدیگر بتوانیم همکاری نزدیکی با یکدیگر داشته باشیم و این کار را می‌توانیم بین تشکل‌های بخشخصوصی هم اجرا کنیم. وی تاکید کرد این کار شرایطی را فراهم می‌کند که بدون در نظر گرفتن گرایش‌ها، عقاید، نژاد و مذهب به همکاری با یکدیگر بپردازیم.
مرتضوی خاطرنشان کرد که اتاق هیچ‌وقت این درخواست را از خانه نداشته است که در اتاق بازرگانی ثبت شود و متن ماده 5 قانون بهبود مستمر فضای کسب و کار همچین چیزی نمی‌خواهد. وی تاکید کرد از چنین تفاهمی هیچ ایرانی وطن‌پرستی ناراحت نخواهد شد بلکه تجار اماراتی ممکن است از اتحاد بخشخصوصی در ایران نگران شوند.
مطمئنا هر اتحادی و تفاهمی در بخشخصوصی که با هدف تقویت بخشخصوصی باشد پدیده‌یی مفید و مورد حمایت اکثریت است اما اگر تفاهمی در راستای ائتلاف گروهی و حمایت از گروهی خاص با منابع کل بخشخصوصی باشد مطمئنا حرکتی ناشایست است. شاید ایراد اساسی که درباره این تفاهمنامه وجود دارد این است که جزییات این توافق چندان شفاف نشده است و به دلیل نزدیکی به زمان انتخابات اتاق بازرگانی شبهاتی برای برخی از اعضا ایجاد شده است.
