در طول چهار‌سالی که از اجرای هدفمندسازی یارانه می‌گذرد هر چند برخی تحقیقات حاکی از آن است که توزیع درآمد در میان دهک‌های پایین درآمدی بهبود یافته است اما آثاری مبنی بر اینکه بهبود توزیع درآمد در میان طبقات کم‌درآمد از محل کاهش درآمد گروه‌های پردرآمد حاصل شده باشد، در دست نیست. در واقع تحقیقات مختلف بیشتر بر این نکته متمرکز بوده‌اند که توزیع درآمد در بین گروه‌های کم‌درآمد بهبود یافته است. در حال حاضر موضوع اجرای فاز سوم هدفمندی یارانه‌ها که با افزایش بهای حامل‌های انرژی همراه است، یکی از محورهای مورد نظر مجلس و دولت است اما با توجه به اینکه هنوز در آثار توزیعی اجرای فاز اول و دوم تحلیل روشنی در دست نیست، برای حصول اطمینان از آثار مثبت توزیع درآمد بر طبقات مختلف درآمدی انجام تحقیقات بیشتر الزامی است.
علی مزیکی پ‍ژوهشگر موسسه پ‍ژوهش و برنامه‌ریزی توسعه در مقاله‌یی که تحت عنوان «ارزیابی اثرات درونزای هدفمندی یارانه‌ها بر توزیع درآمد» ارایه داد با اشاره به اینکه ضریب جینی در سال 1390 از 0.53 به 0.52 کاهش یافته است، این را نشانه بهبود توزیع درآمد در نخستین سال اجرای هدفمندی یارانه‌ها دانست.
وی در ادامه افزود: البته در سال 1391 افزایش یک‌درصدی در ضریب جینی را شاهد بودیم که این بیانگر آن است که اجرای سیاست هدفمندی موجب کاهش رفاه در میان تمام دهک‌های درآمدی بوده است. مزیکی در ابتدای گزارش خود تعریفی از یارانه ارایه داد که یارانه را هر نوع انتقال مالی از سوی دولت می‌دانست. وی در تشریح مفهوم یارانه گفت: هر کالا و خدمتی که دولت از محلی غیر از زیرساخت‌های عمومی یا از طریق خرید مستقیم در اختیار عموم قرار دهد، یارانه نامیده می‌شود. وی افزود: حتی با فرض وجود برابری بیشتر بعد از اجرای سیاست هدفمندی یارانه‌ها، مکانیسم بهبود توزیع درآمد در اثر اجرای این سیاست بیشتر از طریق کاهش درآمدها تحقق یافته است و از طریق افزایش درآمد بهبودی در توزیع درآمد ایجاد نشده است.
مزیکی با بیان اینکه اجرای فاز نخست هدفمندی یارانه موجب افزایش برابر درآمدها شده است، اضافه کرد: تفاوت قدرت خریدهایی که پس از اجرای فاز نخست هدفمندی یارانه در استان‌ها، شهرها و روستاها در طول زمان به وجود آمده نشان‌دهنده بهبود توزیع قدرت خرید در جامعه نیست.
پ‍ژوهشگر موسسه پ‍ژوهش و برنامه‌ریزی توسعه تصریح کرد: از آنجا که در اثر اجرای هدفمندی یارانه‌ها قیمت سوخت و هزینه
حمل و نقل افزایش یافته است بنابراین ضروری است دولت به هزینه حمل‌ونقل در سبد مصرفی خانوارها توجه کند. مزیکی با اشاره به اینکه دولت باید در اجرای فاز بعدی این سیاست‌ها به قیمت‌های بین منطقه‌یی مواد غذایی توجه ویژه داشته باشد، افزود: اجرای هدفمندی یارانه‌ها ممکن است تکنولوژی مصرف خانوارها را تغییر دهد اما نباید در نیازمندی‌ها مورد نیاز خانوارها از قبیل مواد غذایی، آموزش و سلامت مشکلی ایجاد کند.
وی ادامه داد: اثرات حذف و هدفمندسازی یارانه‌ها را به چهار گروه می‌توان تقسیم کرد، نخست اثر مستقیم یارانه نقدی، دوم اثر مستقیم تغییر قیمت‌ها، سوم اثر غیرمستقیم تغییر رفتارهای مصرفی و تولیدی خانوارها و چهارم اثر غیرمستقیم درآمدی که از طریق انواع مالیات‌ها برای تامین منابع انجام می‌شود.
مزیکی در ادامه افزود: بنابراین با توجه به اثرات فوق دولت باید برای هر یک از آثار اشاره شده تمهید مناسب اتخاذ کند.
پ‍ژوهشگر موسسه پ‍ژوهش و برنامه‌ریزی توسعه با اشاره به اینکه منافع اجتماعی پتانسیل روشن کردن بهترین نحوه توزیع یارانه‌ها را دارد، آنها را به دو سطح تقسیم کرد: میزان توزیع یارانه و گروه هدف دریافت‌کننده.
مزیکی معیار پرداخت یارانه از سوی دولت را «بهینگی اجتماعی» دانست و گفت: دولت باید در پرداخت یارانه به این معیار توجه کند. معیار تصمیم‌گیری با در نظر گرفتن هزینه‌های اجتماعی، سود اجتماعی است به‌طوری که اگر میزان سود اجتماعی از سود بدون در نظر گرفتن هزینه‌های اجتماعی بیشتر باشد، در آن حالت دولت با پرداخت یارانه زمینه‌ها و موجبات گسترش فعالیت‌ها را پدید
خواهد آورد.
