قیمت نفت خام در هفته گذشته اندکی سمت و سوی افزایشی به‌خود گرفت ه بود اما یازدهم نوامبر آغازگر فصل جدیدی در روند نزولی قیمت‌ها شد. در این روز قیمت نفت خام اوپک به 77دلار و 27 سنت رسید. اما این تمام ماجرا نبود، روز گذشته قیمت نفت خام به «75.15» دلار در هر بشکه رسید. قیمتی که نشان داد نفت سر کنار آمدن با تولید‌کنندگان را ندارد. اما نوسانات نفت خام تنها به این محصول خلاصه نمی‌شود. «طلای سیاه» می‌تواند یک تنه دیگر بازارهای انرژی در جهان را نیز تحت تاثیر قرار دهد. «ال ان جی» یکی از این بازارها است. فایننشال تایمز به تازگی گزارشی درباره این تاثیر تهیه کرده است. به گزارش «تعادل» این روزنامه می‌نویسد: «نوسانات قیمت نفت در این سطح وضعیت تولید‌کنندگان ال ان جی در دنیا را به اضطرار کشانده است» ایران نیز در سال‌های اخیر در پی توسعه صنعت ال ان جی بوده است، احداث کارخانه «نیمه‌کاره» ایران ال ان جی و فراخوان از سرمایه‌گذاران برای طرح‌های می‌نی ال ان جی از نمونه تلاش‌های تقریبا بی‌نتیجه ایران برای کسب سهم در این بازار بوده است. حالا و در وضعی که تحلیلگران بین‌المللی در گفت‌وگو با فایننشال تایمز وضعیت تولید‌کنندگان ال ان جی
را در رقابت با یکدیگر حساس قلمداد می‌کنند مشخص نخواهد بود ایران در صورت توانایی احداث چنین واحدهایی چه سهمی در بازار خواهد داشت؟
به گزارش «تعادل» به نقل از فایننشال تایمز، روند نزولی قیمت نفت، قیمت گاز طبیعی مایع LNG را نیز متاثر کرده است. LNG یکی از مهم‌ترین منابع انرژی برای کشورهای آسیای شرقی محسوب می‌شود، همچنین جایگزینی برای ذخایر گازی روسیه در اروپا به‌شمار می‌رود. سوخت LNG آن‌طور که شناخته شده، گازی است که خنک شده و به مایع تبدیل شده است، سپس وارد تانکرهای حمل شده و راهی کشورهای خارجی می‌شود. ژاپن، کره‌جنوبی و چین بزرگ‌ترین خریداران LNG هستند. سقوط 30درصدی قیمت نفت از اواسط سال جاری، به بشکه‌یی زیر 80دلار در هفته اخیر، تاثیر عمیقی بر LNGخواهد گذاشت. بسیاری از مصرف‌کنندگان آسیایی وابسته به قراردادهایی هستند که مرتبط با شاخص متوسط قیمت نفت ورودی ژاپن (JCC) است. در ابتدای سال آینده شاهد بازتاب کاهش قیمت نفت در بازار LNGخواهیم بود. کاهش قیمت نفت تاثیرات متعددی بر ال ان جی خواهد گذاشت. نخست اینکه قیمت را برای مصرف‌کننده کاهش خواهد داد، هر چند برخی از منافع حاصله از این طریق در ژاپن به‌دلیل کاهش ارزش ین ژاپن خنثی خواهد شد. دوم اینکه برخی از تحلیلگران معتقدند این روند در عین ناباوری سرسختی خریدار در حفظ سیستم قدیمی قیمت‌گذاری را خنثی می‌کند.
استرالیا و امریکا بزرگ‌ترین صادرکنندگان تا 2020
در نهایت اینکه پیش‌بینی کاهش قیمت گاز در آسیا، آتش بحث در مورد قابلیت ایجاد پروژه‌های جدید LNG در استرالیا و ایالات متحده امریکا را روشن کرده است. وود مکنزی پیش‌بینی می‌کند استرالیا و امریکا به ترتیب نخستین و سومین صادرکنندگان برتر ال ان جی تا سال 2020 خواهند بود. اگر قیمت نفت خام همچنان در این وضعیت باقی بماند یا روند نزولی‌اش را ادامه دهد، این بحث‌ها شدت بیشتری خواهد گرفت. بر اساس اطلاعات سایت پلاتس، ژاپن کره مارکر (JKM) که یک محک قیمت LNGدر آسیای شرقی است، این هفته 11.10دلار در ازای هر میلیون واحد گرمایی بریتانیا بود. این قیمت نسبت به نیمه ماه ژوئن هشت‌درصد کاهش داشت. قیمت برنت این هفته از 115دلار در ازای هر بشکه در نیمه ژوئن به زیر 80دلار رسید. جیم جنسون، یک مشاور امور انرژی در امریکا می‌گوید: «برنت کاهش بی‌سابقه‌یی را تجربه می‌کند. به این شکلی که معادله پیش می‌رود، این امر سهم ژاپن را به‌میزان چشمگیری کاهش می‌دهد، همچنین تاثیر عمیقی بر بازار LNG در آسیا خواهد داشت.»نوآم هیروس، رییس انرژی الکتریکی توکیو می‌گوید: «کاهش قیمت نفت باید با کاهش قیمت LNG برای تپکو (شرکت تولید برق توکیو) در پنج یا 6ماه
جبران شود.»در کنفرانس دولتی ال ان جی که هفته گذشته در توکیو برگزار شد، مصرف‌کنندگان از ژاپن و سایر کشورهای آسیایی به‌نظر بسیار پرهیجان و احساساتی می‌آمدند، آنها ادعا می‌کردند که کشف ذخایر جدید شیل گاز در امریکای شمالی توازن قدرت را در میان تولید‌کنندگان جابه‌جا کرده است. یک مقام رسمی از وزارت صنعت، معدن و تجارت ژاپن با اشاره به‌تمایلات قطر، روسیه، و مالزی در حفظ سهم خود در بازار کنونی ال ان جی اظهار داشت: «ذخیره‌کنندگان سنتی یا باید از خود دفاع کنند یا پا به پا با تغییرات پیش بیایند.»دای ژیکوام، مدیر دپارتمان بازار نفت در موسسه تحقیقاتی CNPC در این کنفرانس، وضعیت را برای ذخیره‌کنندگان «اضطراری» اعلام کرد و آنها را به ارتقای سطح رقابت در واردات LNG تشویق کرد. هفته گذشته پکن دومین قرارداد بزرگ خود را در سال 2014 برای خرید گاز از خطوط لوله روسیه امضا کرده است. این قرارداد انتقال گاز در حجمی که قابلیت رقابت با ال ان جی در طول زمان را داشته باشد به امضا رسیده است. هر چند برخی از تحلیلگران معتقدند کاهش قیمت نفت می‌تواند شبهه بعضی از خریداران نسبت به شاخص قیمت نفت را برطرف کند. حتی در شرایطی که آنها تلاش می‌کنند
برخی از محدودیت‌ها را از مسیر خود بردارند؛ محدودیت‌هایی نظیر بعد مسافت که تانکرها را به رفتن به مقصدی مشخص در قراردادها ملزم می‌کند. نوئل تامنی یکی از مشاوران وود مکنزی می‌گوید: «خریداران بیش از هر زمان دیگری آماده توافق هستند. زیرا آنها به این درک رسیده‌اند که قیمت نفت همیشه روی 100دلار در ازای هر بشکه نخواهد بود.»
ربان‌هایی که فعلا بریده نخواهد شد
کاهش قیمت LNG از سوی ذخیره‌کنندگان سنتی همچنین قابلیت اجرای پروژه‌های صادرات جدید را زیر سوال می‌برد. مثلا در ایالات متحده امریکا، کمیسیون قانونگذاری فدرال انرژی چهار پروژه را تایید کرده است در حالی که 15پروژه در تعلیق است. تانی رگان، یک مشاور از تریزان اینترنشنال در سنگاپور می‌گوید: «با برنت بشکه‌یی 80 دلار، قیمت ذخایر متصل به نفت برابر با قیمت قراردادهای LNG در بازار معاملاتی امریکا خواهند بود.» وی می‌گوید: «در سال 2012 تفاوت 7دلار در ازای هر میلیون بی‌تی‌یو بود و ما شاهد تمایل مشتریان به دسترسی به LNG «ارزان» بودیم. اکنون با تفاوتی کمتر از 2دلار در ازای هر میلیون بی‌تی‌یو آن تمایل در ایالات متحده امریکا کمرنگ شده است.» شرکت سپرا انرژی که برنامه پروژه 10میلیارد دلاری LNG را در لوئیزانا در دست دارد، تا سال 2018 انتظار برش ربان برای پروژه‌اش را ندارد.
جیسون بردف از مرکز سیاست‌های جهانی انرژی در دانشگاه کلمبیا می‌گوید: «این تصور که قیمت‌های وابسته به نفت همیشه بالا و قیمت گاز همیشه پایین خواهد بود بسیار غلط است و کاهش قیمت مقطعی و کوتاه مدت نفت، قیمت قطعی و همیشگی نفت را به ما نشان نمی‌دهد چرا که واردات LNG امریکا از اکنون در سطح وسیعی برای سال‌ها آتی شروع خواهد شد.»
سرنوشت مبهم ال ان جی در ایران
اما ایران در زمینه ال ان جی در چه وضعی قرار دارد؟ در سال 1385 شرکت ایران ال ان جی به مدیریت یکی از نزدیکان محمود احمدی‌نژاد تاسیس شد. پیش از آن توتال و شل به ایران پیشنهاد کرده بودند که با سرمایه‌یی حدود 8میلیارد دلار این واحد را در ایران احداث کنند، اما طرحی داخلی از احداث این واحد با سرمایه 5میلیارد دلاری به دولت رفت و تصویب شد. در آن زمان حدود 2میلیارد و 100میلیون دلار صرف ساخت این کارخانه شد؛ اما فراز و نشیب‌های بسیاری پیش روی نهایی شدن فعالیت این کارخانه بود. وضعیت پیشرفت فعلی این کارخانه به گفته بسیاری از مطلعان در حدود 60درصد است. بعد از روی کار آمدن دولت یازدهم برخی از مدیران سابق این شرکت تغییر کردند و اکنون اطلاع چندانی از وضع فعلی این شرکت و نوع فعالیتش در دست نیست. در واقع مهم‌ترین اتفاقی که در حوزه ال ان جی در دولت یازدهم اتفاق افتاد برگزاری همایش دعوت از سرمایه‌گذاران برای احداث واحدهای می‌نی ال ان جی بود. همایشی که توسط شرکت ملی گاز ایران برگزار شد و سعی در ترغیب فعالان این عرصه به سرمایه‌گذاری در حوزه ال ان جی داشت. اما استفاده ایران از ال ان جی چه خواهد بود؟ برخی از کارشناسان مطرح حوزه اقتصاد انرژی از جمله فریدون فشارکی که با شرکت‌های تولید‌کننده ال ان جی در امریکا ارتباط نزدیکی دارد معتقدند: «ایران توان رقابت در بازار ال ان جی را ندارد» آنها به تولید انبوه ال ان جی در امریکا اشاره می‌کنند و معتقدند ایران با توجه به سال‌های طولانی غیبت در بازار در این حوزه به نوعی جایگاه احتمالی خود را از دست داده است. اما در مقابل شرکت ملی گاز ایران معتقد است سرمایه‌گذاران در می‌نی ال ان‌جی‌ها خواهند توانست تولیدات خود را به کشورهای دیگر صادر کنند. البته مهم‌ترین فاکتور برای صادرات ال ان جی وجود مرز دریایی بین کشورها است که در نتیجه تنها بازار مهم برای ایران همان بازارهای جنوب شرقی آسیا خواهد بود. نوسانات قیمت نفت و تاثیر آن بر قیمت ال ان جی در وضعیتی که اکنون حرف چندانی برای گفتن در این حوزه نداریم شاید برای ایران تفاوت چندانی نداشته باشد اما بسیاری از کارشناسان حوزه انرژی معتقدند دنیا در آینده چرخشی از نفت به گاز خواهد داشت؛ چرا که ذخایر گاز حداقل یک قرن بیش از ذخایر نفت دوام خواهند داشت. در نتیجه اگر ایران برای تسخیر بازار ال ان جی در آینده نقشه‌هایی در سر داشته باشد نوسانات قیمت این فرآورده به‌طور قطع مهم خواهد شد. هر چند اکنون سرنوشت تنها شرکت تولید‌کننده ال ان جی در کشور با صرف سرمایه 2 میلیارد دلاری نیز چندان واضح نیست.
