نفت در ایران باوجود ذخایر غنی اما همیشه به‌دلیل کمبود صنایع مرتبط با فرآوری، ناگزیر به خام‌فروشی بود و از این‌رو هرگز نتوانست ارزش افزوده آنچنانی برای کشور ایجاد کند. اکنون ایران یکبار دیگر اراده کرده است تا ذخیره‌یی دیگر از منابع موجود در کشور را به عنوان منبع درآمدزایی جدید و محور رشد صنعتی قرار دهد.
تغییر سرمایه‌گذاری از نفت به معدن با توجه به ظهور منابع انرژی‌های جدید در دنیا اقدامی استراتژیک محسوب می‌شود اما باید آگاه باشیم هر روز در دنیا با اختراع و نوآوری‌های جدید عناصر جدیدی نیز برای کاربرد در صنایع و محصولات کشف می‌شوند و بنابراین در حوزه معدن دو نکته از اهمیت بالایی برخوردار است. نخست اینکه باید با هدف توازن در زنجیره معدن بودجه بخش اکتشاف و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در این زمینه افزایش یابد تا عقب‌افتادگی‌ها در کشف ذخایر جدید معدنی جبران شود.
دومین نکته نیز موضوع صنایع معدنی است که با هدف فرآوری و تبدیل ماده معدنی به محصولی دارای ارزش افزوده باید مدنظر سیاست‌گذاران و فعالان معدنی قرار گیرد. اکنون فعالیت معدنی در ایران مصداق خام‌فروشی است و مردم و فعالان اقتصادی سرمایه‌گذاری در بخش معدن را حرکت به سوی خام‌فروشی دیگر قلمداد می‌کنند و از این‌رو سرمایه‌گذاری در معادن را نیز نوعی دیگر از خام‌فروشی می‌دانند. تنها راه تغییر این نگرش ایجاد صنایع معدنی و فرآوری مواد معدنی در ایران و سپس صادرات آن است که هم نگرش‌ها را برای سرمایه‌گذاری در این بخش تغییر می‌دهد و هم ارزش افزوده‌یی دوچندان را برای بخش معدن فراهم خواهد آورد.
سرمایه‌گذاری در صنایع معدنی به سه بخش فلزی، غیرفلزی و ماشین‌آلات تقسیم می‌شود. هر یک از این بخش‌ها اولویت‌های متفاوتی دارند و قسمتی از عناصر معدنی را دربرمی‌گیرند.
وزارت صنعت، معدن و تجارت اولویت‌های هر بخش را مشخص کرده است و از این‌رو اگر بخواهیم به سند اولویت‌های این وزارتخانه اتکا کنیم در بخش فلزی کنسانتره سنگ‌آهن، گندله سنگ‌آهن، آهن اسفنجی، فرآوری لجن‌های حاوی طلا و نقره در فرآیند تولید مس، کنسانتره مس، مس کاتد، کنسانتره تیتانیوم، کنسانتره و شمش طلا، فرومنگنز (پرکربن، متوسط کربن)، سیلیکون متال جزو ۱۰ اولویت سرمایه‌گذاری صنایع فلزی و مصنوعات فلزی به شمار می‌روند. اما در بخش صنایع غیرفلزی؛ فرآوری سنگ پتاس، پودرهای معدنی (تالک، فلدسپات، باریم و...)، آهک هیدراته، کائولن، فرآوری خاک‌های صنعتی، بنتونیت، تولید پودرهای میکرونیزه، فرآوری شورابه‌ها جهت تولید پتاس، منیزیم و سایر عناصر همراه، فرآوری و تولید مواد اولیه معدنی صنایع کاشی و سرامیک، بازیافت ضایعات صنایع سنگ، استحصال ضایعات فرآورده‌های نسوز، فرآوری ضایعات معادن و واحدهای فرآوری سنگ تزئینی، شیشه جام خودرو (مواد اولیه) فرآوری سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی و کنسانتره زغال‌سنگ جزو ۱۵ اولویت سرمایه‌گذاری در این بخش هستند.
در بخش ماشین‌آلات نیز در کنار واردات هدفمند باید تلاش کرد بیشتر دستگاه‌های پرکاربرد و مصرفی معادن را در داخل تولید کرد تا برای کوچک‌ترین تجهیزات ناگزیر به واردات نبود.
در بخش اکتشاف نیز با توجه به عقب‌ماندگی‌های کشور اکتشاف مواد اولیه تولید آلومینیوم در درجه اول بوکسیت، پی‌جویی و اکتشاف سنگ‌آهن خام، شناسایی دقیق معادن با کیفیت مواد اولیه مناسب و اکتشاف تکمیلی جهت شناسایی سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی جزو چهار اولویت این بخش محسوب می‌شوند. همان‌طور که ملاحظه می‌شود دو بخش صنایع معدنی و فرآوری مواد و اکتشاف به‌دلیل عدم توازن در زنجیره معدن بیش از سایر زمینه‌ها نیاز به توسعه و سرمایه‌گذاری‌های
جدید دارند.
در فرصت جدید سیاسی با توجه به گشایش‌های تجاری باید فعالان اقتصادی علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری‌های معدنی و صنعتی روی موضوع فرآوری و واردات تکنولوژی‌های روز دنیا برای ایجاد کارخانه‌های مجهز و کارآمد متمرکز شوند و از سوی دیگر دولت نیز بستر کاهش هزینه‌ها را با بهبود حمل‌ونقل ریلی و دریایی فراهم آورد تا این‌بار برخلاف نفت که پس از چند دهه همچنان وابستگی تجهیزات و فناوری دارد و بدون صادرات نفت خام قدرت درآمدزایی ویژه‌یی ایجاد نکرده است.
بخش صنایع معدنی ارزش افزوده مواد خام معدنی را تا چند برابر افزایش و صادرات غیرنفتی کشور را بهبود می‌بخشد. اکنون بدون توسعه متوازن در زنجیره معدن با توجه به کمبود کارخانه‌های فرآوری افزایش استخراج و اکتشاف هرگز نمی‌تواند سرنوشت خوبی را برای معادن کشور به ارمغان آورد.
بنابراین کلید توسعه معادن، صنایع معدنی به‌شمار می‌روند و این صنایع معدنی هستند که معادن را از نفت پیش خواهند انداخت و سرنوشتی همراه با ارزش افزوده فراوان برای کشور به همراه خواهند آورد.
