به اعتقاد متخصصان شهری، تهران به دلیل توسعه بیش از اندازه و ایجاد تونل‌های باد ناشی ازساخت برج‌ها، تبدیل به یک بیمار شده و از آنجایی که بزرگ‌ترین معضل آن زلزله است، نیاز است تا با اعمال مدیریت علمی اقدام به بازپروری آن کرد و تنها راهکار درمان آن نیز کوچک کردن شهر است.
به گزارش ایسنا، دکتر فریبرز ناطق‌الهی، عضو هیات‌علمی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله با بیان اینکه شرایط تهران با توجه به توسعه‌یی که یافته بسیار خطرناک است، افزود: این گفته به این معناست که اولویت اول تهران نه ساخت و ساز، نه ایجاد مرکز تجاری، موزه و فضاهای تفریحی است، بلکه مساله اول تهران زلزله است و این مهم تنها برای تعداد معدودی از متخصصان مشهود است.
وی ادامه داد: بر این اساس افراد متخصص بر این باور هستند که ما در تهران روی بمبی نشسته‌ایم که نمی‌دانیم انفجار آن روی چه ساعتی تنظیم شده ولی می‌دانیم زمانی که وقت آن فرا برسد منفجر و باعث نابودی کامل خواهد شد.
ناطق‌الهی اضافه کرد: طبق سناریوهای ما، برای بسیاری نابودی کامل بهتر از نابودی ناقص است. چون شهر توانایی رویایی با سوانح را ندارد و تعداد مرگ و میر و زخمی بسیار زیاد است در حالی که سیستم‌های امدادی وجود ندارد.
وی با بیان اینکه گفتن این حرف‌ها آسان نیست، ادامه داد: تهران نیاز به مساله سیاسی و توسعه هتل و مراکز خرید ندارد؛ چرا که توسعه این زیر ساخت‌های شهری موجب جذب بیشتر مهاجران به شهر تهران خواهد شد.
این پژوهشگر با تاکید بر ضرورت علمی شدن شهرداری، یادآور شد: زمانی که شهرداری بر اساس واقعیت‌ها و پتانسیل‌های شهری، دارای رویکرد علمی شود، شهر ساماندهی خواهد شد. می‌خواهیم توسعه شهر علمی و فنی باشد و این توسعه به معنای کوچک کردن شهر است و هیچ راه دیگری غیر از این نداریم.
به گفته وی، این راهکار شامل همه شهرهای بزرگ کشور می‌شود که در خط سوانح چون زلزله، سیل و توفان قرار دارند.
عضو هیات‌علمی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله تاکید کرد: اگر در این مسیر حرکت نکنیم و توسعه شهری در ۴ جهت اصلی و کوچه‌های ۶ و ۸ متری مراکز خرید بزرگ ایجاد کنیم که نه راه دسترسی و نه راه امداد دارند، در زمان سوانح باید انتظار حوادث بدی باشیم چرا که این شهر قادر به پاسخگویی به نیازها نیست.
وی با انتقاد از احداث ساختمان‌های بزرگ و بلند مرتبه در کوچه‌های باریک گفت: زیبایی شهرها به هویت تاریخی آنها است ولی ما با این عملکرد هویت‌شهری با قدمت ۷۰۰ سال را تخریب کردیم و بافت تهران قدیم که شامل شهر ری و شمیرانات تخریب و برج‌سازی در آنها صورت گرفته است. مطرح بودن شهری مانند استانبول در دنیا به دلیل حفظ و مقاوم‌سازی بافت‌های‌قدیمی است.
ناطق الهی با بیان اینکه ما مخالف برج‌سازی در تهران نیستیم، اضافه کرد: بخش‌هایی از شهر را می‌توان بر اساس علم و دانش توسعه داد به گونه‌یی که تهران بخش‌هایی دارد که می‌توان بر اساس قوانین و مقررات روی پهنه آنها اقدام به ساخت و ساز کرد ولی امروزه شاهدیم که از شمال تا جنوب و از شرق به غرب تهران از کوچه ۶ متری تا خیابان ۲۰ متری برج ساخته شده است.
وی ماموریت شهرداری‌های دنیا را ایجاد انضباط شهری ذکر کرد و ادامه داد: این در حالی است که شهرداری‌های در ایران به عکس عمل کردند و انضباط‌های ابتدایی شهری را تبدیل به بی‌انضباطی‌های شهری کردند و این امر موجب شده که شهر ما تبدیل به یک بیماری بسیار بد حال شده است و دلیل آن این است که ما هرگز به فکر شهر نبودیم. عضو هیات علمی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله توقف ساخت و سازهای بیهوده را گام اصلی درمان شهر تهران نام برد و اظهار کرد: این شهر نیازی به ساخت و سازهای جدید ندارد و آمارها نیز نشان می‌دهد که در تهران ۵۰۰ هزار تا یک میلیون واحد بیهوده خالی از سکنه دارد و باید با استفاده از مکانیسم‌هایی این واحدها قابل استفاده شود. ناطق‌الهی گام بعدی را کوچک کردن شهر دانست و گفت: سازوکارهای کوچک کردن شهرها متعدد است که از آن جمله می‌توان به انتقال دانشگاه‌ها و برخی از نهادهای اداری اشاره کرد.
این محقق مدیریت بحران شهری، با بیان اینکه شهرهای در حال موت را می‌توان با پایدار کردن شرایط درمان کرد، اظهار کرد: پیشنهاد من این است که به صورت پله‌یی شهر از ۲۲ منطقه به ۶ منطقه کاهش یابد. در حال حاضر شهرداران ۲۲ منطقه رقابتی برای توسعه حوزه تحت‌پوشش خود دارند و با اجرای این طرح می‌توان هزینه باقیمانده را صرف تاسیس مراکز درمانی و بیمارستانی شود.
وی با اشاره به نحوه امداد رسانی به شهرها، توضیح داد: در بسیاری از کشورها چند شهر معین دارد تا در زمان وقوع حادثه امداد رسانی کنند که تهران، کرج و اصفهان به عنوان شهرهای معین تعیین شده است که به نظر من انتخاب درستی نیست. چراکه بر اثر زلزله پل‌ها شکسته، خطوط ریلی به دلیل قرار گرفتن بر روی گسل‌ها آسیب می‌بیند و در این زمینه امداد رسانی هوایی و استفاده از «هلی‌برد» می‌تواند مثمر ثمر باشد که در این زمینه تجهیزات محدودی داریم.
ناطق الهی با تاکید ضرورت مقاوم‌سازی سازه‌های موجود، اظهار کرد: کلیه تاسیسات و ساختمان‌ها قابل مقاوم‌سازی هستند ولی یکی از عوامل اصلی در مقاوم‌سازی هزینه و یکی از عواملی موثر در زمینه عدم تمایل مردم به مقاوم‌سازی است که در این راستا ایجاد سیستم‌های انگیزشی و اعطای وام‌های مقاوم‌سازی و کاهش عوارض در قبال مقاوم‌سازی پیشنهاد می‌شود.
وی با بیان اینکه در دنیا این روش‌ها اجرایی شده است، یادآور شد: این سیستم‌های انگیزشی موجب شده است که در زمان وقوع زلزله ۸ ریشتر یک تا ۲ نفر فوت می‌کنند که دلیل آن هم سکته قلبی است.
عضو هیات‌علمی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی افزود: با اعمال این سیستم‌ها می‌توان ایمنی شهر تهران را به ایمنی توکیو به ۶۰ درصد رساند در حالی که ایمنی تهران شاید کمتر از ۵ درصد است.
