گروه بورس علی رمضانیان
تالار محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی در بورس کالا مدتی است که لذت آرامش را تجربه می‌کند و این روزها دیگر شاهد بحث‌هایی مانند خروج این محصولات از بورس کالا و عوامل تنش‌زای دیگر مانند افزایش ناگهانی قیمت نفت نیستیم. اما در عوض این آرامش سبب کاهش قابل ملاحظه حجم معاملات در این بازار شده است بطوری که در دو ماه ابتدایی سال، حجم معاملات از 964 هزار تن در اسفند سال گذشته به محدوده 600 هزار تن رسیده است. البته نزدیک شدن به انتخابات ریاست‌جمهوری و همچنین رکودی که در ماه‌های ابتدایی سال همواره وجود دارد می‌تواند بخشی از دلیل این کاهش باشد اما مقایسه آمار ماه‌های فروردین و اردیبهشت سال گذشته با امسال بیانگر این واقعیت است که حجم معاملات در دو ماه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته حدود 4 درصد کاهش داشته است. از طرف دیگر کاهش حجم تقاضا در این دو ماه نیز نشان می‌دهد که تقاضا برای خرید نیز تا حدود زیادی کاهش یافته است بطوری که حجم تقاضای ثبت شده در دو ماه نخست سال گذشته سه میلیون و 821 هزار و 929 تن بوده اما امسال این رقم به 2 میلیون و 511 هزار و 704 تن رسیده است؛ این یعنی 34 درصد کاهش تقاضا برای خرید محصولات
پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی در سال جاری داشته‌ایم.
کاهش حجم معاملات و همچنین تقاضا برای خرید می‌تواند دلایل گوناگونی داشته باشد؛ از رکود گرفته تا نگاه فعالان این بازار و همچنین حذف واسطه‌گران. اما آنچه در این میان بیشتر از بقیه محسوس است کوتاه شدن دست واسطه‌گران از این بازار پر سود است هر چند که واسطه‌گران با سرمایه خود به نوعی نقش تامین مالی را برای صنایع ایفا می‌کنند اما از سوی دیگر می‌توانند به رشد فزاینده قیمت در بازار خارج از بورس و در نهایت بالا رفتن هزینه‌های تولید و خارج کردن محصول نهایی از حالت رقابتی منجر شود.
بر همین اساس، دولت همواره سیاست‌هایی را اتخاذ می‌کند تا مواد اولیه بطور مستقیم به دست مصرف‌کننده نهایی برسد تا سود حاصل از تلورانس قیمت‌ها به جیب تولیدکننده برود و بتواند برنامه‌ریزی مناسبی برای تولید و فروش محصول خود داشته باشد. عرضه محصولات در بورس کالا با شرایطی که هویت خریدار را را محرز می‌کند یکی از این راهکارهاست که با هفتگی شدن اعلام قیمت‌های پایه از سوی دفتر توسعه صنایع تکمیلی پتروشیمی، این مساله بطور دقیق‌تری انجام شد.
از سوی دیگر قرار گرفتن قیمت نفت بر مدار کاهشی از 29 فروردین تا 19 اردیبهشت سبب شد که بسیاری از مصرف‌کنندگان محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی خریدهای خود را به مصرف کوتاه‌مدت خود محدود کنند و به فکر پر کردن انبارهای خود نباشند. اما با رشد دوباره قیمت نفت به نظر می‌رسد که این رویه در هفته‌های آینده متوقف شده و خریداران این محصولات به فکر ذخیره کالا بیفتند.
بررسی علت کاهش تقاضا
کاهش حضور واسطه‌گران به واسطه هفتگی شدن اعلام قیمت‌ها و همچنین قرار گرفتن قیمت نفت بر مدار نزولی از اواخر فروردین سبب شد که حجم تقاضا برای خرید محصولات پتروشیمی در بورس کالا کاهش چشم‌گیری داشته باشد.
مدیر مطالعات اقتصادی کارگزاری با هنر با بیان این مطلب در گفت‌وگو با تعادل افزود: هفتگی شدن اعلام قیمت‌های پایه تاثیر بالایی در کم شدن خریدهای واسطه‌گران از این بازار شد و به این ترتیب شاهد کاهش نسبتا زیاد تقاضا در اردیبهشت امسال بودیم.
این فعال بورس کالا در ادامه بیان کرد: سال گذشته با افزایش قیمت نفت و رسیدن آن به مرز 55 دلار با نگاه افزایشی نسبت به بازار شاهد افزایش تقاضا برای خرید محصولات پتروشیمی بودیم اما از ابتدای امسال و با سیر نزولی بهای نفت حجم تقاضا به‌شدت کاهش یافت.
محمد میری در ادامه با بیان اینکه سال گذشته قیمت نفت به محدوده 40 دلار رسیده بود، افزود: اما با انتخاب ترامپ به عنوان رییس‌جمهوری امریکا انتظار و برآورد فعالان بازار بر این مبنا قرار گرفت که با اتخاذ سیاست‌های انبساطی در امریکا شاهد افزایش قیمت کامودیتی‌ها و همچنین نفت باشیم. وی ادامه داد: از سوی دیگر توافق اوپک نیز سبب شد که قیمت نفت در مدار صعودی قرار گیرد اما با افزایش عرضه نفت امریکا در بازار قیمت نفت آن طور که انتظار می‌رفت رشد نکرد و روند صعودی قیمت نفت در مدار معکوس قرار گرفت بطوری که در آبان سال گذشته به 40 دلار نیز رسید. میری اظهار کرد: اما از اواخر سال گذشته قیمت نفت به تدریج بالا رفت اما از روزهای آخر فروردین باز هم سیر نزولی خود را آغاز کرد به‌طوری که از حدود 54 دلار در 29 فروردین به 46 دلار در 19 اردیبهشت رسید. وی در ادامه به کاهش قیمت محصولات پتروشیمی در این بازه زمانی اشاره و اظهار کرد: به این ترتیب قیمت برخی از گریدهای پلیمری به‌شدت افت کرد و همین موضوع سبب شد که خریداران این محصولات به خرید برای نیاز کوتاه‌مدت خود بسنده کنند و به فکر ذخیره کالا نباشند، چرا که پیش‌‌بینی‌ها با توجه به قیمت
نفت، منفی بود اما از 29 اردیبهشت و با رشد دوباره قیمت نفت به نظر می‌رسد که بازار محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی در بورس کالا رونق دوباره‌یی پیدا کند.
نظارت‌ها در راستای کوتاهی دست واسطه‌گران
نظام‌مند شدن بازار محصولات پتروشیمی و نظارت دقیق‌تر بورس کالا و وزارت صنعت، معدن و تجارت بر انجام معاملات سبب شده که دست واسطه‌گران تا حدود زیادی از این بازار کوتاه شود.
امیرمسعود پرور، کارشناس بورس کالا با بیان این مطلب در تشریح دلایل کاهش حجم معاملات محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی به تعادل گفت: با هفتگی شدن اعلام قیمت‌های پایه از سوی دفتر توسعه صنایع تکمیلی پتروشیمی، امکان کسب سود آربیتراژی بسیار کم شد و به این ترتیب بخشی از جذابیت این بازار برای واسطه‌گرانی که در گذشته با دوهفته بودن اعلام قیمت‌های پایه از این گپ قیمتی بهره می‌بردند، کاهش یافت. او افزود: بنابراین بخشی از حجم معاملات محصولات پتروشیمی که از سوی این بخش خریداری می‌شد کاهش یافت.
از سوی دیگر نظارت دقیق‌تر وزارت صنعت، معدن و تجارت و همچنین بورس کالا در کاهش حضور واسطه‌گران در این بازار نقش داشت.
پرور در ادامه به روند نزولی قیمت نفت از ابتدای سال اشاره و اظهار کرد: بر این اساس بسیاری از مصرف‌کنندگان محصولات پتروشیمی به امید اینکه کالای مورد نیاز خود را در هفته‌های بعد با قیمت کمتری خریداری کنند، خرید خود را به تعویق انداختند.
وی ادامه داد: اما از 22 اردیبهشت قیمت نفت روند صعودی خود را آغاز کرد و از 46 دلار در این روز در حال حاضر به محدوده 51دلاری رسیده است. او با بیان اینکه قیمت نفت در محدوده 55دلاری با یک مقاومت روبروست، افزود: اگر این مقاومت شکسته شود قیمت نفت می‌تواند تا محدوده 80 دلاری نیز رشد کند که البته برای تحقق این موضوع اتفاقات مختلفی باید رخ دهد. اما اگر این مقاومت شکسته نشود، به نظر می‌رسد که قیمت این حامل انرژی در محدوده 42 تا 55دلار تلورانس داشته باشد. وی تصریح کرد: با توجه به این نوسانات قیمتی بخشی از مصرف‌کنندگان محصولات پتروشیمی نیز باز هم با نگاه کاهشی در هفته‌های آینده خریدهای بزرگ خود را به آینده موکول می‌کنند.
مدیر کالایی کارگزاری فولادمبنا در ادامه رکود موجود در کشور و فضای انتخاباتی را از دلایل دیگر کاهش حجم معاملات در فروردین و اردیبهشت امسال دانست.
