گروه بورس| امیرحسین مرادی فخر|
سال گذشته نخستین سالی بود که تمام ذرت و جو تولیدشده در کشور در قالب اجرای طرح سیاست قیمت تضمینی به جای خرید تضمینی در بورس کالای ایران عرضه شد و به این ترتیب حدود 70درصد از بار مالی دولت برای پرداخت پول کشاورزان کاسته شد. درواقع با اجرای این قانون دولت به جای اینکه تمام پول محصولات را به کشاورزان پرداخت کند مابه‌التفاوت قیمت معامله شده در بورس با قیمت خرید تضمینی را می‌پردازد. به اعتقاد کارشناسان اجرای این قانون علاوه بر شفاف‌سازی بازار محصولات کشاورزی دست واسطه‌ها را از این بازار کوتاه خواهد کرد و از سوی دیگر رسیدن کشاورزان به 70درصد از پولشان را به کمتر از 72 ساعت کاری خواهد رساند. امسال نیز عرضه جو استان خوزستان در قالب این قانون از 19 اردیبهشت در بورس کالا آغاز و به دنبال آن جو تولیدشده در استان‌های اصفهان و خراسان جنوبی و رضوی نیز در این بورس عرضه شد. بر این اساس تاکنون 5 هزار و 902 تن جو در قالب سیاست قیمت تضمینی در بورس کالا عرضه شده که برای این میزان 5 هزار و 423 تن تقاضا برای آن ثبت و درنهایت 2 هزار و 293 تن آن مورد معامله قرار گرفته است.
عرضه جو در راستای اجرای سیاست قیمت تضمینی موضوع ماده 33 قانون افزایش بهره‌وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی در بورس کالای ایران آغاز شده که
براساس آن، طرح قیمت تضمینی جایگزین خرید تضمینی محصولات کشاورزی شده است. سرپرست مدیریت توسعه بازار فیزیکی بورس کالای ایران با بیان این مطلب در گفت‌وگو با «تعادل» افزود: بر این اساس امسال نیز مانند سال گذشته دو محصول جو و ذرت با استفاده از مکانیزم قیمت تضمینی در بورس کالا عرضه خواهند شد و اگر ابلاغیه دولت مبنی بر عرضه برنج و گندم نیز صادر شود، این دو محصول نیز به جمع محصولات کشاورزی مشمول سیاست قیمت تضمینی اضافه خواهند شد.
اکبر میرزاپور با بیان اینکه سال گذشته حدود یک میلیون و 145 هزار تن محصول جو در راستای اجرای ماده 33 در بورس کالا معامله شد، عنوان کرد: این روند در سال جاری نیز ادامه پیدا کرده و 19 اردیبهشت امسال شاهد نخستین عرضه جو در قالب اجرای سیاست قیمت تضمینی به جای خرید تضمینی بوده‌ایم. وی اضافه کرد: در راستای اجرای این قانون، در واقع عرضه‌کنندگان خود کشاورزان هستند اما شرکت پشتیبانی امور دام به عنوان مباشر، محصولات آنان را در بورس کالا عرضه می‌کند. در واقع این شرکت محصول را از کشاورزان تحویل گرفته و به صورت تجمیع شده در بورس کالا عرضه می‌کند، اما مبلغ معامله شده در بورس، مستقیم به حساب کشاورزان واریز می‌شود و شرکت پشتیبانی امور دام از طرف وزارت جهاد کشاورزی، صرفا نقش مباشرت را برعهده دارد.
این مقام مسوول در بورس کالا با اشاره به اینکه بخشی از این معاملات با استفاده از ابزار گواهی سپرده کالایی انجام می‌شود، گفت: بر این اساس کشاورزان محصول خود را به انبارهای مورد تایید بورس کالا تحویل می‌دهند و در ازای آن گواهی سپرده کالایی که تایید می‌کند حجم مشخصی از جو در انبار وجود دارد، در بورس مورد معامله قرار می‌گیرد. همچنین وجه معامله ظرف 2 روز کاری پس از انجام معامله به حساب کشاورزان واریز می‌شود و کشاورزان برای دریافت مابه التفاوت قیمت تضمینی و قیمت معامله شده در بورس، به وزارت جهاد کشاورزی معرفی می‌شوند. وی با بیان اینکه سال گذشته حدود 70 هزار تن جو در قالب گواهی سپرده کالایی مورد معامله قرار گرفت، اعلام کرد: امسال نیز حداکثر 200 هزار تن از این محصول با استفاده از ابزار گواهی سپرده کالایی، مورد معامله قرار خواهد گرفت.
میرزاپور در ادامه بیان کرد: در حال حاضر «جو» تولیدشده در 6 استان تهران، قزوین، اردبیل، زنجان، آذربایجان شرقی و کردستان در قالب گواهی سپرده کالایی در بورس کالا عرضه خواهد شد و بقیه معاملات به صورت عرضه فیزیکی از سوی شرکت پشتیبانی امور دام خواهد بود. وی خاطرنشان کرد: در هر دو قالب یعنی هم در عرضه فیزیکی و هم در گواهی سپرده کالایی مابه‌التفاوت قیمت معامله شده در بورس کالا با قیمت تضمینی، از سوی دولت به حساب کشاورزان واریز خواهد شد. این مقام مسوول در ادامه اظهار کرد: یکی از مهم‌ترین اقدامات صورت گرفته در این حوزه، جمع‌آوری اطلاعات کشاورزان است که برای این منظور سامانه‌یی توسط بورس کالای ایران طراحی شده و در اختیار وزارت جهاد کشاورزی قرار گرفته است؛ در این سامانه اطلاعات کشاورزان به همراه سطح زیرکشت و معرفی نامه مربوطه که تعیین‌کننده مقدار کالای قابل تحویل توسط کشاورز است، توسط مراکز خدمات کشاورزی ثبت می‌شود؛ این اطلاعات در 2 مرحله توسط کاربران ادارات جهاد کشاورزی شهرستان‌ها و سازمان‌های جهاد کشاورزی استان‌ها بررسی شده و پس از تایید اطلاعات و معرفی‌نامه‌ها توسط ایشان، به بورس ارسال می‌شود. میرزاپور ادامه داد:
در گام بعدی بورس نسبت به ارزیابی اطلاعات و اطمینان از صحت شماره حساب‌ها (به دلیل حساسیت واریز مستقیم وجوه به حساب کشاورزان) اقدام کرده و برای کشاورزان استان‌های گواهی سپرده کالایی، کد بورسی اخذ می‌کند. وی افزود: پس از تایید نهایی اطلاعات و دریافت کد بورسی (برای استان‌های مشمول گواهی سپرده) کشاورزان می‌توانند به مراکز تجمیع و انبارهای بورس مراجعه کرده و حداکثر به میزان معرفی‌نامه‌های صادره توسط مراکز خدمات کشاورزی، محصول خود را تحویل دهند. او خاطرنشان کرد: فرآیند ثبت اطلاعات کشاورزان، قبل از شروع فصل برداشت انجام می‌شود و کشاورزان بلافاصله پس از برداشت می‌توانند محصول خود را در مراکز تجمیع یا انبارها تحویل دهند.
سرپرست مدیریت توسعه بازار فیزیکی بورس کالا در پاسخ به اینکه چرا قیمت‌های پایه «جو» در استان‌های مختلف متفاوت است، گفت: در استان‌های مشمول عرضه فیزیکی مسوولیت تعیین قیمت پایه بر عهده شرکت پشتیبانی امور دام است و این شرکت با توجه به هزینه‌های حمل در هر استان و سایر ملاحظات مربوط به تولید و مصرف محصول در آن استان، قیمت‌های پایه را اعلام می‌کند. برای مثال قیمت پایه استان خراسان رضوی به دلیل هزینه‌های حمل و میزان مصرف بالاتر از استان خوزستان بیشتر است. به گفته میرزاپور، طبق پیش‌بینی وزارت جهاد کشاورزی امسال حدود سه میلیون و 100 هزار تن جو در سطح کشور تولید خواهد شد که پیش‌بینی می‌شود بر اساس آمار سال گذشته از این میزان بین 1.2 تا 1.5 میلیون تن آن در بورس کالا عرضه شود و بنابر اعلام وزارت جهاد کشاورزی بقیه به صورت خودمصرفی بوده و وارد فرآیند بورس نمی‌شود.
این مقام مسوول در بورس کالا درباره عرضه برنج در قالب سیاست قیمت تضمینی گفت: معمولاً برنج به دلیل قیمت تضمینی پایین‌تر از قیمت بازار وارد پروسه خرید تضمینی نمی‌شود و بالاتر از این مبلغ در بازار آزاد به فروش می‌رود اما در صورت عرضه این محصول در بورس کالا و صدور ابلاغیه دولت، می‌توانیم یک بازار منسجم برای این کالا شکل دهیم و تولیدکنندگان بتوانند در ساختار بورس محصول خود را به قیمت مناسب و در سازوکار مطمئنی عرضه کنند؛ البته واضح است که در این محصول به دلیل معامله با قیمت بالاتر، لزومی به پرداخت مابه‌التفاوت قیمت تضمینی و قیمت معامله شده در بورس، توسط دولت نخواهد بود. وی ادامه داد: معاملات جو احتمالا تا اواخر مرداد به پایان خواهد رسید و عرضه ذرت در فصل پاییز آغاز خواهد شد. میرزاپور در پاسخ به اینکه آیا برای افزایش انبارهای بورس کالا و گسترش معاملات گواهی سپرده کالایی برای محصولات کشاورزی برنامه خاصی دارید، گفت: بورس کالا به دنبال افزایش تعداد انبارهاست اما این انبارها باید شرایط و استانداردهای مورد تایید بورس را دارا باشند و بنابر سیاست‌گذاری بورس کالای ایران، آمادگی کامل از طرف بورس برای شناسایی و پذیرش
انبارهای استاندارد وجود دارد. وی اضافه کرد: بورس در مالکیت و اداره انبارها نقشی ندارد اما باید شرایط نگهداری و استانداردهای لازم را تایید کند؛ چرا که بورس کالا مسوول تضمین کیفیت نهایی محصول به خریدار خواهد بود و اگر این انبارها استاندارد نباشند، ممکن است محصول با افت کیفیت مواجه شود. او همچنین درباره جزئیات هزینه انبارداری مربوط به سیاست قیمت تضمینی گفت: هزینه انبارداری به صورت 70 ریال ورودیه به ازای هر کیلوگرم و 3 ریال به ازای هر روز نگهداری است، یعنی هزینه انبارداری یک تن جو طی 10 روز برابر 10 هزار تومان خواهد شد که پس از عرضه محصول، از وجه معامله کسر شده و به حساب انباردار واریز می‌شود که البته این مبلغ از سوی دولت به کشاورز همراه با مابه‌التفاوت قیمت تضمینی و قیمت معامله شده در بورس، بازگردانده می‌شود.
آغاز تحویل‌گیری «جو» در گلستان
به گزارش «پایگاه خبری بورس کالای ایران»، مدیرکل شرکت پشتیبانی امور دام گلستان نیز در این ارتباط گفت: از 31 اردیبهشت ۲۹ مرکز خرید تعاون روستایی، کار خریداری محصول جو کشاورزان گلستانی را انجام می‌دهند. محمدرضا جامی در ادامه افزود: محصول جو صرفا از کشاورزانی که اطلاعات سجلی، میزان تولید و شماره حساب بانک کشاورزی را به مراکز خدمات جهاد کشاورزی اعلام و توسط سامانه بورس کالا تایید و روی سامانه پشتیبانی امور دام بارگذاری شده است تحویل گرفته می‌شود. به گفته وی شروع تحویل‌گیری محصول جو با روش قیمت تضمینی از روز 31 اردیبهشت در شهرستان‌های شمالی استان و متعاقبا در سایر شهرستان‌ها در ۲۹ مرکز تحویل تعاون روستایی آغاز شده است. وی در پایان گفت: محصول با افت مجاز و حداکثر (رطوبت ۱۴ درصد، افت مفید ۵درصد و غیرمفید ۳ درصد) و هکتولیتر حداقل ۵۶۰ کیلوگرم در مترمکعب قابل تحویل است.
خودمصرفی بالای جو در استان خوزستان
در همین ارتباط، مدیر تنظیم بازار سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان گفت: با توجه به اینکه عمده کشت جو در استان خوزستان مورد مصرف دامدارانی قرار می‌گیرد که خود کشاورز نیز هستند، حجم عرضه آن در بورس کالای ایران طی سال گذشته از سوی استان خوزستان حدودا ۱۴ تا ۱۵ هزارتن بود. مسعود احمدی با بیان اینکه فرآیند معاملات محصولات کشاورزی در بورس کالای ایران، نگرانی اکثر کشاورزان را کاهش داده است، گفت: معاملات بورس کالا در حوزه محصولات کشاورزی توانسته برای کشاورزان تضمین پرداخت سریع پولشان باشد و از این رو نگرانی اکثر کشاورزان خاتمه یافته است. وی با اشاره به اینکه در سال ۹۴ طرح قیمت تضمینی ذرت و در سال ۹۵ نیز قیمت تضمینی جو و ذرت در بورس کالای ایران انجام شد، خاطرنشان کرد: در خصوص طرح قیمت تضمینی گندم، صحبت‌های شده است، اما هنوز در این مورد نیاز به کار کارشناسی وجود دارد؛ چرا که گندم کالایی استراتژیک است و به نسبت سایر محصولات کشاورزی از حساسیت بیشتری برخوردار است.
مدیر تنظیم بازار سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان با بیان اینکه استان خوزستان مقام اول تولید گندم را دارد، تاکید کرد: طرح قیمت تضمینی گندم ابتدا باید از استان‌هایی با حجم‌های پایین تولید گندم مثل قم شروع تا نقاط ضعف و قوت این طرح شناسایی شود. او با بیان اینکه امسال تاکنون ۵۰ تن جو استان خوزستان به صورت طرح قیمت تضمینی در بورس کالای ایران مورد معامله قرار گرفته است، گفت: معاملات ذرت به صورت گواهی سپرده کالایی و جو نیز هم به صورت گواهی سپرده کالایی و هم به صورت عرضه فیزیکی انجام شده است. وی همچنین به شفافیت معاملات محصولات کشاورزی در بورس کالای ایران اشاره و تاکید کرد: قیمت کشف شده برای ذرت و جو در بورس کالای ایران با قیمت بازار همخوانی دارد و از شفافیت کامل برخوردار است.
به گفته احمدی؛ در حال حاضر سامانه‌یی برای درج اطلاعات کشاورزان وجود دارد و اطلاعات آنها از مراکز خدمات و مدیریت جهادکشاورزی شهرستان ارسال و کنترل می‌شود و برای جهاد کشاورزی استان‌ها فرستاده می‌شود و در نهایت این اطلاعات برای بورس ارسال شده و کد بورسی به آنها تعلق می‌گیرد. وی اضافه کرد: اطلاعات کشاورزان در این سامانه در حال کامل شدن است، علاوه بر اطلاعات کشاورزان، سطح زیر کشت و حجم تولید و جزییات دیگری نیز در این سامانه درج می‌شود.
احمدی گفت: طرح قیمت تضمینی به عنوان طرحی ملی در بورس کالای ایران بسیار موفقیت‌آمیز بوده است؛ چرا که پول کشاورزان ۴۸ ساعت پس از انجام معاملات به حساب آنها واریز و مابه‌التفاوت قیمت‌ها هم توسط دولت ۲ هفته بعد به کشاورزان پرداخت می‌شود. وی در ادامه خاطرنشان کرد: طرح قیمت تضمینی در بورس کالای ایران برای کشاورزان امنیت و آرامش خاطر را به ارمغان آورده است و از این رو هم کشاورزان و هم خریداران از این طرح استقبال کرده‌اند.
