به حرکت در آوردن چرخ تولید یکی از مهمترین دغدغههای دولت است؛ به نحوی که در سال 95 طرح رونق تولید بنگاههای تولیدی توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت با همکاری بانک مرکزی مصوب و 16 هزار میلیارد تومان تسهیلات بانکی در اختیار ۷۵۰۰ واحد تولیدی کوچک و متوسط در نظر گرفته شد. اما به نظر میرسد این سیاست به اندازهیی که انتظار میرود موفق عمل نکرده و تولید برای رونق نیازمند حمایتهای دیگری نیز هست. در این رابطه مهدی پورقاضی رییس کمیسیون صنعت اتاق بازرگانی گفت: راهکار دولت برای رفع مشکل تولید اشتباه است، چراکه افزایش نقدینگی و اعطای تسهیلات نمیتواند مشکلات صنعت را حل کند.
وی به مدیریت غلط دولتی در شرکتهای بزرگ و مطرح ورشکسته اشاره کرد و گفت: ما شاهد ورشکستگی شرکتهایی چون ارج، روغن نباتی جهان، داروگر و آزمایش بودهایم که بیش از آنکه به دلیل رکود اقتصادی ضربه خورده باشند از مدیریت غلط دولتی آسیب دیدهاند که به نظر من این شرکتها قابل احیا هستند؛ به شرطی که بطور واقعی به بخش خصوصی واگذار شوند. پورقاضی در مورد قراردادهای جوینت ونچر و احتمال حضور برندهای مطرح در ایران گفت: نه تنها نباید شرایط جوینت ونچر را پیچیده کرد بلکه باید به سادهسازی آن هم کمک کرد. در حال حاضر برخی به دنبال این هستند که حتما از شرکتهای خارجی امتیاز بگیرند. مثلا حتما بخشی از آن را در داخل تولید کنند و بخشی از آن را صادر کنند. به نظر من خود سرمایهگذار به منفعتش نگاه میکند و همینقدر که اشتغال ایجاد کند طبیعی است و اگر تولید به این شکل مقرون به صرفه باشد صادرات هم انجام میشود. پورقاضی تدوین قوانین جدید در حوزه تولید را بیمورد خواند و گفت: قوانین موجود کافی است اما اجرا نمیشود یا با اعمال سلیقه اجرا میشود لذا اگر بتوانیم جلوی این اتفاق را بگیریم، سرمایه جذب میشود.
پورقاضی گفت: کالای ایرانی از لحاظ کیفیت و قیمت تمامشده قابل رقابت با کالای مشابه خارجی نیست و نمیتواند در بازار بینالمللی حضور فعال داشته باشد. تولیدکننده ما در بازار داخلی هم احساس نگرانی دارد و دنبال این هستند که دولت آنها را حمایت کند. وی به تغییر در ساختار صنعت اشاره کرد و گفت: در مقطعی صنعت ما براساس امتیازها و رانتها و ارز ارزان قیمت کار میکرد و این روند در واحدهای صنعتی ما رایج بود. امروز اوضاع عوض شده یا در حال عوض شدن است. به گفته وی ظاهرا شاهد تعطیلی واحدهای صنعتی ضمن حضور برندهای مطرح جهانی هستیم اما حقیقت این است که صنعت با این فرایند پوست میاندازد و به شکل جدید و بهروز در میآید.
وی به مقاومتها در بربر این سیاست اشاره کرد و گفت: خیلیها معتقدند با آمدن خارجیها بنگاههای داخلی تعطیل میشوند. در واقع این حرف درست است اما باید گفت بنگاههایی خارج میشوند که سنتی اداره میشوند، تولید غیررقابتی و محصول بیکیفیت دارند و به نفع ماست که به قیمت پرداختن هزینههای اینچنینی اقتصاد خود را بازیابی کنیم. وی منشأ ضعف رقابتپذیری صنایع ایران را عدم زیرساختهای لازم برای تولید رقابتپذیر دانست و گفت: تحریمها ما را از بازار جهانی عقب انداخته و این فاصله به راحتی پر نمیشود. صنعت ایران در مقایسه با رقبا رقابتپذیر نیست و ورود به عرصههای جهانی و حتی گرفتن بازارهای داخلی مستلزم این است که زمینههای رقابتپذیری را جستوجو کرد.
وی افزود: تمرکز کارشناسان اقتصادی ما در حوزه کلان تولید است. حال آنکه باید معضلات تولید رقابت پذیر را در داخل بررسی کرد. چون وقتی میتوانیم صحبت از حضور در بازارهای جهانی داشته باشیم که در داخل کشور هم رقابتپذیر باشیم. در حال حاضر کمتر تشکلی به مشکلات بنگاههای کوچک و متوسط میپردازد و همه انرژی صرف مسائل کلان بخش تولید میشود. وی افزود: علاوه بر رقابتی نبودن محصولات از نظر کیفی و کمی، نگاه کمرنگ به بهینهسازی، عدم توجه کافی به ارتقا تکنولوژی و فعالیت اندک واحدهای R&D، خلاقیت و نوآوری از دلایل ضعف تولید صنعتی کشور است.
پورقاضی گفت: در کشورهای توسعه یافته صنایع با نیروی کار کمتری تولید میکنند اما در ایران ما با پدیدهیی به نام تورم منابع انسانس مواجهیم. یعنی تولید ما با صرف نیروی کار بیشتری در مقایسه با همان تولید در جای دیگر دنیا انجام میشود از طرفی بهرهوری نیروی انسانی نیز در صنعت ما پایین است و این مساله بیش از هر چیز ناشی از ناکارآمدی نیروی کار در ایران است. دراین شرایط صنعت بیمار نمیتواند چاره بحران بیکاری هم باشد. پورقاضی مسوولیت ارزیابی و آسیبشناسی مشکلات صنعت را بهعهده وزارت صنعت، معدن و تجارت میداند و میگوید: ساستهای اعمال شده همچون تزریق منابع و اعطای تسهیلات مشکل صنایع را حل نکرده و این مساله لزوم تدوین استراتژی توسعه صنعتی را نشان میدهد.
پورقاضی همچنین با اشاره به حضور قوی برندهای خارجی در بازار لوازم خانگی، فرصت و تهدید این حضور این برندها گفت: باید به این مساله از جنبههای مختلف اقتصادی و اجتماعی نگریست و با دقت در هزینه و فایده آن، اعلام نظر کرد. امروزه کشورهایی چون چین توانستهاند با وارد کردن خط تولید برندهای مطرح کمک بزرگی به رقابتپذیری تولید در کشور صورت دهند. از جنبههای اشتغالزایی این فرصت نیز نیابد غافل شد.
به عقیده وی اینکه با انکار تولید داخلی لطمه میخورد اشتباه است. تولید داخلی با حضور برندهای مطرح مجبور میشود استانداردهای کالای خود را ارتقا بخشد تا سلیقه خریدار داخلی را ارضا نماید. واحدهای تولیدی غیر رقابت پذیر محکوم به خروج از چرخه تولید هستند. هر بنگاهی که بخواهد چشمانداز روشن در بازار داخلی و خارجی داشته باشد باید توانمند شده و تولید قابل رقابت داشته باشد.