ترمه یزدان‌پناه| روزنامه نگار|
اجرای قراردادهای هوایی در پسابرجام و ورود ۳ فروند ایرباس به ایران آغاز نونوار شدن صنعت هوایی را در کشور رقم زد. ۲۰۰ هواپیمایی که قرار است به تدریج تا چند سال آینده وارد ناوگان حمل و نقل ایران شوند، بنا به اذعان کارشناسان تحولی شگرف در صنعت حمل و نقل ایران ایجاد خواهند کرد. نگاهی به صنعت هوایی دنیا نشان می‌دهد که چه سرمایه‌گذاری‌های عظیمی در این صنعت انجام شده و چگونه روز به روز بیشتر مورد اقبال قرار می‌گیرد. بر اساس برآورد سازمان جهانی هوانورودی (ایکائو) تا سال ۲۰۳۲ در مجموع ۳۶ هزار و ۵۳۶ فروند هواپیما در جهان پرواز خواهند کرد که این نشان می‌دهد صنعت حمل و نقل هوایی و هوانوردی جهان به سرعت در حال رشد و توسعه است. تولید ناخالص داخلی صنعت هوایی جهان در سال ۲۰۱۲ به 2 هزار و ۴۰۰ میلیارد دلار رسید که این رقم برابر با 3.5 درصد تولید ناخالص جهان بود. هم‌اکنون ۵۸ میلیون نفر در حوزه صنعت هوایی و هوانوردی جهان مشغول به کار هستند که ۲۳ میلیون نفر از آنها به‌صورت مستقیم و35 میلیون نفر به‌صورت غیرمستقیم در این عرصه فعالیت می‌کنند.
در واقع ورود هواپیماهای جدید به کشور علاوه بر تاثیر بسیار مثبت و مهمی که بر نوسازی ناوگان قدیمی و فرسوده هوایی کشور دارد می‌تواند تاثیر بسزایی نیز روی ایجاد اشتغال برای متخصصان داخلی داشته باشد. در واقع، به گفته بسیاری از متخصصان و فعالان حوزه هوانوردی با ورود هر هواپیمای جدید به کشور، شاهد اشتغال و رونق کسب و کار در صنعت حمل و نقل هوایی خواهیم بود.
با ورود هر هواپیمای جدید، به دلیل آنکه هر مدل از هواپیماها به نیروی انسانی متخصص مخصوص به خود نیاز دارد. در نتیجه برای اینکه پرواز هر کدام از هواپیماهای جدید انجام شود، لازم است متخصصان و تکنیسین‌های آشنا به این نوع هواپیماها استخدام شوند.
از سوی دیگر، آمارهای جهانی نشان می‌دهد که هر هواپیمای تجاری نزدیک به ۱۰۰۰ شغل ایجاد می‌کند که البته این تعداد شغل هم به فرآیند تولید مربوط است و هم به فرآیند تجاری و استفاده اقتصادی. با این حال در خصوص اشتغال‌زایی مستقیم هر هواپیما در خطوط هوایی ایران آمار دقیق‌تری وجود دارد.
بسیاری از کارشناسان و فعالان حوزه هوانوردی معتقدند که هر هواپیما به صورت مستقیم ۴۰ شغل برای دست اندرکاران صنعت هوایی و کادر پروازی ایجاد می‌کند که البته این تعداد شغل، بدون در نظر گرفتن صدها و هزاران شغل غیر مستقیمی که ایجاد خواهد شد، محاسبه شده است. با ورود ناوگان جدید هوایی مشکل بیکاری خلبان‌ها و گروه پروازی داخلی رفع می‌شود. هر هواپیمایی بطور متوسط برای ۶ خلبان و ۶ کمک خلبان اشتغال‌زایی ایجاد می‌کند. بنابراین ۲۰۰ هواپیمای جدید می‌تواند برای بیش از 2 هزار و ۴۰۰ خلبان و کمک خلبان اشتغال‌زایی داشته باشد. همچنین هر هواپیما برای ۱۸ نفر میهماندار و حداقل ۱۰ نفر سر میهماندار اشتغال ایجاد می‌کند.
براساس گفته‌های کارشناسان می‌توان برآورد کرد که نزدیک به ۲۰ هزار شغل مستقیم جدید برای همین تعداد متخصص صنعت هوایی و همچنین دست‌اندرکاران بخش‌های دیگر صنعت هوانوردی در فرودگاه‌ها و شرکت‌های هواپیمایی و سایر بخش‌ها با ورود این تعداد هواپیما ایجاد خواهد شد.
در حال حاضر، چیزی حدود ۵۰۰ الی ۷۰۰ کمک خلبان در صف ورود به بازار کار هستند. علاوه بر ایجاد این تعداد شغل مستقیم در چرخه صنعت هوایی کشور چند برابر این آمار شغل غیرمستقیم ایجاد خواهد شد و زمینه برای درآمدزایی چند صد میلیارد تومانی و چند ده میلیارد دلاری در پروازهای داخلی و خارجی فراهم خواهد شد.
نکته‌یی که نباید فراموش کرد، این است که ناوگان هوایی ایران در طول چند دهه گذشته و تحت تاثیر تحریم‌های خصمانه نه تنها توانایی خرید هواپیمای جدید و نوسازی خود را نداشت، بلکه در بخش تامین تجهیزات مورد نیاز برای تعمیر و جایگزینی قطعات فرسوده و از رده خارج از کشورهای دیگر نیز تحت تاثیر تحریم‌ها بود.
اما امروز با تعامل مسوولان دولت یازدهم با بزرگ‌ترین کشورهای صنعتی در دنیا و امضای سند برجام بسیاری از درهایی که چندین و چند سال روی ایران بسته بود، باز شده است که البته خرید هواپیما و نوسازی ناوگان قدیمی هوایی کشور از مهم‌ترین نتایج آن است.
اما اینکه بسیاری از منتقدان داخلی خرید هواپیماهای جدید را نگرشی لوکس دانسته و بدون آنکه بخواهند تاثیر ورود هواپیماهای جدید را بر صنعت هوانوردی را در نظر بگیرند، قراردادهای خرید هواپیما را به نفع کشورهای سازنده هواپیما تلقی کرده و آنها را در راستای ایجاد اشتغال برای جوانان امریکایی و اروپایی می‌دانند.
این نکته را باید در نظر داشت که در حال حاضر حدود ٢۵ هزار نفر پرسنل شرکت‌های هواپیمایی داخلی هستند اما تعداد افرادی که بطور غیرمستقیم به این صنعت وابسته هستند، بسیار بیشتر از این میزان است و در صورتی که بخواهیم برای بیش از 2هزار خلبان و فارغ‌التحصیل بیکاری که به دنبال کار هستند اشتغال‌زایی کنیم لازم است که موضوع ورود هواپیماهای جدید به کشور را بیش از پیش پیگیری کنیم، زیرا ایجاد اشتغال برای متخصصان هوایی با ناوگان فرسوده و بدون نوسازی این ناوگان غیر‌ممکن خواهد بود.
