سهم 25 درصدی موسسات غیرمجاز از نقدینگی کشور در سال 92
گروه بانک و بیمه
رییس کل بانک مرکزی در مراسم رونمایی از روش نوین پرداخت موبایلی(NFC) در جمع مدیران ستادی و روسای شعب بانک پارسیان تاکید کرد: در دنیا فروش خدمات بانکی به عنوان یک اصل پذیرفته شده است درحالی که در ایران ارائه خدمات بانکی در حد رایگان انجام می‌شود و لازم است بانک‌ها ضمن گسترش خدمات بانکداری الکترونیکی به موضوع درآمدزایی از این طریق توجه کنند.
به گزارش«تعادل» ولی‌الله سیف روز شنبه 23اردیبهشت 96 در «گردهمایی روسای شعب، مناطق، حوزه‌ها و مدیران ستادی بانک پارسیان» سخن می‌گفت با اشاره به شرایط اقتصادی ابتدای دولت یازدهم تصریح کرد: دولت یازدهم درحالی زمام امور کشور را در دست گرفت که شرایط نامناسب اقتصادی، بازار ارز متلاطم و تورم بالای ۴۰درصد قدرت پیش‌بینی‌پذیری اقتصادی را از فعالان اقتصادی و سرمایه‌گذاران سلب کرده بود اما خوشبختانه با تلاش‌های مجموعه دولت و نظام بانکی با ایجاد ثبات اقتصادی زمینه تحرک، پویایی و رونق اقتصادی در کشور ایجاد و دستاوردهای بزرگی حاصل شد ضمن آنکه بعد از ۲۶سال به تورم تک رقمی و رشد دو رقمی دست پیدا کردیم.
رییس شورای پول و اعتبار با برشمردن محدودیت‌هایی نظام بانکی تصریح کرد: شبکه بانکی باید به موضوعاتی همچون«عدم تعادل درآمد-هزینه»، «عدم تعادل دارایی-بدهی»، «اجرای استانداردهای مالی بانکی بین‌المللی» و «تبیین و عملیاتی کردن اقدامات در زمینه مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم» توجه ویژه و خاصی داشته باشد چراکه روابط کارگزاری با بانک‌های بزرگ بین‌المللی با رفع این قبیل محدودیت‌ها و اجرای استانداردها گسترش خواهد یافت.
این مراسم با حضور سیف رییس کل بانک مرکزی، پرویزیان مدیرعامل بانک پارسیان، قنبریان مدیرعامل شرکت تجارت الکترونیک پارسیان و جمعی از مدیران ارشد بانکی از طرح پرداخت الکترونیکی NFC رونمایی شد.
قنبریان با اشاره به صدور مجوز از سوی بانک مرکزی ایران عنوان کرد: از اسفند سال گذشته با استفاده از استانداردهایی که بانک مرکزی مشخص کرده بود امکان عملیاتی کردن سرویس‌های پرداخت بدون کارت NFC برای ما فراهم شد.
مدیرعامل تجارت الکترونیک پارسیان با اشاره به منویات مقام معظم رهبری درراستای اقتصاد مقاومتی؛ تولید، اشتغال و حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان اظهار کرد: بخش عمده‌یی از طرح NFC بانک پارسیان که روزگذشته رونمایی شد توسط یکی از شرکت‌های زیرمجموعه پککو با نام «آتی شهر هوشمند پارسیان» و با نام تجاری CPay که در عرصه بانکداری الکترونیک فعالیت می‌نماید به مرحله اجرا درآمده است. در همین زمینه برای توسعه کسب و کارهای مبنی‌بر پرداخت NEC شرکت تجارت الکترونیک پارسیان مقدار 150هزار دستگاه کارتخوان با قابلیت پرداخت NFC به شبکه پرداخت کشور اضافه خواهد کرد.
در ادامه احسان کدخدایی مجری این پروژه با توضیح تکنولوژی فوق عنوان کرد: پرداخت‌های NFC از روش‌های نوین پرداختی است که در آن نیاز به کارت بانکی نیست. دارنده کارت با دانلود اپلیکیشن موبایلی می‌تواند کلیه کارت‌های بانکی خود را در این نرم‌افزار ثبت و هنگام خرید روی پایانه‌های بانکی مجهز به ماژول NFC با انتخاب کارت موردنظر خرید خود را انجام دهد. مدیرعامل آتی شهر هوشمند پارسیان در ادامه افزود: در حال حاضر این فناوری امکان پرداخت با رمز دوم را میسر کرده که در ماه‌های آتی با استقرار سامانه داخلی HCE پارسیان امکان پرداخت با رمز اول کارت نیز فراهم می‌شود. وی اذعان کرد: پرداخت‌های بدون رمز و پرداخت‌های کیف پول نیز در دستور کار شرکت تجارت الکترونیک پارسیان قرار دارد که به‌زودی به بهره‌برداری خواهد رسید. وی در پایان اظهار کرد: ضرورت توسعه فناوری‌های نوین fintech در ایران اجتناب‌ناپذیر بوده و در همین راستا این شرکت رویدادهای فین‌تکی خود را با همکاری یکی از شتاب‌دهنده‌های مطرح کشور به‌زودی برگزار خواهد کرد.
سیف درخصوص معضل رقابت ناسالم برخی بانک‌ها و تبعات منفی آن برای اقتصاد کشور خاطرنشان کرد: نظام بانکی باید از رقابت ناسالم خودداری و به مصوبات شورای پول و اعتبار و بانک مرکزی مقید و پایبند باشد و در این زمینه نیز بانک مرکزی با تمام توان در جهت سالم‌سازی رقابت بانک‌ها تلاش خواهد کرد.
وی درخصوص عدم تعادل«درآمد-هزینه» و ص«دارایی-بدهی» در بانک‌ها و اقدامات انجام شده، خاطرنشان کرد: اگرچه وضعیت نظام بانکی در این زمینه نسبت به گذشته بهتر شده اما تا وضعیت ایده‌آل فاصله وجود دارد و بانک‌ها باید برای ایجاد تعادل در موضوعات «درآمد- هزینه» و «دارایی- بدهی » تمام تلاش خود را به کار گیرند.
رییس کل بانک مرکزی در بخش دیگری از سخنان خود به موضوع«مطالبات معوق و دارایی‌های منجمد نظام بانکی» اشاره کرد و گفت: دارایی منجمد بانک‌ها در 3بخش«مطالبات معوق»، «طلب از دولت» و «دارایی‌های غیرمالی» جای گرفته است ضمن آنکه حجم مطالبات معوق و دارایی‌های منجمد در نظام بانکی بالاست و بانک‌ها باید در این زمینه با تدبیر و اقدامات لازم در جهت وصول آنها با تاکید بر اصلاح ساختاری عمل کنند. همچنین نقد کردن دارایی‌های غیرمالی و به گردش درآوردن این دارایی‌ها نکته مهمی است که باید مد نظر نظام بانکی قرار گیرد.
کفایت سرمایه
سیف با تاکید بر اصلاح ساختار ترازنامه‌های بانک‌ها و شفافیت صورت‌های مالی آنها تصریح کرد: در این زمینه نخستین گام به کفایت سرمایه بانک‌ها مربوط می‌شود و لازم است بانک‌ها در این زمینه خود را با معیارهای بین‌المللی هماهنگ کنند. بر این اساس بانک مرکزی در مرحله اول میزان کفایت سرمایه را ۸درصد تعیین کرده است.
وی افزود: عدم توجه به این موضوع باعث افزایش ریسک در فعالیت بانک‌ها می‌شود و در نتیجه بانک‌های بزرگ بین‌المللی برای همکاری و تعامل با بانک‌های ایرانی رغبتی نخواهند داشت.
رییس کل بانک مرکزی با اشاره به هدف برجام در رفع تمام تحریم‌های هسته‌یی عنوان کرد: برجام توانست به هدف اصلی پیش‌بینی شده در رفع کامل تحریم‌های هسته‌یی دست یابد؛ اما متاسفانه نظام بانکی به دلیل عدم اجرای برخی استانداردهای بین‌المللی نتوانسته است از تمام ظرفیت ایجاد شده در پسابرجام بهره ببرد. بانک‌ها باید با اجرای استانداردهای بین‌المللی، شفافیت در صورت‌های مالی و دستورالعمل‌های مربوط به مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم، زمینه گسترش روابط کارگزاری را بیش از پیش فراهم آورند.
سیف تقویت بعد نظارتی مقام ناظر بانک‌ها و موسسات اعتباری را با تدوین نظام نوین نظارتی مورد اشاره قرار داد و گفت: در این نظام نوین، بانک‌ها رتبه‌بندی و ریسک‌های محتمل هر یک از آنها تعیین خواهد شد و باید بانک‌ها در این مسیر همکاری‌های لازم را با بانک مرکزی داشته باشند؛ ضمن اینکه بانک مرکزی نیز در این مسیر به همراهی و یاری سایر دستگاه‌ها همچون وزارت امور اقتصادیی و دارایی و سازمان برنامه و بودجه و نیز قوه قضاییه نیاز دارد.
پرداخت موبایلی روش نوین
گفتنی است، روش نوین پرداخت موبایلی(NFC) خدمت نوین بانکی است. در این خدمت جدید فرآیند کشیده شدن کارت بانکی با نزدیک شدن تلفن یا ساعت هوشمند به پایانه فروش(POS) شبیه‌سازی می‌شود.
به تعبیری دیگر برای پرداخت با استفاده از ابزار هوشمند تنها کافی است ابزار هوشمند خود یا همان گوشی تلفن همراه را به پایانه فروش یا دستگاه خودپرداز نزدیک کرد و پرداخت خرید را انجام داد.
ولی‌الله سیف در جمع مدیران بانک پارسیان درخصوص وضعیت نظام بانکی در شرایط فعلی اقتصاد ایران گفت: خوشبختانه اقتصاد کشور درحال حاضر در مسیر مناسبی قرار گرفته و مباحث انتخاباتی شرایط خوبی را فراهم کرده است که در معرض انواع نقدهای کارشناسی و اظهارنظر‌های مختلف از سوی رسانه‌ها و نامزدهای انتخاباتی دوره دوازدهم ریاست‌جمهوری قرار بگیریم که همین امر موجب می‌شود با دقت نظر کامل‌تری در جهت اصلاحات گام برداریم.
4 اصل ویژه در ساماندهی بانک‌ها
سیف مشکلات نظام بانکی را در4مورد توصیف کرد: در نظام بانکی 4 اصل باید مورد توجه ویژه قرار بگیرد تا نواقص موجود تکمیل شود که این موارد به شرح ذیل است: 1-عدم تعادل درآمد و هزینه 2- عدم تعادل در دارایی و بدهی بانک‌ها 3- اجرای استانداردهای بانکی 4- عملیاتی کردن مقررات لازم در رابطه با پولشویی.
تخریب با قیمت‌شکنی
یکی از مواردی که نظام بانکی باید توجه زیادی به آن داشته باشد، این است که دست از رقابت‌های تخریبی قیمت‌شکنانه بردارد و بانک مرکزی با دقت نظر کامل نسبت به ایجاد اخلال در بازار برخورد خواهد کرد. درست است که وضع بانک‌ها نسبت به سال‌های گذشته بهتر شده ولی هنوز به دلیل عدم تعادل دارایی و بدهی بانک‌ها لازم است این مساله را به سمت شرایط متعادل پیش ببریم. برای مثال با دخالتی که بانک مرکزی در نظام بین بانکی انجام داد، توانست نرخ بالای 28و 29درصد را به دامنه‌های 20درصدی برساند به همین دلیل لازم است شرایط را با دقت بررسی کنیم و تعادل را در بازار نهادینه کنیم.
رییس کل بانک مرکزی ادامه داد: به نظر می‌رسد به دلیل حجم بالای مطالبات معوق و درصد بالای دارایی‌های منجمد شرایط را برای بانک‌ها سخت کرده است و بانک‌ها باید خود اقدامات لازم را انجام دهند و بانک مرکزی تنها با ابلاغ سیاست‌های کلی نقش راهنما برای سرعت بخشیدن به وصول مطالبات، درآمدزا کردن آن بخش از دارایی‌هایی که بازدهی مناسبی ندارند، ایفا می‌کند.
وصول مطالبات
وی با اشاره به نقد کردن دارایی‌های غیرمالی گفت: لازم است حجم دارایی‌های غیرمالی در صورتنامه مالی بانک‌ها هرچه سریع‌تر اصلاح شود و بانک‌ها از نگهداری دارایی که شکلی کاذب در صورت‌های مالی ایجاد می‌کند، جلوگیری به عمل آورند که خوشبختانه بانک پارسیان در این مورد اقدامات خوبی انجام داده که بهتر است این اقدامات سرعت بیشتری به خود بگیرد.
ولی‌الله سیف اظهار کرد: وصول مطالبات معوق در نظام بانکی بهترین فعالیتی است که بانک‌ها می‌توانند در آن ایفای نقش داشته باشند و تمام شعب می‌توانند در این رابطه نقش موثری داشته باشند. همچنین ارائه خدمات بانکی که منشا کسب درآمد است یکی دیگر از فعالیت‌های مهم به شمار می‌رود. به‌طوری که در دنیا یکی از شاخص‌های مهم برای بانک‌ها میزان کارمزد و درآمد آنهاست که متاسفانه در کشور ما با وجود ایجاد بانکداری الکترونیکی اما کارمزدها اغلب به صورت مجانی یا با هزینه بسیار پایین انجام می‌شود که لزوم بازنگری در این مساله و جای‌گیری کارمزد و درآمد در ستون بانک برای رسیدن به وضعیت بهتر ضروری است.
او عنوان کرد: در بعد اصلاحات ترازنامه‌یی، نخستین اقدام نزدیک شدن به استانداردهای جهانی است که لازم به ذکر است بانک مرکزی در گام اول توانسته نسبت 8 درصد را در این خصوص حاصل کند اما گام‌های بعدی با شرایط موجود بهتر است مرحله به مرحله پیش رود و تمام بانک‌ها اعم از دولتی و خصوصی در این خصوص تلاش کنند و خصوصی‌ها با حرکت سهامداران و رساندن به حد نصاب و اعلام کردن زمانبندی‌هایی از سوی بانک مرکزی به تدریج این هدف تحقق یابد.
دارایی با قیمت بالاتر از نرخ روز
سیف متذکر شد: یکی دیگر از موانع بانکی دارایی‌هایی با ارزیابی بالاتر از قیمت روز است که در ترازنامه بانک‌ها وجود دارد زیرا همان طور که مطلع هستید بخشی از دارایی‌های بانک‌ها منجمد و سمی است و لازم است، تمهیدات مناسب در این خصوص چاره‌اندیشی شود.
وی با اشاره به 3 جزو اصلی در دارایی‌های منجمد گفت: دارایی‌های منجمد شامل 3 بخش هستند 1- دارایی‌های معوق 2- مطالبات از دولت 3- دارایی‌های غیرمالی. این دارایی‌ها که نگهداشت آنها مشکلی را در ترازنامه مالی حل نمی‌کند و لازم است بانک‌ها صورت‌های مالی خود را منظم کنند و از این‌گونه دارایی‌ها که نه تنها بازدهی مناسبی ندارند بلکه موجب بی‌تحرکی نیز می‌شوند، خلاص شوند به‌طوری که با حل موانع پیش‌رو کم‌کم زمینه لازم برای ارتباطات بین‌المللی حاصل خواهد شد.
رییس کل بانک مرکزی با اشاره به آثار برجام بر اقتصاد کشور گفت: یکی از مهم‌ترین فواید برجام رفع تحریم‌های هسته‌یی بود که به‌طور کامل برداشته شد اما این سوال که چرا نظام بانکی ما هنوز نتوانسته با بانکداری بین‌الملل رابطه ایجادکند به دلیل اشکالاتی است که در صورت‌های مالی وجود دارد و این اشکالات در ترازنامه، عدم استفاده از استانداردهای عملیات بانکی در فعالیت‌های روزمره بانک‌ها به بروز مشکلاتی منجر شده است که بانک‌های بزرگ بین‌المللی احساس می‌کنند با برقراری ارتباط با بانک‌های ایرانی با ریسک‌های زیادی مواجه خواهند شد، لذا بانک مرکزی با برنامه‌ریزی صحیح و زمانبندی اصولی قادر خواهد بود، موانع نظام بانکی را از پیش‌رو بردارد و در این راستا بانکی موفق‌تر خواهد بود که قدم‌های لازم را سریع‌تر بردارد.
سهم 25درصدی موسسات غیرمجاز از نقدینگی
او یکی از مشکلاتی که نظام بانکی را به‌شدت آزار داد، موسسات غیرمجاز خواند و اظهار داشت: یکی از بزرگ‌ترین مشکلات ما موسسات غیرمجاز بودند که درسال 92 با شروع فعالیت دولت یازدهم مسوولان وقت اذعان داشتند که موسسات غیرمجاز مالی حدود 25درصد از حجم نقدینگی کشور را در دست دارند و طبیعتا تا 25درصد از فعالیت‌های پولی کشور از نظارت بانک مرکزی خارج بود و این امر بی‌نظمی و اخلال زیادی را متوجه نظام بانکی کرد بنابراین یکی از اولویت‌های جدی بانک مرکزی این بود که بتواند وضعیت آشفته را ساماندهی کند و موفق به این امر شد.
رییس کل بانک مرکزی در ادامه به بیان جزییات مخرب فعالیت موسسات مالی پرداخت و افزود: یکی دیگر از آثار مخربی که موسسات غیرمجاز برای اقتصاد به بار آوردند دامن زدن به نرخ سود بود به‌طوری که موسسه‌یی که فاقد هرگونه قید وبند بر فعالیت‌هایش است و با خط‌مشی‌های بانک مرکزی سازگار نیست به راحتی می‌تواند در مسیرهایی کارشکنی‌هایی انجام دهد و عملا مزاحمت‌هایی زیادی را در فضای رقابتی سالم که بین بانک‌ها برقرار است را ایجاد کند، بنابراین ساماندهی و انتظام بخشی به این‌گونه موسسات که متاسفانه 25درصد از فعالیت‌های پولی کشور را در دست داشتند، کار ساده‌یی نبود که قطعا این اقدام در کاهش التهابات نرخ سود بسیار موثر بود.
سیف در ادامه گفت: با اینکه عده‌یی متوجه شدند که اعتماد به موسسات غیرمجاز هزینه‌هایی را برای مردم در پی دارد اما با این حال بانک مرکزی سعی کرد تا خسارت‌های موسسات را که متوجه مردم شده بود به حداقل ممکن برساند. برای مثال موسسه تعاونی ثامن‌الحجج با تمام خساراتی که برای مردم به همراه داشت اما بانک پارسیان به خصوص نقش کارکنان زحمتکش در ساماندهی و انجام برخی اقداماتی که ضرورت داشت، بسیار موثر بود.
سیف در بخش دیگری از سخنان خود ضمن تقدیر از اقدام‌ها و همکاری مدیریت و پرسنل بانک پارسیان در موضوع انحلال موسسه غیرمجاز ثامن‌الحجج، با اشاره به مبارزه قاطع بانک مرکزی با شکل‌گیری و فعالیت موسسات غیرمجاز گفت: در سال ۱۳۹۲ بر اساس آمارها ۲۵درصد از نقدینگی کشور در موسسات اعتباری غیرمجاز وجود داشت. این شرایط نامساعد برای بانک مرکزی قابل تحمل نبود و با تلاش و احساس مسوولیت این بانک به میزان قابل توجهی نسبت به رشد بی‌رویه آنها اقدام و روند ساماندهی آنها تسریع شد.
نظام نوین نظارت بانکی
سیف درخصوص نظام نوین نظارتی گفت: یکی دیگر از اقداماتی که بانک مرکزی انجام داد، راه‌اندازی نظام نوین نظارت بانکی است که به صورت اثربخش نظارت بانک مرکزی در پیاده‌سازی این نظام می‌تواند راهگشای بسیاری مشکلات باشد، چرا که بانک‌ها براساس میزان منابعی که صرف بانک‌ها می‌شود تا ریسک بیشتری ایجاد کنند، رتبه‌بندی خواهند شد و مسلم است که بانک‌هایی که واجد انضباط و ساختار مطلوب‌تری باشند، آرامش بیشتری نصیب خودشان خواهند شد و هم اینکه همکاران نظارتی بانک مرکزی انرژی و زمان کمتری را به آنها اختصاص می‌دهند.
سیف با اشاره به انطباق نظام بانکی با مقررات بین‌المللی خاطرنشان کرد: بانک مرکزی در آخرین اقدام خود نسبت به استحکام بخشی و انطباق نظام بانکی با مقررات بین‌المللی اقداماتی انجام داده است اما در این مسیر بانک مرکزی به تنهایی به نتیجه مطلوب نخواهد رسید یا انرژی مضاعفی را می‌طلبد.
