22هزار میلیارد تومان افزایش سرمایه بانک‌های دولتی
وظیفه دولت کاهش ریسک‌های اجرایی و سیاسی برای مشارکت بخش خصوصی است
گروه بانک وبیمه| احسان شمشیری|
در دومین روز چهارمین همایش تجاری بانکی ایران- اروپا دکتر عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی، دیواندری رییس پژوهشکده پولی وبانکی بانک مرکزی، حسین عبده‌تبریزی مشاور وزیر راه و شهرسازی، مصطفی بهشتی، جلالی‌نایینی و جمعی از بانکداران خارجی به طرح دیدگاه‌های خود در سخنرانی‌ها و پنل‌های تخصصی پرداختند.
به گزارش «تعادل» وزیر راه و شهرسازی به موضوع تامین مالی پروژه‌های زیربنایی کشور در حوزه حمل و نقل در شرایط کنونی کشور پرداخت و افزود: تشکیل صندوق توسعه حمل و نقل در برنامه ششم توسعه یکی از راهکارهایی است که برای مقابله با مشکلات توسعه و نوسازی سیستم حمل و نقل کشور به تصویب مجلس رسیده است. دیواندری نیز با تاکید بر افزایش سرمایه 22هزار میلیارد تومانی بانک‌ها، مشکلات و رفع چالش‌های بانکی در دوران تحریم و پس از آن را یادآور شد و عبده‌تبریزی نیز با تاکید بر مزیت رشد ساختمان‌سازی و مستغلات و حمل و نقل در دو دهه آینده، جذابیت سرمایه‌گذاری‌ها در این زمینه را یادآور شد.
بانک‌های ایرانی دروازه ورود مجدد سرمایه‌گذاری خارجی
علی دیواندری رییس پژوهشکده پولی وبانکی بانک مرکزی به ایراد سخنانی در خصوص عوامل موثر بر دشواری جذب سرمایه‌گذاری خارجی در طول دوره تحریم‌ها در ایران پرداخت و افزود: قبل از تحریم‌ها همواره در کنار عمده شرکت‌های نفت و گاز خارجی فعال در کشور، بانک‌های خارجی بزرگ نیز در فاینانس پروژه‌های نفتی دخیل و کمک‌رسان بودند و خطوط کوتاه‌مدت ریفاینانس نیز از جمله ابزارهای مهمی بود که قبل از تحریم‌ها به تجار ما کمک زیادی در کسب‌وکارشان می‌کرد.
طرح جدید اصلاح سرمایه بانک‌ها
دیواندری از ابلاغ طرح جدید بانک مرکزی برای اصلاح سرمایه بانک‌ها خبر داد و گفت: با تصمیم نهادهای ذی‌ربط بنا شد در بانک‌های دولتی ۲۲هزار میلیارد تومان افزایش سرمایه داشته باشیم. باتوجه به اصلاح قانون بودجه سال قبل، ۴۵هزار میلیارد تومان مصوب شد که ۲۲هزار میلیارد تومان از این مبلغ برای افزایش سرمایه بانک‌های دولتی صرف خواهد شد ضمن آنکه بانک‌های خصوصی هم برای خودشان برنامه دارند.
دیواندری تصریح کرد: بانک مرکزی برنامه ویژه‌یی برای حداقل سرمایه بانک‌ها در نظر گرفته که به زودی ابلاغ می‌شود. مطالبات معوق در نظام بانکی که دلیل اصلی آن تحریم‌ها بود باید مورد توجه قرار گیرد. بخشی از دارایی‌های سمی و انجماد دارایی‌ها که در نظام بانکی ایران وجود دارد و به دنبال راه‌حل‌یابی هستیم برمی‌گردد به آثار ناشی از تحریم‌ها.
تعهدات ارزی مشتریان در دوره تحریم
دیواندری با تاکید بر اینکه ریشه بسیاری از مطالبات معوق کلان برمی‌گردد به تعهدات ارزی که از دوران تحریم برای برخی مشتریان باقی ماند، افزود: بعد از اجرای توافق و راه افتادن مجدد بانک‌ها برای کار کردن با بانک‌های خارجی می‌توانیم مشکلات را با شدت بیشتری پشت سر بگذاریم و امروز با تدابیر بانک مرکزی و تلاش بانک‌ها در نظارت و کنترل پرتفوی اعتباری از برخی مشکلات عبور کردیم و این مسیر ادامه خواهد یافت.
وی گفت: ظهور علایم اولیه رکود اقتصادی که ریشه پولی دارد موجب مشکلات نقدینگی بنگاه‌ها، تحت تاثیر قرار گرفتن سودآوری بانک‌ها در نتیجه افزایش معوقات بانکی و نرخ سود و... شد. رییس پژوهشکده پولی و بانکی ضمن بیان اینکه در نتیجه در حوزه واقعی اقتصاد مشکلاتی به وجود آمد که آثار آن به نظام بانکی هم منتقل شد، تصریح کرد: بسیاری از مشکلات به بانک‌ها تحمیل شد در حالی که مسبب آن خودشان نبودند. جنگ قیمتی در نرخ سود و نوسانات قیمتی موجب افزایش قیمت تمام شده پول و مشکل بنگاه‌ها شد. ضمن آنکه نرخ سود بین بانکی نیز افزایش محسوسی یافته بود که قیمت تمام شده را بالا برد، ولی بانک مرکزی با همکاری نظام بانکی اقدامات بسیار خوبی را انجام دادند. وی ادامه داد: بانک مرکزی وارد بازار بین بانکی شد و توانست نرخ‌ها را در حد معقولی کاهش دهد تا در نتیجه اقتصاد ایران را به آرامشی برساند. هرچند ممکن است آثار جنگ قیمتی باقی مانده باشد، ولی شوک آن از بین رفت و هدایت نرخ‌ها امروز به حد معقولی رسیده است.
عدم تطبیق بانک‌ها با مقررات جهانی
رییس پژوهشکده پولی و بانکی گفت: نکته آخر که در جذب سرمایه‌گذاری خارجی اثر دارد، محدودیت‌های جدید نظام بانکی است که بخشی از آن به خاطر محدودیت‌های بین‌المللی و دور بودن از بازار جهانی است، مقررات بانکی دنیا تغییرات جدیدی دارد، قواعد مبارزه با پولشویی، بازل ۳ و انطباق و... در دنیا تغییر کرده، ولی در نظام داخلی آمادگی تطبیق با آنها وجود ندارد.
وی اضافه کرد: الان مشکل نقل و انتقال وجوه حل شده است، ولی اقتصاد ایران بزرگ‌تر از آن است که با این کار مشکلش حل شود چراکه ظرفیت بسیار بالایی دارد. در ایران ثروت، پول و کار است در حقیقت ایران بازار بکر کشورهای خارجی و طرف‌های تجاری است و حیف است که این بازار جذاب فقط از این طریق حمایت شود و بانک‌ها باید از همه امکانات استفاده کنند.
دیواندری تاکید کرد: سابقه 8۰ - 70 ساله بانک‌های اروپایی با ایرانی را بررسی کنید، یک مورد پیدا نمی‌کنید که یک بانک ایرانی پول بانک خارجی را هم نداده باشد و حتی اختلافات حقوقی آنها هم به یک‌درصد نمی‌رسد.
تمایل سنتی ایران به اروپا
رییس پژوهشکده پولی و بانکی همچنین تصریح کرد: اگر بخشی از این منابع که اروپا نمی‌داند با این منابع ریالی خود چه کار کند، در ایران سرمایه‌گذاری شود بسیاری از مشکلات حل خواهد شد البته اقتصاد ایران معطل نخواهد ماند چرا که تجارت و سرمایه راه خود را پیدا می‌کند، ولی ایران دوست دارد به صورت سنتی اروپا شریک ایران باشد.
رییس پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی تصریح کرد: بر اثر چالش تحریم‌ها و سایر محدودیت‌های بین‌المللی ناشی از آن، نظام بانکی کشور مورد هدف قرار گرفت. به عبارتی نظام بانکی ایران که همواره درخصوص ایفای به‌موقع تعهدات خود بسیار خوشنام بود تبدیل به ابزاری برای اعمال فشار سیاسی به ایران شد.
وی افزود: این تحریم‌ها علیه نظام بانکی ایران باعث شد تا سرمایه‌گذاری خارجی اعم از سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی، فاینانس، ریفاینانس و سایر روش‌های مرتبط با محدودیت‌ها و مشکلاتی مواجه شود. با وجود این، نظام بانکی ایران در دوره تحریم‌ها هم به خوبی از عهده ایفای تعهدات خود برآمد.
دیواندری خاطرنشان کرد: بانک‌های ایرانی دروازه ورود مجدد سرمایه‌گذاری خارجی به ایران هستند چراکه سرمایه‌گذاری خارجی تنها از طریق FDI صورت نمی‌گیرد و برای سایر روش‌های ورود سرمایه خارجی همواره نقش بانک‌ها بسیار حایزاهمیت است.
از دید دیواندری در دوره گذشته تزریق نقدینگی به‌دلیل عدم توانایی ایفای تعهدات وام‌گیرندگان و همچنین افراط در فشار به برخی بانک‌ها برای فاینانس برخی پروژه‌های کوچک و متوسط دولتی منجر به تورم‌های بالا شد. این تورم بالا در کنار نوسانات نرخ ارز موجبات بی‌ثباتی در اقتصاد ایران را فراهم کرد.
وی همچنین به نقش بانک مرکزی در ایجاد ثبات در اقتصاد ایران پرداخت و بی‌ثباتی در اقتصاد کشور را مانع اصلی بر سر راه جذب سرمایه‌گذاری خارجی دانست و افزود: تلاش‌های بانک مرکزی از سال ۱۳۹۲ با علم به تمام این تحولات معطوف به رفع این بی‌ثباتی‌ها بوده است. دولت در این مدت موفق شده با سیاست‌های پولی منضبط و با پرهیز از اقدامات نادرست با وجود کاهش شدید قیمت نفت، نرخ ارز را تثبیت و نرخ تورم را تک‌رقمی کند. انتظار می‌رود که این دوره با ایجاد ثبات ادامه‌دار، سرمایه‌گذاری خارجی رشد نسبتا قابل‌توجهی داشته باشد.
صندوق توسعه حمل و نقل در برنامه ششم
وزیر راه و شهرسازی نیز در این همایش به موضوع تامین مالی پروژه‌های زیربنایی کشور در حوزه حمل و نقل در شرایط کنونی کشور پرداخت و افزود: تشکیل صندوق توسعه حمل و نقل در برنامه ششم توسعه یکی از راهکارهایی است که برای مقابله با مشکلات توسعه و نوسازی سیستم حمل و نقل کشور به تصویب مجلس رسیده است. وزیر راه و شهرسازی نیز تاکید کرد: باید سیستم حمل و نقلی به نحوی طراحی شود که بتواند بین حمل و نقل دریایی، زمینی، هوایی هماهنگی و ارتباط برقرار کند. این سخنان لیستی از آرزوها نبوده بلکه لیستی از مسوولیت‌ها به‌شمار می‌رود. برای انجام این کار و ایفای این مسوولیت نیاز به میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری وجود دارد و کشور نیازمند یک شبکه زیرساختی نرم است تا افزون بر زیرساخت سخت بتواند اعتماد جهان را به خود جلب کند.
وی بر آگاهی ایران از این مسوولیت بین‌المللی تاکید کرد و اطمینان داد که ایران برمبنای حفظ منافع ملی تمام طرح‌ها را در سه سطح ملی، منطقه‌یی، بین‌المللی و جهانی طبقه‌بندی می‌کند. در حال حاضر، این وزارتخانه در سطح ملی ایران ظرفیت‌های خود را در ۱۰ کریدور شبکه حمل و نقل داخلی مورد بازنگری قرار داده است.
آخوندی گفت: برای عمل به این مسوولیت‌ها فقط مطرح کردن شعار کافی نیست و اگر بخواهیم بازگردانی در حوزه اجرا و عمل داشته باشیم باید بتوانیم به تامین مالی مستمر و پایدار دسترسی داشته باشیم که در عرصه عمل قابلیت اجرا داشته باشد، به‌همین دلیل نخستین بحث، رفتن به سمت انواع سیستم‌های مشارکت در حوزه بین‌المللی و داخلی است. آخوندی متذکر شد که فعالیت و تجربه غیردولتی در بخش حمل و نقل جاده‌یی نشان داد این حوزه قابل تعمیم به بخش بنادر، ریل و ایجاد زیرساخت‌های حمل و نقل هوایی نیز هست و در حال حاضر قوانین مرتبط با آن در مجلس به تصویب رسیده است. به عبارت دیگر، بازاری که اکنون برای بخش غیردولتی در حوزه ایجاد زیرساخت‌ها وجود دارد تمام
۴ بعد حمل و نقل را دربر می‌گیرد که از نمونه‌های اجرا شده آن می‌توان به فرودگاه شیراز در حوزه حمل و نقل هوایی، توسعه بندر چابهار در بخش حمل و نقل دریایی و اقدامات زیرساختی در حوزه حمل و نقل ریلی مسیر کرمان به سیرجان اشاره کرد. وی ادامه داد: علاوه بر زیرساخت‌ها، در حوزه ناوگان دنیای وسیعی از مشارکت‌های ملی و بین‌المللی وجود دارد. به گفته آخوندی در حوزه ریل تا سال گذشته واگن‌هایی با عمر زیاد که حتی به ۶۰ سال می‌رسید، تردد می‌کردند که در شرایط فعلی به لطف مشارکت‌های گسترده بخش غیردولتی عمر ناوگان ریلی ایران پایین آمده است. علاوه بر این، حمل و نقلی ریلی بین شهرها، حمل و نقل ریلی برای جابه‌جایی مسافر بین کلان‌شهرها و حومه‌های آنها نیز از اهمیت زیادی برخوردار است که در برنامه ششم توسعه بر گسترش حمل و نقل عمومی حومه‌یی تاکید شده است و نیاز به میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری دارد و می‌تواند تغییر اساسی در مدل حمل و نقل شهری به وجود آورد. وزیر راه و شهرسازی تصریح کرد: باتوجه به کاستی‌هایی که در دهه گذشته در زمینه برنامه‌ریزی بنیادین برای رفع مشکلات حمل و نقل وجود داشته است در حال حاضر باید انگاره‌های گذشته در این زمینه تغییر پیدا کرده و به این ترتیب باب برنامه‌ریزی بنیادین در این خصوص باز شود.
