طلای سیاه در مسیر تعادل

گروه انرژی|نادی صبوری|

به سبک همیشه، یک روز پس از انتشار گزارش ماهانه اوپک به عنوان نماینده تولید‌کنندگان نفت خام، آژانس بین‌المللی انرژی که نماینده مصرف‌کنندگان به حساب می‌آید، گزارش ماهانه جدید خود را منتشر کرد. گزارشی که با اشاره به «موثر» و «گیرا» بودن پایبندی کشورهای اوپک به طرح کاهش تولید و اثر آن بر میزان ذخایر نفتی کشورهای OECD پس از انتشار سیگنالی مثبت را به قیمت‌های نفت خام ارسال کرد. هر چند IEA در گزارش جدید خود برآورد از میزان تقاضا در سال 2017 را نسبت به برآورد قبلی کاهش داد، کاهشی که در تضاد با برآورد اوپک قرار داشته و می‌تواند از تلاش مصرف‌کنندگان برای محدود نگه داشتن اثر کاهش تولید نفت خام بر افزایش قیمت‌ها ناشی شده باشد. آژانس بین‌المللی انرژی در این گزارش همچنین به وضوح خطاب به اوپک بیان کرده است که تولید‌کنندگان نفت شیل از اقدامات این سازمان بهره خواهند برد. در نهایت کلیت این گزارش باعث شد، قیمت‌های آتی نفت خام در روز جمعه با 1.7درصد افزایش روبه‌رو شود. افزایشی که بلومبرگ آن را واکنشی به اشارات IEA به نزدیک شدن قیمت‌ها به «ثبات» دانسته است. این اتفاق‌ها بهای نفت خام برنت را به 55 دلار و 89 سنت و بهای WTI را به 53 دلار و 18سنت در هر بشکه رساند. گزارش«تعادل» در مورد قسمت‌های مهم گزارش IEA و واکنش‌ها به آن را در ادامه می‌خوانید.

افزایش قیمت‌های جهانی نفت خام از ابتدا به مذاق مصرف‌کنندگان که اغلب در غرب جهان واقع شده‌اند، خوش نمی‌آمد. به همین دلیل از ابتدایی‌ترین قدم‌های شکل‌گیری سازمانی به نام «اوپک» آنها تمام تلاش خود را برای به زمین زدن این سازمان به خرج دادند. تلاش‌ها به نتیجه نرسید اما آنها صرفا شکل جنگ خود و روش آن را تغییر دادند. آنها اکنون به طرق مختلفی در تلاش هستند تا اجازه ندهند «اوپک» تنها بازیگر میدان نفت خام باشد. اساسا فلسفه شکل‌گیری آژانس بین‌المللی انرژی به مستاصل شدن مصرف‌کنندگان در مقابل بحران نفتی سال 1973 بازمی‌گردد، زمانی که اوپک کودکی 8 ساله و پر شور بود و توانست از تمام پتانسیل خود برای اثرگذاری بر بازار نفت استفاده کند. یک سال بعد مصرف‌کنندگان نفت خام IEA را بنا نهادند. آژانسی که حتی با انتشار گزارش‌هایش درست یک روز بعد از گزارش‌های اوپک تاکنون توفیق زیادی در خنثی‌سازی اثر‌گذاری گزارش‌های سازمان بر افزایش قیمت‌ها داشته است. حالا مناسبات جهان تغییرات زیادی نسبت به گذشته کرده است اما هنوز می‌توان لحن«ناراضی» آژانس بین‌المللی انرژی از وجود سازمانی به نام «اوپک» را در گزارش‌های آن لمس کرد. تحلیلگران IEA در تازه‌ترین گزارش خود که روز پنج‌شنبه 13 آوریل منتشر شد، می‌نویسد:«حالا نیمی از تعهد 6 ماهه کشورهای عضو اوپک و 11کشور غیراوپکی می‌گذرد. با حدود مشخصی از اطمینان می‌توان گفت که این بازی تاکنون برای تولید‌کنندگان با برد همراه بوده است. قیمت‌ها دوباره در مدت اخیر و پس از طی یک دوره کاهشی در اواخر مارس به ثبات رسیده‌اند. قطع عرضه برنامه‌ریزی نشده و افزایش تنش‌ها در خاورمیانه نیز در این میان نقشی ایفا کردند. پایبندی کشورهای اوپک از ابتدای اجرایی شدن طرح کاهش تولید موثر و گیرا بوده اما کشورهای غیراوپک درحال افزایش دادن سطح پایبندی خود هستند. اگرچه در مورد آنها اطمینان و تایید داده‌های موجود کاری سخت و دشوار برای تحلیلگران است.»

IEA ادامه می‌دهد:«عرضه جهانی نفت خام در ماه مارس با 755هزار بشکه کاهش روبه‌رو بود. عرضه نفت خام اوپک در این ماه با 365هزار بشکه کاهش روبه‌رو بوده و سطح تولید خود را روی عدد 31میلیون و 680 هزار بشکه در روز متوقف کرد. کاهشی که از سمت نیجریه و لیبی دو کشوری مستثنا از طرح کاهش تولید و عربستان سعودی رقم خورد.»

تحلیلگران آژانس در قسمت بعدی گزارش با لحنی دو و بلکه چند پهلو سعی در پیچیده‌سازی موقعیت برای اوپک داشته و اظهار می‌کنند:«حتی در وضعیت کنونی که نیمی از راه طی شده است، ما می‌توانیم آنچه که در ادامه رخ خواهد داد را بررسی کنیم. البته این تصمیم اوپک است که در مورد سطح خروجی خود تصمیم بگیرد اما تمدید کاهش تولید ورای 6 ماه اول سال 2018 افت میزان ذخایر نفتی را تضمین می‌کند. این اقدام زمینه افزایش قیمت‌های آتی نفت خام را مهیا خواهد کرد. وضعیتی که به نوعی مشوقی برای تولید‌کنندگان نفت خام امریکا نیز خواهد بود.»

با بیان این عبارات IEA به ناگهان در عبارات بعدی سعی در این دارد که به اوپک نشان بدهد او تنها برنده نیست. در این قسمت از گزارش آمده است: «در واقع اگرچه بازار نفت خام در طول امسال تنگ و فشرده خواهد بود در کل تولید‌کنندگان غیراوپک نه فقط در امریکا به زودی رو به رشد خواهند رفت. حتی با وجود اینکه میزان پایبندی 11کشور غیراوپک برای کاهش تولید درحال نزدیک شدن به برنامه بوده و قطع تولید غیربرنامه‌ریزی شده در کانادا و به همان شکل در دریای شمال نیز رخ داده است، ما پیش‌بینی می‌کنیم که رشد تولید نسبت به مدت مشابه سال گذشته در ماه مه ‌با افزایش روبه‌رو باشد. برای کل سال پیش‌بینی ما «افزایش 485هزار بشکه‌یی» تولید است، رقمی که در سال 2016 معادل«790هزار بشکه» کاهش بود.»

آژانس بین‌المللی انرژی که از حساسیت تولید‌کنندگان اوپک نسبت به تولید نفت شیل آگاهی دارد در ادامه عنوان می‌کند:«نیروی اصلی این جریان از سمت ایالات متحده خواهد بود که از تولید 8 میلیون و 600 هزار بشکه‌یی در ماه سپتامبر 2016 به تولید 9میلیون بشکه در روز در ماه مارس 2017 رسید. ما با بازنگری در برآورد قبلی، پیش‌بینی می‌کنیم که تولید نفت خام امریکا در پایان سال 2017 معادل 680 هزار بشکه بالاتر از سطح تولید این کشور در انتهای سال 2016 باشد.»

تقابل اوپک و IEA در رینگ تقاضا

اما نکته جالب توجه دیگر گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، بازنگری در میزان تقاضاست. موضوعی که اتفاقا فصل مشترک این گزارش و گزارش اوپک اما در جهتی مخالف یکدیگر است. در واقع درحالی که اوپک در گزارش روز چهارشنبه خود بیان کرده بود که با «پرچم‌داری هند» تقاضای جهانی نفت خام افزایش بیشتری نسبت به پیش‌بینی قبلی سازمان دارد، آژانس بین‌المللی انرژی با اشاره به «رشد کمتر از حد انتظار» چند کشور که «هند» نیز در میان آنها قرار دارد، پیش‌بینی خود از رشد تقاضا را نسبت به ماه قبل کاهش داده است. البته توجه به این نکته نیز مهم است که با وجود این کاهش، همچنان پیش‌بینی IEA از رشد تقاضا در 2017 معادل 30 هزار بشکه بالاتر از پیش‌بینی اوپک برای این سال است. IEA در این بخش از گزارش خود می‌نویسد: «معیار دیگری که بر وضعیت تاثیر دارد، ویرایش ما از پیش‌بینی قبلی برای رشد تقاضا در سال جدید است. با توجه به داده‌های موجود از نظر ما رشد تقاضا برای یک‌چهارم ابتدایی سال 2017 که پیش از این 200 هزار بشکه در روز اعلام شده بود، معادل 110هزار بشکه در روز است. داده‌های جدید رشد کمتر از انتظاری از شماری از کشورها شامل روسیه، هند، تعدادی از کشورهای خاورمیانه، کره‌جنوبی و امریکا را در ماه‌های اخیر نشان می‌دهد. پس از به‌روزرسانی پیش‌بینی تقاضا برای دو نیمه سال 2017 و کاهش آن برای نیمه دوم سال، رشد تقاضا برای 2017 از برآورد قبلی که یک‌میلیون و 400هزار بشکه در روز بود، به 1یک‌میلیون و 300هزار بشکه در روز کاهش یافته است.»

لحن گزارش سازمان کشورهای صادرکننده نفت خام و IEA در مورد اثر کاهش تولید نفت خام بر ذخایر جهانی نفت نیز تفاوت‌های جالب توجهی دارد. در حالی که اوپک کاهش 2میلیون و 987هزار بشکه‌یی ذخایر تجاری OECD را «خبری خوب» برای بازار نفت توصیف می‌کند، IEA با پیچیده‌سازی نگاه به این موضوع می‌نویسد: «با توجه به ذخایر موجود در مقابل گپ ایجاد شده بین عرضه و تقاضا، داده‌های جدید مربوط به ذخایر کشورهای OECD در ماه فوریه نشان‌دهنده این است که این 33میلیون بشکه بالاتر از میانگین 5سال گذشته است. ذخایر نفت کشورهای OECD در سه‌ماهه پایانی سال 2016 با کاهش 800هزار بشکه‌یی مواجه بود که این کاهش به صورت ویژه در ذخایر فرآورده‌های نفتی اتفاق افتاد. اما آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی می‌کند که این ذخایر در سه‌ماهه نخست سال 2017 معادل 400هزار بشکه افزایش پیدا کند که این افزایش بیشتر متمرکز بر نفت‌خام و در مناطقی همچون اروپا و ایالات‌متحده خواهد بود. » این نهاد در تحلیل خود از ذخایر مربوط به کشورهای خارج از سازمان همکاری و توسعه اقتصادی در مناطقی همچون «سالدانها بِی» در آفریقای‌جنوبی، کاراییب و نیز در ذخایر شناور در سه‌ماهه نخست 2017 شاهد کاهش 300هزار بشکه‌یی ذخایر نفت‌خام خواهیم بود.

نتیجه خالص این است که به‌طور کلی ذخایر جهانی نفت‌خام در سه‌ماهه نخست سال جاری با وجود کاهش 200هزار بشکه‌یی اعمال‌شده، با افزایش اندکی مواجه خواهند شد. البته این نکته نیز قابل بحث است که بازار نفت در حال حاضر به تعادل بسیار نزدیک است و با انتشار بیش از پیش داده‌ها این موضوع واضح‌تر نیز خواهد شد. در هر صورت آژانس پیش‌بینی می‌کند که نیمه‌دوم سال جاری که در راه است، بسیار جالب خواهد بود.

سیگنال به رادار قیمت‌ها

قیمت‌های جهانی نفت خام که پس از افزایش تنش‌ها در سوریه، روند کاهشی خود در روزهای پایانی مارس را فراموش کرده و به سمت اوج حرکت کرد، اکنون بیش از هر زمان در وضعیت «ثبات» قرار داشته و حداقل به آن نزدیک شده است. آژانس بین‌المللی انرژی نیز در گزارش خود به این موضوع اشاره کرده و نوشت که هر چند متوسط قیمت‌ها در ماه مارس با 3 دلار کاهش در هر بشکه همراه بود اما در ابتدای آوریل با 5 دلار افزایش روبه‌رو شد. افزایشی که با انتشار گزارش IEA شدت بیشتری نیز گرفته و باعث شد این دیدگاه که «سطح کلی قیمت‌ نفت خام» بالاتر رفته است، شدت بگیرد. بلومبرگ پس از انتشار گزارش IEA و گشایش بازار نوشت که اشاره‌های این گزارش به این مساله که طرح کاهش بازار نفت خام را به تعادل «بسیار نزدیک» کرده است، سومین جهش هفتگی در قیمت طلای سیاه را رقم زد.

در ادامه این گزارش نوشته شده است که بهای نفت‌خام وست‌تگزاس اینترمدیت در بورس نیویورک، برای تحویل در ماه مه ‌با 7 سنت رشد روبه‌رو شده و به 53 دلار و 18سنت در هر بشکه رسید. حجم نفت معامله شده با 3. 3درصد کاهش نسبت به متوسط 100 روزه همراه بود.

بهای نفت خام برنت برای پرداخت در ماه ژوئن نیز با 3 سنت افزایش روبه‌رو بوده و به 55 دلار و 89 سنت رسید. معاملات برنت برای تحویل در ژوئن معادل 2.29 دلار بالاتر از معاملات وست‌تگزاس اینترمدیت برای تحویل در همین ماه بسته

شده است.

مشاهده صفحات روزنامه