همزمانی دولت یازدهم با ابلاغ سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی از سوی رهبر معظم انقلاب موجب شد تا میزان انتظارات در حوزه‌های مختلف به ویژه توجه به ظرفیت‌های داخلی و تولید ملی بیشتر باشد.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دولت، ابلاغیه ۲۴بندی سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی که بسیاری از کارشناسان از آن به عنوان نقشه راه اقتصاد کشور در چشم‌اندازهای بلندمدت یاد می‌کنند سال ۹۲ منتشر شد؛ پس از این ابلاغیه و با توجه به اهمیت اجرای اقتصاد مقاومتی در کشور معظم‌له دو سال پیاپی شعار سال را با نام اقتصاد مقاومتی انتخاب کردند.
حال پس از 3سال از ابلاغ سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی برآنیم تا نگاهی به مهم‌ترین اقدام‌های دولت تدبیر و امید در راستای تحقق منویات رهبر معظم انقلاب داشته باشیم.
رشد صادرات غیرنفتی
بند سیزدهم سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی بر «مقابله با ضربه‌پذیری درآمد حاصل از صادرات نفت و گاز» از راه‌های مختلف تاکید دارد. دولت تدبیر و امید با اتکا به این بند توانست برای نخستین بار در طول ۶۲ سال گذشته میزان صادرات غیرنفتی خود را بیشتر از صادرات نفتی کند. براساس آمارهای گمرک جمهوری اسلامی ایران، صادرات غیرنفتی ایران در ۱۲ماهه سال ۹۵ در مجموع به ۴۳میلیارد و ۹۳۰میلیون دلار رسید که این میزان در مقایسه با سال ۹۴ به میزان ۵۴ درصد رشد داشته است.
البته دولت نه تنها میزان صادرات محصولات غیرنفتی را افزایش داد بلکه با کاهش نقش پول نفت در بودجه کشور به نحوی گام در مسیر اقتصاد چند محصولی گذاشت. براساس آمارهای موجود، میزان وابستگی بودجه کشور به درآمد‌های نفتی بین سال‌های ۸۹ تا ۹۲، ۴۴درصد بود که این میزان در 3سال دولت روحانی به ۳۳درصد کاهش پیدا کرده است.
رشد تولید در دولت یازدهم
یکی از مهم‌ترین ارکان سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، بحث تولید است که در پیام نوروزی رهبر معظم انقلاب نیز مورد تاکید قرار گرفت.
بررسی کارنامه دولت تدبیر و امید در این زمینه حکایت از آن دارد که کارنامه این دولت در زمینه تولید در 3سال گذشته می‌تواند مثبت ارزیابی شود زیرا دولت یازدهم در شرایطی کار خود را شروع کرد که رشد تولید در ایران منفی 2.2 بود. تدبیر دولت روحانی و تیم اقتصادی وی موجب شد تا رشدی اقتصادی منفی 2.2 در نخستین سال شروع به کار دولت جای خود را به رشد اقتصادی مثبت 4.2 دهد.
این دستاورد بزرگ دولت در حوزه تولید هرچند در برخی مواقع مورد انتقاد برخی کارشناسان است اما مقایسه میزان رشد تولید در جامعه نشان از آن دارد که تحقق سیاست‌های اقتصاد مقاومتی با تولید کالای ایرانی روندی رو به رشد دارد. دولت روحانی با اتخاذ مشوق‌های تولید توانست به چنین آماری دست پیدا کند.
یکی از این مشوق‌ها ارائه وام‌های کلان برای رونق تولید بود. در این دولت ۵۷ هزار واحد تولیدی برای دریافت وام ثبت‌نام کردند که از این تعداد بیش از ۱۶هزار واحد توانسته‌اند تسهیلات دریافت کنند. در زمینه محصولات پتروشیمی در نخستین سال دولت یازدهم رشد چشمگیری داشت تا جایی که تولید این محصولات در سال ۱۳۹۳ به 44.5میلیون تن رسید که از این مقدار 15.9میلیون تن آن صادر شد.
تامین امنیت غذایی جامعه
توجه به بخش کشاورزی و اهمیت دادن به تولید محصولات استراتژیک در دولت تدبیر و امید موجب شد تا شاهد رشد و رونق این بخش بیش از دیگر بخش‌ها در دولت یازدهم باشیم. شاید یکی از مهم‌ترین دستاوردهای دولت در بخش کشاورزی و تولید محصولات استراتژیک، خودکفایی دوباره گندم در ایران بود.
درحالی که ۱۲سال پیش و در زمان دولت اصلاحات، رییس‌جمهوری وقت جشن خودکفایی برگزار کرد اما دولت نهم و دهم نه تنها این رویه را ادامه نداد بلکه در این سال‌ها کشور به یکی از وارد‌کنندگان گندم تبدیل و سالانه بیش از ۶ میلیون تن گندم وارد می‌کرد. در نخستین روزهای دولت تدبیر و امید آمارها حکایت از خالی بودن انبار گندم می‌داد اما تدبیر دولت یازدهم موجب شد تا ایران در مدت 3سال به تولید بیش از ۱۴میلیون تن گندم در سال برسد.
در زمینه تولید گوشت به ویژه گوشت قرمز در دولت یازدهم اقدام‌های چشمگیری صورت گرفته که میزان واردات این گوشت را تقریبا به صفر رسانده و در سال گذشته ۷۶هزار تن گوشت مرغ و ۷۰هزار تن تخم مرغ به کشورهای همسایه صادر شده است.
توسعه روابط با کشورهای همسایه
در یکی از تبصره‌های بند دهم سیاست‌های اقتصاد مقاومتی عنوان شده برای توسعه صادرات لازم است برنامه‌ریزی تولید ملی متناسب با نیازهای صادراتی، شکل‌دهی بازارهای جدید و تنوع‌بخشی پیوند‌های اقتصادی با کشورها به ویژه با کشورهای منطقه در دستور کار قرار گیرد. دولت تدبیر و امید سال گذشته پس از نام‌گذاری سال ۹۵ با نام اقتصاد مقاومتی در راستای تحقق اهداف این بند برنامه‌های ویژه برای وزارت امور خارجه و نمایندگی‌های ایران در خارج از کشور تدوین کرد. یکی از این برنامه‌ها سمینار اقتصاد مقاومتی برای سفیران و نمایندگان ایران در خارج از کشور بود. یکی دیگر از اقدام‌هایی که در جهت تسهیل روابط تجاری صورت گرفت، بحث پنجره واحد تجاری فرا مرزی بود که تشریفات گمرکی در کشور را از ۲۶روز کاری به 4روز کاهش داد.
یکی دیگر از دستاوردهای دولت در زمینه توسعه روابط با کشورهای همسایه بحث صادرات دام زنده است که براساس آمار منتشره در سال ۹۳ بیش از ۷۰۰هزار راس دام زنده و در سال ۹۴ بیش از ۴۲۰هزار راس دام به کشورهای همسایه صادر شده است. دولت تدبیر و امید همچنین با افزایش مناطق آزاد تجاری در استان‌های کردستان، کرمانشاه و سیستان و بلوچستان به نوعی روابط تجاری را با کشورهای همسایه در دستور کار قرار داد.
توسعه صادرات نفتی
تحریم‌های یک‌جانبه غرب موجب شده بود تا در سال ۹۲ میزان صادرات نفت خام ایران به ۹۷۰هزار بشکه در روز کاهش پیدا کند اما عملکرد دستگاه دیپلماسی موجب شد تا این میزان در سال ۹۵ به ۲میلیون بشکه در روز افزایش پیدا کند همچنین در این بازه زمانی تولید نفت خام ایران از 2.7میلیون بشکه در روز به 3.8میلیون بشکه رسید.
همچنین در بخش گاز با بهره‌برداری کامل از فاز‌های ۱۲، ۱۵، ۱۶ و ۱۷ پارس جنوبی حدود ۱۶۰میلیون مترمکعب به ظرفیت تولید گاز کشور افزوده شد. میزان تولید میعانات گازی در دولت یازدهم از ۳۸۶هزار بشکه در سال ۹۲ به ۵۲۸ هزار بشکه رسید. اگر توافق برجام را یکی از شاهکارهای دولت یازدهم بدانیم باید گفت که بیژن زنگنه دومین وزیری بود که با تدبیر توانست پیروزی مهمی در عرصه بین‌المللی از آن ایران کند. آذر ماه سال ۹۵ اعضای اوپک درحالی برای تعادل بازار اقدام به کاهش تولید نفت خام کردند که تیم مذاکره‌کننده ایرانی توانستند، میزان فروش نفت ایران را افزایش دهند.
توسعه مناطق آزاد تجاری
بند یازدهم سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی بر توسعه حوزه عمل مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور به منظور انتقال فناوری‌های پیشرفته، گسترش و تسهیل تولید، صادرات کالا و خدمات و تامین نیازهای ضروری و منابع مالی را از خارج تاکید می‌کند.
در این زمینه دولت یازدهم تاکنون لایحه ایجاد ۵ منطقه آزاد تجاری- صنعتی را به مجلس ارائه کرده و لایحه دو منطقه آزاد سیستان و بانه- مریوان هم تقدیم مجلس می‌شود. یکی از مهم‌ترین کارهای دولت تدبیر و امید در این زمینه تصویب لایحه منطقه آزاد قصرشیرین است.
دولت با تصویب این لایحه ثابت کرد که برای استان‌های مرزی و کمترتوسعه یافته مانند کرمانشاه برنامه‌های توسعه‌یی کلان دارد و ایجاد منطقه آزاد تجاری به دلیل نقش آن در پیشبرد اهداف توسعه‌یی یکی از برنامه‌های دولت برای این استان است.
