گروه تشکل‌ها|
آمارهای منتشر شده از سوی اتاق تعاون خبر از وضعیت مناسب این بخش دارد در حالی که وضعیت تعاون به ویژه با در نظر گرفتن وضعیت رکودی اقتصاد چندان مناسب به نظر نمی‌رسید. به ویژه آنکه در نیمه اول سال 95 آمارها خبر از وضعیت نامطلوب بخش تعاون می‌داد اما سپس وضعیت در کارنامه پایان سال بهبود یافت. آیا جهشی در ماه‌های پایانی سال 95 رخ دا یا اتفاقی دیگر در میان بود؟
به گواهی آمار
نگاهی به آمار و عملکرد تعاونی‌ها در سال ۹۵ نشان می‌دهد که بخش تعاون، نقش ۱۰درصدی در ایجاد اشتغال کشور داشته است و تعاونگران در سال ۹۴ نیز به همین میزان در اشتغالزایی کشور فعال بوده‌اند. بر اساس آمار منتشر شده توسط اتاق تعاون بررسی‌های آماری نشان می‌دهد، تعاونی‌های به ثبت رسیده در سال 1395 بیش از 63هزار نفر اشتغالزایی داشته‌اند که می‌توان نقش بخش تعاون در اشتغالزایی و حضور بخش تعاون در عرصه‌های اقتصادی را در شرایط رکود و تحریم شاهد بود.
لازم به ذکر است که طبق آمارهای رسمی کشور، بیش از 615هزار شغل طی یک‌سال 94تا 95 در کل کشور ایجاد شده است یعنی بخش تعاون بیش از 10 درصد اشتغال کل کشور را در بر گرفته است. بر اساس آمار رسمی کشور، تعاونی‌ها درسال 94 به تعداد 62484 نفر اشتغالزایی داشته‌اند.
بر پایه این گزارش شده از سامانه جامع آمارهای ثبتی وزارت تعاون تعداد 94661 تعاونی با عضویت 42 میلیون و 200هزار نفر (حدود 32میلیون نفر عضو سهام عدالت هستند) تا پایان 1395 به ثبت رسیده است. تعداد 3798 تعاونی و 13 اتحادیه در سال 1395 به ثبت رسیده که بیش از 84 هزار نفر در این تعاونی‌ها عضویت یافتند، لازم به ذکر است که در سال 1394 حدود 4200 تعاونی به ثبت رسیده بود. در این باره واحد آمار و برنامه‌ریزی اتاق تعاون ایران رسما اعلام کرده که استان‌های فارس با 463 تعاونی و خراسان‌رضوی با 365 تعاونی بیشترین و استان‌های قم با 20 و خراسان شمالی با 37 تعاونی کمترین ثبت را بین تمام استان‌ها در سال 1395 شامل می‌شوند.
تعاونی‌های به ثبت رسیده در سال 1395 بیش از 63 هزار نفر اشتغالزایی داشته‌اند که در شرایط رکود می‌توان نقش بخش تعاون در اشتغالزایی و حضور بخش تعاون در عرصه‌های اقتصادی را مشاهده کرد. لازم به ذکر است که طبق آمارهای رسمی کشور، بیش از 615هزار شغل طی یک‌سال 94تا 95 در کل کشور ایجاد شده است یعنی بخش تعاون بیش از 10 درصد اشتغال کل کشور را در بر گرفته است.
در سال 1395 تعداد 17 تعاونی در حالت غیر فعال، منحل و راکد به ثبت رسیده است، این در حالی است که در سال 1394 تعداد 130 تعاونی در حالت غیر فعال، منحل و راکد به ثبت رسید.
تعاونی‌های فعال دانش‌بنیان به ثبت رسیده در سال 1395، تعداد 6 تعاونی با اشتغالزایی 89 نفر که در سال 1394 تعداد 3 تعاونی با اشتغالزایی 14 نفر بوده است و در مجموع کل سال‌ها تعداد 142 تعاونی با اشتغالزایی 1893 نفر دربخش تعاونی‌های دانش‌بنیان فعال هستند. تعداد دو تعاونی هم در قالب تعاونی فرا استانی با اشتغالزایی 309نفر فعالیت خود را آغاز کرده است.
در بین گرایش‌های مختلف بخش تعاون، رشته خدمات با ثبت1341 تعاونی و با اشتغالزایی 15832 نفر و کشاورزی با 1022 تعاونی با ایجاد اشتغال 14556 نفر بیشترین ثبت را در بین کلیه گرایش شامل شده است.
وضعیت در آذر 95
این در حالی است که در آذر 95 وضعیت بخش تعاون کاملا متفاوت بود. گزارش‌های مرکز آمار و برنامه‌ریزی اتاق تعاون ایران از روند تشکیل یا انحلال تعاونی‌ها در سال‌های 94 و 95 نشان می‌داد که عدم استفاده از ظرفیت‌های بخش تعاون در کشور به‌طور کامل آسیب‌های جدی به اقتصاد کشور وارد می‌کند. گزارش اخذ شده از سامانه جامع آمارهای ثبتی وزارت تعاون نشان می‌داد که 2600 تعاونی در هشت ماهه سال 1395 به ثبت رسیده که بیش از 52هزار نفر در این تعاونی‌ها عضویت یافتند. تعاونی‌های به ثبت رسیده در هشت ماهه سال 1395 حدود 46 هزار نفر اشتغالزایی داشته‌اند. اما نکته مهم این بود که در هشت ماهه سال 1395 تعداد 979 تعاونی نیز منحل شده است.
در حقیقت دو عامل باعث شد که آمار تعاون بسیار مثبت به نظر بیاید. مساله اول موضوع حضور مجددا مردم در بخش تعاون به دلیل سهام عدالت بود اما دلیل مهم‌تر این بود که میزان اشتغال ایجاد شده بدون در نظر گرفتن میزان اشتغال از دست رفته گزارش شده است. در حقیقت اگر آمار اشتغال با در نظر گرفتن شغل‌های از دست رفته به واسطه تعاونی‌های تعطیل شده در نظر گرفته شود آما بسیار متفاوت است اما بخش تعاون مانند بسیاری از بخش‌های اقتصادی کشور پشت آمارهای مثبت مخفی می‌شود.
بخش تعاون نیازمند برنامه بلندمدت
مساله اصلی بخش تعاون در سال‌های گذشته این بوده است که از برنامه مشخصی استفاده نکرده است. روال ایجاد شغل و تعاونی و در عین حال از بین رفتن شغل‌ها و تعاونی‌های قدیمی سال‌ها است که در بخش تعاون در حال تکرار است. به نظر می‌رسد این مشکل به خاطر نداشتن برنامه بلندمدت در بخش تعاون باشد. در برنامه ششم توسعه نیز بخش تعاون چندان دارای برنامه بلندمدت نبود. با این حساب به نظر می‌رسد اتاق تعاون به عنوان متولی اصل بخش تعاون باید به فکر تدوین یک برنامه بلندمدت برای بخش تعاون باشد.
