در پی حوادث اخیر در سوریه از جمله حادثه خان شیخون، حمله موشکی امریکا به سوریه و اقدامات یکجانبهیی که امریکا علیه این کشور انجام داد و همچنین افزایش نگرانی در مورد بحرانیتر شدن مسائل سوریه و منطقه، وزیر امور خارجه کشورمان در چند روز گذشته دیپلماسی تلفنی فعالی داشت و با تعداد زیادی از همتایانش در کشورهای مختلف به صورت تلفنی در ارتباط با مسائل سوریه و منطقه رایزنی کرد. در همین چارچوب محمدجواد ظریف با سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه و وزیران خارجه برخی کشورهای اسلامی و اروپایی و ولید معلم وزیر خارجه سوریه نیز گفتوگو و رایزنی کرد. در چند روز اخیر تصمیم بر این گرفته شد که اجلاس مشترک وزیران خارجه ایران، سوریه و روسیه برگزار شود.
در این اجلاس مشترک آخرین تحولات سوریه، وضعیت میدانی آن منطقه و همچنین آنچه در سوریه اتفاق افتاده بررسی شد و وزیران خارجه در ارتباط با بررسی راهکارها جهت کاهش تنش و بحران در این منطقه رایزنی و گفتوگو کردند. هرچند سفر هفته گذشته حسن روحانی رییسجمهوری کشورمان را به مسکو برای تشکیل چنین جلسهیی نباید نادیده گرفت، باید گفت نشست مشترک وزرای خارجه ایران، روسیه و سوریه روز گذشته در مسکو در حالی برگزار شد که روز چهارشنبه وزیر خارجه امریکا در جریان سفر به روسیه گفتوگوهای مفصلی با پوتین و لاوروف رییسجمهور و وزیر خارجه روسیه در ارتباط با بحران سوریه انجام داد.
بررسی تدابیر لازم برای کمک به سوریه
براساس محورهای اعلام شده در این گفتوگوها که دومین نشست مشترک سهجانبه از بهمن ماه سال گذشته در پایتخت روسیه بود، آخرین مسائل بررسی شد. در این مذاکرات که با حضور مهدی سنایی سفیر ایران در مسکو و اعضای هیاتهای سه کشور انجام شده است، دستاوردهای سیاسی و تدابیر لازم برای کمک به سوریه برای حل سیاسی بحران این کشور مورد بررسی قرار گرفت. همچنین لزوم انجام تحقیقات مستقل و بیطرف برای روشن شدن عامل واقعه شیمیایی سهشنبه هفته گذشته در شهرک خان شیخون سوریه نیز یکی از محورهای مذاکره بود. مبارزه علیه تروریسم با گسترش همکاریهای منطقهیی و بینالمللی، پایان حمایت خارجی از تروریستها، ادامه مذاکرات سوری-سوری، حفظ یکپارچگی سوریه و تعیین سرنوشت آینده این کشور به عنوان حق انحصاری سوریها بدون مداخله خارجی از مهمترین دستاوردهای همگرایی مواضع سه کشور است.
گفتنی است، هفتم آبان ماه سال گذشته نیز مسکو میزبان نشست وزیران خارجه سه کشور بود که در آن همگراییها برای حل بحران سوریه تقویت شد، به گونهیی که یکی از دستاوردهای آن زمینهسازی برای آغاز مذاکرات سوری-سوری در آستانه پایتخت قزاقستان به ابتکار تهران، مسکو و آنکاراست و تاکنون هم چند دور آن برگزار شده است. مبارزه بیاغماض با تروریسم و تلاش فراگیر برای از سرگیری مذاکرات سوری ژنو که آن زمان به دلیل کارشکنی برخی کشورهای غربی-عربی حامی گروههای مسلح و تروریستی ضدسوری متوقف شده بود، تاکیدهای سه کشور در این مذاکرات را تشکیل میداد که نتیجه این نشست، همکاری تهران، مسکو و دمشق در مبارزه با تروریسم در منطقه به ویژه همکاری با سوریه علیه تروریستها بود. ظریف وزیر امور خارجه ایران که دیروز در راس یک هیات در چارچوب سفر یکروزه بنا به دعوت لاوروف همتای خود وارد مسکو شد، پیش از آغاز نشست سهجانبه در دیدار با وی و همچنین همتای سوری، مسائل مختلفی از جمله اوضاع خاورمیانه به ویژه سوریه را بررسی کرد.
سوریه اجازه ورود کارشناسان را بدهد
وزیر امور خارجه کشورمان بعد از نشست سهجانبه مشترک در مسکو با اشاره به تحولات اخیر در سوریه، یک بار دیگر بر غیرقابل قبول بودن اقدامات یکجانبه و ضرورت روشن شدن موضوع حمله شیمیایی به خان شیخون تاکید کرد و گفت: ما از جامعه بینالملل میخواهیم به همکاری در مبارزه با تروریسم ادامه دهد. جهتگیریهای سیاسی برای رسیدن به نتایج و متوقف کردن جنگ ششساله سوریه نیازمند همکاری سیاسی بیشتری خواهد بود.
محمدجواد ظریف درخصوص اینکه پیام این نشست برای امریکا چه خواهد بود به خبرنگاران خاطرنشان کرد: مهم است که همه متوجه باشند اقدامات یکجانبه در جامعه بینالملل مورد قبول نیست. ما هنوز شاهد نتایج اقدام یکجانبه امریکا در دهه گذشته بودهایم و گروههایی مثل داعش، جبهه النصره، القاعده و طالبان ثمره همان اقدام یکجانبه و خشن امریکا هستند که به عنوان یک خطر جامعه بینالملل را همچنان تهدید میکنند. وی افزود: ما همچنان اصرار داریم کمیته حقیقتیاب در خان شیخون تشکیل شود و در آزمایشگاهها نمونهبرداریها مورد بررسی قرار گیرد. ما معتقدیم همه باید کمک کنند تا این تحقیقات انجام شود و از سوریه میخواهیم، اجازه دهد کارشناسان وارد این کشور شده و حقیقت را جستوجو کنند. متاسفانه با همه آمادگیها شاهد هستیم که طرفهایی خواهان مشخص شدن واقعیت نیستند.
در ادامه این نشست خبری وزیر امور خارجه روسیه نیز تاکید کرد: شورای امنیت میتواند در این زمینه ورود کند. این شورا مصوب کرده است تنها ملت سوریه سرنوشتشان را مشخص میکنند. متاسفانه چنین رفتارهایی از سوی امریکا صلح بینالملل را به خطر میاندازد. سرگئی لاوروف در رابطه با اینکه چرا امریکا درخواستهایی برای تشکیل کمیته حقیقتیاب را نمیپذیرد؟ گفت: تلاشهایی در حال انجام است تا این پیشنهاد به نتیجه نرسد و به نظر میرسد افرادی به دنبال کارشکنی هستند و این نشان میدهد آنها در این روند صداقت ندارند. وی با اشاره به اتهامها علیه روسیه در رابطه با حمله شیمیایی خاطرنشان کرد: این اتهامها در حالی مطرح میشود که ما آن را بهشدت رد میکنیم و در گفتوگو با مقامات سوریه آنها اعلام کردند آمادگی دارند که کمیته حقیقتیاب در چارچوب قوانین سازمان منع سلاحهای شیمیایی تشکیل شود. لاوروف ادامه داد: دولت روسیه میخواهد به اتهامها علیه خودش پاسخ دهد و با توجه به اینکه سوریه نیز در این زمینه آمادگی دارد، میتوان همکاریهای خوبی را انجام داد و در این راستا باید تلاش کرد تا حقایق میدانی روشن شود. ما نمونهبرداریهایی در حلب داشتهایم
که تاکید میکند مخالفان سوریه از سلاح شیمیایی استفاده کردهاند و این نمونهها در سه ماه گذشته جمعآوری و در اختیار جامعه بینالملل قرار گرفته است اما تاکنون پاسخی دریافت نکردهایم. این مقام روسی افزود: تحقیقات درباره مسائل سوریه باید از صداقت و شفافیت برخوردار باشد. متاسفانه برخی کمیتهها در رابطه با سوریه تشکیل شدهاند که از نظر ما قابل قبول نیستند. ما همچنین به برخی قوانین و روندها در سازمان منع سلاحهای شیمیایی اعتماد نداریم و باید سازوکاری طراحی شود که مورد توافق همه طرفها باشد به نحوی که نتایج کار مورد قبول همه باشد. ما اجازه نمیدهیم کارشناسان این سازمان روشهای خود را مخفی نگه دارند. ضمنا باید نمونهها بهطور میدانی و در صحنه عمل جمعآوری شود.
سوریه بارها اعلام کرده سلاح شیمیایی ندارد
در ادامه این نشست خبری وزیر امور خارجه سوریه هم با تاکید بر اینکه سوریه بارها اعلام کرده است که سلاح شیمیایی ندارد و در سال 2016 سازمان منع سلاحهای شیمیایی بر آن صحه گذاشت، افزود: آنچه اتفاق افتاده یک عملیات روانی است. جنگندههای سوریه هیچ هدفی را با سلاح شیمیایی مورد اصابت قرار ندادند و از سلاح شیمیایی علیه تروریستها و ملت خود استفاده نکرده است و هرگونه سلاح شیمیایی و استفاده از آن را در هر زمان و مکان محکوم میکنیم. به گزارش ایرنا، ولید معلم افزود: ما برای تشکیل کمیته حقیقتیاب دعوت کردیم تا بیایند و به الشعیرات روند اما امریکاییها از تشکیل چنین کمیتهیی میترسند و قبل از تشکیل چنین کمیتهیی به سوریه تجاوز کردند و شماری از عروسکهای خیمهشب بازی امریکاییها در منطقه هم از این اقدام حمایت کردند. وی خاطرنشان کرد: ما معتقدیم امریکا چنین تحقیقاتی را نمیپذیرد. کمیتهیی که از نظر امریکاییها باید تشکیل شود، کمیتهیی است که باید در خدمت خاص امریکا باشد و ما معتقدیم حقیقت روشن نخواهد شد. معلم گفت: گزارشهایی منتشر شده که میگوید امریکا تجهیزات نظامی به جبهه جنوبی سوریه ارسال کرده است که باید آن را بررسی کنیم.