گروه جهان| طلا تسلیمی|
تنش‌های فزاینده ترکیه و متحدان غربی تردیدهای جدی را درباره سرنوشت اتحاد ترکیه و غرب به وجود آورده است. رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهوری ترکیه در جدیدترین اظهاراتش برای چندمین بار گفته است: «اروپا دیگر مرکز دموکراسی و حقوق بشر نیست و به مرکز نازیسم و ظلم و ستم تبدیل شده است.» هافینگتن پست نوشته؛ ترکیه که در سال‌های نه چندان دور برای پیوستن به اتحادیه اروپا تلاش می‌کرد، اکنون به اندازه‌یی از ارزش‌های غربی فاصله گرفته که دیگر جایی برای بازگشت وجود ندارد. در این میان، اردوغان امید دارد که با افزایش اختلافات میان اعضای ناتو، بتواند ارتباطات خود با دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری امریکا را تقویت کند؛ اما واشنگتن و اتحادیه اروپا هنوز سر مسائل بسیاری با آنکارا اختلاف‌نظر دارند و به نظر نمی‌رسد این مشکلات در آینده نزدیک قابل حل باشند.
پس‌لرزه‌های کودتای نافرجام
تحولات چند سال گذشته در ترکیه و عقب‌نشینی این کشور از ارزش‌های غربی را می‌توان یکی از عوامل قابل توجه در پایان مبهم اتحاد آنکارا و غرب دانست. تخریب سیستماتیک همه ستون‌های دموکراسی در ترکیه توسط اردوغان از جمله موارد بسیار نقض حقوق بشر، تعطیلی بسیاری از رسانه‌ها، دستگیری خبرنگاران و مقابله شدید با تجمعات مسالمت‌آمیز یکی از قابل توجه‌ترین موضوعات مورد مناقشه میان ترکیه با امریکا و اتحادیه اروپاست. بالاخص می‌توان به واکنش‌های شدید اردوغان به شرایط سیاسی ترکیه پس از تلاش ناموفق برای کودتای نظامی در ماه جولای سال 2016 و دستگیری ده‌ها هزار دانشجو، قاضی، نیروهای نظامی، وکلا و هر کسی که می‌توانست به دست داشتن در توطئه علیه دولت خود متهمش کند، اشاره کرد.
متاسفانه واکنش‌های غرب به موارد بسیار نقض حقوق بشر توسط اردوغان تا اندازه زیادی تحت تاثیر نگرانی دولت‌ها از این مساله بود که ترکیه همچنان یک متحد سیاسی است و در جنگ علیه داعش به‌طور فعالانه مشارکت دارد. اما به نظر نمی‌رسد این اتحاد برای رییس‌جمهوری ترکیه اهمیت چندانی داشته باشد. به گزارش روزنامه حریت، اردوغان در جدیدترین اظهاراتش علیه غرب و به ویژه کشورهای اروپایی تصریح کرد: «اروپا یک قاره فاسد است. احزاب نژادپرست، رهبران و دولت‌های اروپایی را به بازی گرفته‌اند. اروپا هیچ چیزی برای گفتن به ما و جهان ندارد.»
رییس‌جمهوری ترکیه این اظهارات را در حالی بیان کرد که زمان زیادی تا برگزاری همه‌پرسی اصلاحات قانون اساسی در این کشور باقی نمانده است. اصلاحیه پیشنهادی دولت که به افزایش قدرت‌های رییس‌جمهوری و در مقابل کاهش قدرت‌های پارلمان منجر می‌شود، یکی از موارد مورد انتقاد دولت‌های غربی و بالاخص اروپایی‌هاست؛ تا جایی که دولت‌های آلمان، هلند و اتریش به بهانه‌های گوناگون از برگزاری تجمعات مقامات نزدیک به اردوغان برای تبلیغ رای «آری» به این همه‌پرسی در کشورهایشان جلوگیری کردند. اردوغان در بخش دیگری از اظهاراتش با دعوت از مردم برای دادن رای «آری» در همه‌پرسی پیش‌رو گفت: «تروریست‌ها به اصلاحات قانون اساسی نه می‌گویند! ما حقایق را می‌گوییم. این وظیفه ماست.»
اختلاف‌نظرها با امریکا
آلون بن میر در ادامه گزارش خود برای هافینگتن پست نوشت؛ در درگیری‌ها علیه داعش، امریکا از ابتدای امر از کردهای سوریه حمایت می‌کرده و برای آنها تجهیزات نظامی و کمک‌های مالی فراهم می‌آورده است. اگرچه کردهای سوریه ثابت کرده‌اند که در مقابله با داعش جنگجوهای توانمندی هستند، اما اردوغان آنها را سازمان تروریستی می‌داند که با حزب کارگران کردستان، شاخه نظامی کردهای ترکیه همدست هستند. اردوغان بارها تهدید کرده است که اگر امریکا به حمایت خود از کردهای سوریه ادامه دهد، اجازه دسترسی نیروهای امریکایی به پایگاه هوایی ترکیه را نخواهد داد. از سوی دیگر، این مساله برای امریکا ناراحت‌کننده است که ترکیه به جای تمرکز بر مبارزه علیه داعش، علیه نیروهای متحد با امریکا می‌جنگد و این مساله بر تلاش‌های نیروهای ائتلافی در جنگ علیه داعش تاثیر منفی می‌گذارد.
از سوی دیگر درخواست آنکارا از واشنگتن برای تحویل فتح‌الله گولن، روحانی در تبعید که اردوغان او را طراح اصلی کودتای نافرجام علیه خود می‌داند، به یکی دیگر از اختلافات میان ترکیه و امریکا تبدیل شده است. ترکیه اصرار می‌ورزد که شواهد کافی برای توجیه تحویل گولن ارائه داده، اما دولت ترامپ هم همانند دولت اوباما اعلام کرده است که هیچ مدرک موثقی مبنی بر مقصر بودن گولن و تحویل او ندارد.
شاید زمان آن رسیده باشد که امریکا و اروپا از نادیده گرفتن اختلاف اساسی و فزاینده با ترکیه دست بردارند. تا زمانی که اردوغان در قدرت باشد، غرب و ترکیه با سرعتی بالا به سمت جدایی پیش می‌روند و به نظر می‌رسد، هیچ صدای رسایی برای هشدار در این زمینه وجود ندارد. برای آن دسته از ترک‌هایی که خواستار ترکیه‌یی دموکراتیک و سکولار با ارزش‌های اسلامی هستند، رای «نه» در همه‌پرسی 16 ماه آوریل آخرین فرصت مقابله با دیکتاتوری اردوغان است و به‌علاوه، شکست وی در همه‌پرسی احتمالا به خروج سریع‌تر او از صحنه سیاسی منجر خواهد شد که این اتفاق می‌تواند به بهبود مجدد روابط ترکیه و غرب بینجامد.
