دکتر سید محسن طباطبایی|
دبیر انجمن علمی اقتصاد شهری ایران
بخش مسکن را باید یکی از ویژه‌ترین حوزه‌های اقتصاد ایران به حساب آورد. مسکن ارتباط تنگاتنگی باکیفیت زندگی و رفاه مردم دارد. از سوی دیگر هر نوع تغییری در حوزه مسکن می‌تواند کلیت اقتصاد کشور را دچار تغییر و تحول کند. بازار مسکن با بیش از ۳۰۰ بخش صنعتی در ارتباط مستقیم و غیرمستقیم است و سهم ارزش‌افزوده بخش ساختمان‌های خصوصی از تولید ناخالص ملی بدون احتساب درآمدهای نفتی طی دهه اخیر بین ۲ تا ۵ درصد بوده و ۱۱ تا ۱۳درصد اشتغال را نیز حوزه مسکن در اختیار داشته است. همچنین ساخت هر ۱۰۰مترمربع مسکن ۶ فرصت شغلی ایجاد می‌کند و قریب به ۳۰درصد نقدینگی نیز در بخش مسکن در جریان است. با این حساب تاثیر تحولات بازار مسکن اعم از رکود یا رونق می‌تواند فضای اقتصادی کشور را دگرگون کند. با این‌حال، در خصوص پیش‌بینی وضعیت مسکن در سال 96 دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد. برخی معتقدند باید منتظر رونق اقتصادی در بازار مسکن 96 بود و برخی نیز بر این باورند که با توجه به مولفه‌های اصلی اقتصاد کشور اتفاق چندان خاصی در این بازار در سال جدید روی نخواهد داد و تنها با یک شیب ملایم بازار مسکن به سمت شرایط رونق تدریجی حرکت خواهد کرد. از سوی دیگر، با وجود آنکه وضعیت موجود از مازاد عرضه در بخش حکایت دارد، به نظر می‌رسد با افزایش رشد اقتصادی و بهبود درآمد مردم مسکن از رکود خارج‌شده و بارونق بازار خود روبرو شود اما افزایش قیمت مسکن که در سال‌های 90 و 91 اتفاق افتاد در بخش مسکن بعید به نظر می‌رسد البته با افزایش معاملات ممکن است، معادله رکود مسکن دستخوش تغییر شود. برخی کارشناسان نیز با بررسی وضعیت اقتصاد موجود پیش‌بینی می‌کنند زمین و ساختمان چه مسکونى و چه ادارى، وارد مرحله تورمى خواهند شد، ولى این تغییرات محدود است، تقاضاى عمده مسکن در سال پیش رو تقاضاى واقعى خواهد بود. بنابراین در بخش مسکن پیش‌بینی می‌شود که وارد دوره رونق غیرترمی شده و به زحمت بتواند از نرخ تورم خرده فروشی عبور کند. واقعیت این است که بازار مسکن زمانی تکان می‌خورد که صنایع و بازارهای موازی با آن نیز به حرکت درآید و از رکود خارج شود اما با وجود اینکه هنوز سکه، طلا و ارز، بازار مطمئن‌تر و کم زحمت‌تری برای سرمایه‌گذاری است نمی‌توان انتظار تغییر مسیر سرمایه‌ها به این بخش را داشت. یکی از مواردی که در مباحث کلان اقتصادی باید به آن توجه داشت تغییر سیاست در بخش کلان است. بانک مرکزی به عنوان متولی سیاست‌گذاری‌های کلان بانکی باید نگرش خود را بازار مسکن تغییر دهد تا این بازار باری سرمایه‌گذار جذاب شود. نگاه دولت باید به بخش مسکن فرابخشی باشد زیرا این صنعت می‌توان بطور مستقیم تا 350هزار شغل ایجاد کند و رونق این بخش می‌تواند بازار اقتصاد کشور را دگرگون کند. درحالی که ما به یک میلیون واحد مسکونی در سال نیاز داریم 500 هزار مسکن در خوش‌بینانه‌ترین شرایط ایجاد می‌شود و با طرح‌های کلان در قالب مسکن اجتماعی مسکن مهر و به‌شرط تملیک و هر قالب دیگری در جامعه باهدف رونق اقتصادی در بازار ارائه می‌شود. کنترل بازار مسکن نیازمند سبدی از برنامه‌های تقویت مسکن است که در آن نوسازی بافت فرسوده، توسعه شهرها، توسعه تعاونی‌ها همچنین اجاره به‌شرط تملیک، زمین برای ساخت قرارگرفته تا به کمک بازار مسکن بیاید. همچنین برخی بانک‌ها در سال‌های اخیر به جای فعالیت‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری در بخش تولید به دنبال بنگاه‌داری بوده‌اند که این وضعیت نیز باید اصلاح شود.
