اکبر ترکان: تمدن ایران در فلات مرکزی در تهدید بی‌آبی است
دیروز در تهرانی بارانی که آسمان روی خوش به تهرانی‌ها نشان داده بود؛ مصلای دانشگاه تهران میزبان سومین همایش و نمایشگاه سد و تونل ایران بود. همایشی که با حضور اکبر ترکان مشاور رییس‌جمهوری؛ ستار محمودی قائم مقام وزیر نیرو، علیرضا دایمی معاون وزیر نیرو در امور برنامه‌ریزی و جای خالی حمید چیت‌چیان وزیر نیرو که به گفته ترکان به دیدار نخست‌وزیر ارمنستان رفته بود، افتتاح شد. مانند بسیاری دیگر از همایش‌هایی که در کشور برگزار می‌شود بحث‌ها بیش از آنکه حول محور بخش‌های فنی سد و تونل‌سازی در کشور بگذرد به گله و گلایه از مشکلات مالی کشیده شد. البته در پنلی تخصصی که با حضور اکبر ترکان و فعالان حوزه آب از جمله اسماعیل‌نیا، مدیرکل دفتر تنظیم مقررات بازار آب و برق و خصوصی‌سازی برگزار شد بحثی جدید مطرح شد. «ورود بخش خصوصی به حوزه‌های کلان آب مانند سدسازی» مشاور رییس‌جمهور در میان فعالان حوزه آب و حوزه‌های فنی مهندسی از طرحی صحبت به میان آورد که در صورت به وقوع پیوستن تحولی بزرگ در حوزه سرمایه‌گذاری حوزه‌های آبی رخ خواهد داد. او طرحی را با این محور که صندوقی مانند صندوق زمین مسکن درحوزه آب احداث کنیم با فعالان در میان گذاشت
و از آنها درباره چند و چون اجرایی شدن این طرح سوال کرد. علی‌اصغر اسماعیل‌نیا، مدیرکل دفتر تنظیم بازار آب و برق و خصوصی‌سازی معتقد بود اگر واقعا خواهان تغییر در کشور هستیم باید هزینه بپردازیم. اشاره او به حجم سنگین بدهی‌های دولت به بخش خصوصی در حوزه آب بود که باعث ایجاد فضای بی‌اعتمادی شده است. فضای بی‌اعتمادی که در نهایت کشور را تهدید خواهد کرد. اما اگر ایجاد «بازار آب» آن‌طور که ترکان وعده داد به تحقق بپیوندد شاهد تحولی جدی در این حوزه در کشور خواهیم بود.
ترجیح می‌دهند زمین بخرند
تا در حوزه آب وارد شوند
در پنل تخصصی ترکان با فعالان حوزه آب و فنی مهندسی او از طرحی درباره احداث صندوقی برای طرح‌های آبی صحبت کرد. محمدرضا انصاری، رییس هیات‌مدیره شرکت کیسون در این باره اینچنین می‌گوید: «اکنون وضعیت طرح‌های آبی به شکلی است که باید از نقدینگی موجود در جامعه برای احداث و رونق آنها استفاده شود. می‌دانیم که اکنون 650000 میلیارد تومان نقدینگی داریم. ظرفیت فنی کشور در حوزه آب به حدی رسیده که اکنون با استفاده از این منابع می‌توانیم مسیری مفید را طی کنیم.» او اما از سویی دیگر به مشکلاتی که بخش خصوصی با دولت در این زمینه دارد، اشاره کرده و چنین می‌گوید: «بخش خصوصی اکنون نمی‌تواند به دولت اطمینان کند چراکه دولت در گذشته به تعهدات خود عمل نکرده است. اکنون این انتظار وجود دارد که دولت اگر در جایی حضور پیدا می‌کند قطعی و قابل اعتماد باشد. امروز اگر برای سرمایه‌گذاران جاذبه ایجاد کنیم، نقدینگی به سمت پروژه‌ها می‌آید. اما وضع به شکلی است که سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند زمین داشته باشند تا در حوزه آب ورود کنند. در نتیجه راه نجات این است از کسانی استفاده کنیم که در همین حوزه حضور داشته‌اند. جاذبه ایجاد کنیم تا مثلا 200هزارمیلیارد
تومان معادل 30درصد از نقدینگی موجود در جامعه به سمت این حوزه سرازیر شود.»
نمی دانیم با بی‌اعتمادی بخش خصوصی چه کنیم
مشاور رییس‌جمهوری در ادامه در واکنش به صحبت‌هایی که درباره بدهی دولت به بخش خصوصی مطرح شد، چنین اظهارکرد: «در زمینه بدهکار بودن دولت به بخش خصوصی نمی‌توانم چیزی بگویم چون همین الان بسیاری از کارفرماها در این جلسه حضور دارند که به بخش خصوصی بدهی دارند. بخش خصوصی هم در این چند سال جریمه شده اما کارفرما می‌خواهد پول را با همان تاریخ سابق به او بپردازد. این فضای بی‌اعتمادی را به وجود آورده که اکنون نمی‌دانیم چگونه آن را حل کنیم؟ ال سی در این زمینه اکنون راه‌حل خوبی است اما بانک‌ها زیر بار آن نمی‌روند و می‌گویند این راهی است که در نهایت به بدهکاری دولت به بانک‌ها ختم می‌شود.»
تمدن مرکزی ایران در تهدید است
مشاور رییس‌جمهور در ادامه از تهدید تمدن مرکزی ایران به واسطه کمبود آب صحبت کرد. هرچند همانطور که خود ترکان اشاره داشت علت اصلی این مساله عدم رونق شهرهای بزرگ در ایران در سواحل است. ترکان در این زمینه چنین گفت: «70درصد جمعیت جهان در سواحل هستند و 95درصد شهرهای بزرگ جهان نیز درحاشیه دریاها. اما در ایران حتی نتوانستیم یک شهر بزرگ را در این حواشی رونق دهیم. دلیل چیست؟ اینچنین می‌شود که گل‌گهر برای انتقال آب از خلیج فارس طرحی در نظر دارد و قرار است خط لوله بکشد و از آن‌جا آب بیاورد. اما برای کشاورزی نمی‌توانیم چنین کاری انجام دهیم. کویر مرکزی ایران مثلث بزرگی است که تمدن ایران آن‌جا شکل گرفته است. کویری که اکنون به تهدید کشیده شده است. اکنون دیگر اهمیت ندارد که آب چه قیمتی دارد، آب اکنون در کشور ما به قیمت حیات است.»
علیرضا دایمی، معاون برنامه‌ریزی و اموراقتصادی وزارت نیرو نیز در این زمینه با تاکید بر اینکه فلات مرکزی از نظر سدسازی در وضعیت قرمز قرار گرفته است، گفت: ایران جزو سه کشور رده اول احداث تاسیسات بزرگ آبی در دنیاست. وی با تاکید بر اینکه نمی‌توانیم جمعیت کشور را در اطراف آب متمرکز کنیم، گفت: در مصر 98درصد کشور خالی از سکنه است و همه درحاشیه نیل متمرکز شده‌اند. در ایران نیز شاهدیم که مناطقی از کشور درحال تخلیه جمعیتی به خاطر نبود آب است.
اگر خواهان تغییر هستیم، هزینه بپردازیم
علی‌اصغر اسماعیل‌نیا، مدیرکل دفتر تنظیم مقررات بازار آب و برق و خصوصی‌سازی در ادامه بحث مطرح شده درباره فضای بی‌اعتمادی بخش خصوصی به دولت چنین اظهارکرد: «اگر بحث مشارکت بخش خصوصی است بخش خصوصی باید از چشم داشتن به دولت دست بردارد. خارجی‌ها هم که به ایران می‌آیند بالاترین تضمین سرمایه‌گذاری برایشان دولت است. ما که درکشور تضمینی بالاتر از دولت نداریم. وقتی می‌خواهیم تغییر ایجاد کنیم هزینه دارد ولی باید رویکردی جدید را جا بیندازیم. مثلا در حوزه آب شیرین‌کن و تضفیه‌خانه‌ها هیچ سرمایه‌گذاری نداریم که پولش را نگرفته باشد. وقتی فرآیند تضمین را به درستی پیش‌بینی کنیم، می‌شود ساز و کاری فراهم کرد که مشکلی ایجاد نشود.»
او در مورد صحبت‌های ترکان در مورد عدم شکل‌گیری شهرهای بزرگ در سواحل نیز چنین گفت: «مساله این است که ما برنامه‌ریزی در کشور را بر اساس آمایش سرزمین انجام ندادیم. در ساحل خلیج فارس چه فرصت شغلی ایجاد کردیم که جمعیت به این سمت برود؟ ما اگر بتوانیم در بحث تامین آب فرصت‌های کسب وکار را در سواحل ایجاد کنیم می‌توانیم بر بسیاری از مشکلات خود در این حوزه فایق آییم».
